Antykoncepcja, czyli nie tylko tabletki

Z punktu widzenia ginekologa, większość odwiedzających go pacjentek ma dwa problemy. Jedne chcą zajść w ciążę, drugie wręcz przeciwnie. Dziś tematem będzie antykoncepcja jako zapobieganie ciąży. Stosowanie tabletek antykoncepcyjnych w celu leczniczym to zupełnie inny, znacznie większy temat.

Dla większości kobiet antykoncepcja jest synonimem tabletki, ale tak nie jest. Medycyna oferuje kobiecie wiele różnych metod zapobiegania ciąży, które można dopasować do preferencji, osobowości i planów życiowych pacjentki. Pokrótce je omówię starając się przybliżyć ich najważniejsze cechy.

Tabletki – przyjmowane codziennie

To najpopularniejsza forma antykoncepcji. I najtrudniejsza do właściwego stosowania. Wymaga przyjmowania tabletek o stałych porach bez względu na sytuacje, ale przez to łatwo o pomyłkę. Powodem są dawki hormonów w nich zawarte, które są najniższe z możliwych po to, by ograniczyć ich działania niepożądane. Tabletki antykoncepcyjne mają najgorszy współczynnik Pearla skorygowany w naturalnych warunkach z hormonalnych metod antykoncepcyjnych, tzn. że użytkowniczki tej metody bardzo często zapominają o wzięciu tabletki we właściwym momencie, a czują się bezpiecznie. Metoda, by była skuteczna, wymaga regularnego przyjmowania tabletek!

Producenci próbują z tym walczyć. Wymyślono różne modyfikacje, jak np. antykoncepcja z 28 tabletkami, a nie z klasycznym schematem, tj. 21 dni tabletek i 7 dni przerwy. Wersja z 28 tabletkami zakłada, że przyjmuje się tabletki bez przerwy, a część tabletek nie zawiera aktywnego hormonu.

Naklejki – zmiana co tydzień

Kolejną metodą jest stosowane plastrów, które uwalniają stałą dawkę hormonów. Metoda wygodna i prosta w stosowaniu. Minusem może być to, że ją widać, szczególnie latem. Problematyczne może być także częste korzystanie z pływalni i fakt, że naklejki szybko zdobywają brudną aureolkę wokół siebie (na szczęście można to łatwo zmyć olejem mineralnym).

Krążki dopochwowe – zmiana raz na miesiąc

Metoda polega na stosowaniu specjalnego krążka dopochwowego, który się zmienia co 3 tygodnie z tygodniem przerwy. Metoda wygodna, do samodzielnego stosowania. Wsunięcie krążka do pochwy jest proste, tak samo jak usunięcie. Sam krążek po założeniu nie jest wyczuwalny, a jego wielkość i kształt sprawia, że nie stanowi przeszkody ani problemu podczas współżycia.

Wkładki domaciczne – raz na 3 lub 5 lat

Ta metoda jest najbardziej skuteczną formą antykoncepcji, a jej głównym atutem jest to, że ryzyko błędu ludzkiego jest zmniejszone do minimum. Polega na umieszczeniu specjalnej wkładki w jamie macicy. Wkładka może być zwykła lub uwalniająca hormony. Obie są bardzo skuteczne, ale skuteczniejsza jest ta uwalniająca hormony, ponieważ działa antykoncepcyjnie na dodatkowe sposoby.

Wkładka jest przede wszystkim dla kobiet, które nie planują zajścia w ciążę przez najbliższe kilka lat. Najczęściej stosują ja kobiety po porodzie, ale mogą z niej korzystać również pierwiastki (kobiety, które jeszcze nie rodziły). Jedna z wkładek została zaprojektowana specjalnie dla nich, jest cieńsza a jej maksymalny okres działania to 3 lata.

