8 zbóż niezbędnych w leczeniu choroby trzewnej (celikaki)

Chorujący na celiakię muszą wykluczyć produkty i potrawy z typowych europejskich zbóż. Dla chorujących jest to przeważnie duży problem – co w takiej sytuacji jeść i z jakich składników przygotowywać potrawy. Naprzeciw tym osobom wyszła Światowa Organizacja Zdrowia, która stworzyła listę zbóż przeznaczonych dla osób chorujących na chorobę trzewną. Wiele z tych ziaren nadaje się również do wprowadzenia do diety osób zdrowych ze względu na swoje drogocenne właściwości.

Oto niektóre z nich :

• Amarantus (szarłat zwisły) jest rośliną pochodzącą z Ameryki Południowej. Uprawiany był już przez Azteków i Inków, uważany za „ Matkę zbóż”. Nasiona tego zboża posiadają dużą ilość łatwo przyswajalnego białka o dużej zawartości lizyny i metioniny w przeciwieństwie do pszenicy czy innych zbóż. Zawierają również dużą ilość kwasów jedno– i wielonienasyconych oraz błonnika pokarmowego. Roślina ta jest także dobrym źródłem składników mineralnych, takich jak wapń, magnez, fosfor, potas oraz żelazo. Kobiety w ciąży oraz karmiące również powinny jeść te nasiona ze względu na dużą ilość aminokwasów potrzebnych do rozwoju płodu oraz żelaza potrzebnego do produkcji krwi. Osoby uprawiające sport, rekonwalescenci i osoby starsze także powinny znaleźć się w gronie osób spożywających amarantus. Tę roślinę można kupić w postaci mąki, nasion oraz poppingu (prażenie ziaren, jak popcorn). Z tej mąki niestety nie piecze się chleba czy ciasta, ale można ją dodawać do zup, dań zbożowych oraz innych potraw. Popping można dosypywać do jogurtów, kefirów, ewentualnie spożywać z miodem. Nasiona można dodawać do zapiekanek, zup oraz sałatek.

• Gryka jest roślinną pochodzącą z Azji. Roślina ta podobnie jak amarantus posiada odpowiednio zbilansowaną ilość łatwo przyswajalnego białka, błonnika pokarmowego oraz mikroelementów, takich jak: żelazo, miedź, chrom, cynk, kobalt. Ilości węglowodanów i tłuszczów są podobne jak w innych zbożach. Głównym produktem, w jakim spożywamy grykę jest kasza gryczana prażona. Grykę podaje się pacjentom z dolegliwościami przewodu pokarmowego (oczyszcza i wzmacnia jelita oraz przywraca apetyt). Pomocna jest w problemach biegunkowych, zwłaszcza bakteryjnych. Osoby z anemią i chorobami nerek również powinny ją spożywać. Obecny w gryce bioflawonoid (rutyna) pomocny jest w utrzymywaniu układ krążenia w dobrej kondycji .

• Kukurydza pochodzi z Ameryki Środkowej, gdzie była już uprawiana od tysięcy lat przez Indian. Właściwości lecznicze kukurydzy od dawna były wykorzystywane głównie w chorobach nerek czy problemach z apetytem. Napar z suszonych ziaren kukurydzy działa moczopędnie. Kukurydza posiada duże ilości witaminy B1 i PP , beta karotenu, błonnika pokarmowego oraz potasu. Z ziaren kukurydzy otrzymuje się mąkę, płatki, kasze, olej, cukier i alkohol.