Implant – raz na 3 lata

Specjalny implant, który instaluje się tuż pod skórą. Metoda znana od bardzo dawna, stosowana głównie w krajach Ameryki Południowej ze względu na jej bezpieczeństwo. Ta cecha jest okupiona pewnymi niedogodnościami, np. często się zdarzają dodatkowe plamienia. Ich leczenie jest proste, a opracowane schematy łatwe w stosowaniu.

Założenie jest proste i prawie bezbolesne. Trudniej jest implant usunąć, ale można to zrobić w każdym momencie.

Trochę więcej niż tylko antykoncepcja…

Tabletki antykoncepcyjne kojarzą się głównie ze stosowaniem w ramach zapobiegania ciąży. Z praktyki lekarskiej są jednak stosowane częściej z powodu ich innych cech. Wskazaniem do ich stosowania są bolesne i/lub obfite miesiączki, ale także endometrioza lub zaburzenia hormonalne. Warto o tym pamiętać i nie traktować ich tylko jako tabletki zapewniające bezpieczną przyjemność. Często się udaje połączyć oba wskazania.

I antykoncepcja awaryjna…

Jak sama nazwa wskazuje powinno się ją stosować awaryjnie. Jest uznawana za bezpieczną, ale testowano ją w warunkach sporadycznego stosowania. Warto rozważyć przejście na stałą antykoncepcję, jeśli była konieczność skorzystania z tej metody.

Nawet podczas karmienia

Tak, taka antykoncepcja jest możliwa. Nie ma wpływu na dziecko, ani na laktację. Warto o tym porozmawiać z lekarzem już na pierwszej wizycie w połogu. Dwie ciąże w jednym roku wcale nie zdarzają się tak rzadko… Tym bardziej, że najpierw wraca płodność, a dopiero potem pojawia się miesiączka. Istotne jest także to, że karmienie nie zabezpiecza antykoncepcyjnie w sposób zadowalający!

A kiedy już chcę dziecko?

Prawidłowo zastosowana antykoncepcja nie powoduje ograniczenia płodności. Niekiedy maskuje przyczynę niepłodności (np. nieregularne miesiączki), ale sama w sobie nie jest przyczyną niepłodności. Czasem jest stosowana w leczeniu objawów, które mogą skutkować ograniczeniem płodności w przyszłości (jak zaburzenia hormonalne związane z zespołem policystycznych jajników, PCOS, lub endometriozy).

Jeśli zdecydujesz się na dziecko, po prostu przestajesz stosować tę metodę, którą wybrałaś. W ciąże można zachodzić od razu, nawet w pierwszym cyklu.

Dobór antykoncepcji

Wcale nie jest prosty. Trzeba wziąć pod uwagę przeciwskazania do jej stosowania (np. nikotynizm i obciążenie chorobą zakrzepowo-zatorową) i preferencje pacjentki. Inną metodę wybiorą kobiety, które nie planują już dziecka. Inną pacjentki, które łatwo zapominają o przyjmowaniu tabletek. Inne te, które lubią wygodę i kontrolę.

Jest jeszcze aspekt znoszenia przez organizm pacjentki sytuacji, w której kontrolę nad jej cyklem przejmują hormony z tabletki antykoncepcyjnej. Objawy jak złe samopoczucie, spadek libido lub zatrzymywanie wody to cechy preparatu, a więc jego zmiana zwykle pomaga. Inne są związane z metodą, jak np. plamienia dodatkowe, gdzie trzeba zastosować inne rozwiązania. Z większością tych objawów można skutecznie walczyć, więc ważne jest informowanie o nich lekarza.

Podsumowanie

Wbrew pozorom, najczęściej dobór antykoncepcji idzie sprawnie, szczególnie jeśli pacjentka potrafi określić, czego od niej oczekuje. Objawy niepożądane zdarzają się rzadko i daje się je ograniczyć na różne sposoby. Najważniejsze jest decyzja pacjentki! Potem wystarczy tylko wyjaśnić wszystko swojemu ginekologowi i cieszyć się z bezproblemowego stosowania.