• Maniok ta roślina wywodzi się z Brazylii i pochodzi z rodziny wilczomleczowatych. Istnieje wiele gatunków tego zioła, ale tylko nieliczne można spożywać. Najpopularniejsze w uprawie jest maniok jadalny oraz maniok słodki. Bulwa posiada witaminy z grupy B (B1, B2, PP), C, nieznaczną ilość wapnia, mało białka (około 2%), 0,3% tłuszczu , do 5% węglowodanów i dosyć duże ilości skrobi – od 20 do 40%. Niestety bulw manioka nie można spożywać na surowo, gdyż posiadają toksyczny związek: glikozyd manihotoksyny, z którego powstaje cyjanowodór. Jedynym sposobem na zniszczenie toksyny jest ugotowanie, upieczenie lub ususzenie bulwy. Tę mączkę wykorzystuje się w wielu potrawach, jest ona jednym z głównych dodatków w kuchni brazylijskiej. Tapioka jest rodzajem mąki produkowanej ze skrobi maniokowej. Jest doskonałym produktem w diecie bezglutenowej oraz niskobiałkowej. Tą mąką zaciąga się sosy, zupy, musy owocowe oraz dodaje do sałatek czy deserów.

• Proso jest jednym z najstarszych zbóż uprawnych. Jego początki sięgają już prehistorii. Proso jest rośliną wykorzystywaną w wielu dolegliwościach chorobowych, stosuje się ją w leczeniu drożdżycy – działa przeciwgrzybiczo, moczopędnie, obniża poziom cukru we krwi (wskazana dla cukrzyków), ma działanie alkalizujące, zapobiega również nadkwasocie. Najpopularniejszą postacią, pod jaką spożywamy proso jest kasza jaglana. Posiada ona wiele cennych witamin(B1,B2,B6,PP) i składników mineralnych (potas, magnez, cynk, miedź), jest przy tym lekkostrawna i zawiera dosyć dużo błonnika pokarmowego.

• Ryż jest rośliną z rodzaju wiechlinowatych. Wyróżnia się około 20. gatunków ryżu. Ryż sienny, a dokładnie jego ziarna są głównym pożywieniem dla około 1/3 ludzkości, w znacznej części Azji Południowej i Wschodniej. Ryż jest dobrym źródłem węglowodanów, składników mineralnych, takich jak: potas, magnez, żelazo, cynk. Ryż brązowy zawiera znacznie więcej witamin z grupy B niż ryż biały obrany z okrywy nasiennej, dlatego jest zalecany przez lekarzy i dietetyków. Innym rodzajem ryżu jest ryż parboiled, który można umieścić pośrodku, miedzy ryżem brązowym a białym. Ryż jest doskonałym zbożem podawanym alergikom (nie powoduje uczuleń), kleiki ryżowe podaje się osobom z biegunką. Reguluje on zaburzenia łaknienia oraz sprzyja pozbyciu się pasożytów w przewodzie pokarmowym.

• Quinoa (komosa ryżowa) zwana też prosem boliwijskim podobnie jak amarantus była uprawiana przez Inków. Jest doskonałym źródłem białka, szczególnie tego pełnowartościowego, posiada 8. egzogennych aminokwasów podobnie jak mięso czy mleko. Zawiera najwięcej tłuszczów ze wszystkich zbóż, głównie nienasyconych kwasów tłuszczowych, znaczne ilości błonnika pokarmowego. Komosa stanowi bardzo dobre źródło żelaza, wapnia, magnezu, witamin rozpuszczanych w tłuszczach A i E, a także witamin z grupy B. Wytwarza się z niej mąkę i popping. Doskonale nadaje się jako dodatek do zup, sałatek, dań głównych, można przygotować z niej również desery .

• Szarańczyn strąkowy (zwany również chlebem świętojańskim czy drzewem karobowym) pochodzi prawdopodobnie z terenów Azji Mniejszej. Owoce czy strąki tego drzewa mają kolor brązowo-fioletowy i posiadają do 70.% węglowodanów, w tym między innymi skrobię i hemicelulozę oraz od 4. do 7. % białka i bardzo małą ilość tłuszczu (około 0,5%). Podobnie jak nasiona roślin strączkowych z owoców szarańczyna wyrabia się mąkę zwaną mączką chleba świętojańskiego, która służy do zagęszczania potraw m. in. koktajli, ciast, zup, serów, lodów, sosów, czy do produkcji karmy dla zwierząt. Strąki są wykorzystywane w lecznictwie, wywar z nich działa na poprawę stanów zapalnych żołądka i jelit oraz na przewlekłe biegunki.