Ból pleców w ciąży

Ból dolnej części pleców to częsty problem kobiet w ciąży, w wielu przypadkach poważnie wpływający na jakość życia psychicznego i zawodowego. Zespół bólowy jest znany już od wieków i był opisywany m.in. przez Hipokratesa (V-IV w. p.n.e.). Wiele badań nad tym zespołem pokazuje niekorzystną dla kobiet statystykę. 50% (według różnych autorów od 20 do 90%) kobiet cierpi z powodu bólu pleców podczas ciąży lub w połogu, 1/3 z nich opisuje ten ból jako ostry, a u 10% cierpiących problem ten jest czynnikiem uniemożliwiającym pracę. Większość kobiet z problemem „ciążowego zespołu bólowego pleców” odczuwa go już w pierwszej ciąży i pojawia się on statystycznie pomiędzy 20 a 28 tygodniem ciąży. Badania nad tą chorobą w Holandii pokazały, że 38% kobiet ma objawy bólu jeszcze 3 miesiące po porodzie, a 14% kobiet jeszcze rok po nim i, według kilku badań, jest to pierwsza przyczyna zwolnień lekarskich u kobiet po urodzeniu dziecka.

Wyróżnić można dwie postaci ciążowego bólu pleców, a mianowicie lędźwiowy ból pleców oraz ból obręczy miednicznej.

Już od dawna badacze starają się, ustalić przyczyny tych zespołów bólowych. Ze strony nauki pojawia się wiele hipotez i kontrowersji na temat etiologii pochodzenia tych problemów (podobnie ma się sprawa z „normalnymi” bólami krzyża). Najczęściej sugerowaną przyczyna powstawania bólu kręgosłupa w ciąży jest mechanizm oparty na czynnikach mechanicznych. Zwiększanie się masy ciała, zmiana architektury jamy brzusznej i ułożenia kręgosłupa lędźwiowego i miednicy w przestrzeni zmienia na gorsze warunki do przenoszenia obciążeń przez kręgosłup, miednicę i biodra. Warunki te mogą powodować zwiększenie się obciążeń przenoszonych np. przez krążki międzykręgowe (dyski) w skutek czego tracić one mogą swoją wysokość (jak przy dyskopatii) i destabilizować kręgosłup. Zmiany hormonalne również mogą sprzyjać szybszemu przeciążaniu się kręgosłupa i miednicy (relaksyna rozluźnia więzadła miednicy, przygotowując ją do wydania na świat człowieka, ale rozluźniając więzadła utrudnia także stabilizację tych regionów ciała kobiety). Rwa kulszowa jest rzadką przyczyną bólu krzyża u kobiet w ciąży. Szacuje się, że 1% kobiet może cierpieć z powodu rwy kulszowej w ciąży w wyniku uszkodzenia dysku i powstania przepukliny dyskowej kompresującej korzenie nerwu kulszowego.

Czynniki ryzyka i profilaktyka

Na temat czynników ryzyka bólu pleców u kobiet w ciąży panuje burzliwa debata. Najczęściej akceptowanymi czynnikami predysponującymi do wystąpienia tegoż bólu są: uraz miednicy w przeszłości, przewlekły zespół bólowy kręgosłupa lędźwiowego (przed ciążą), a także występowanie bólu we wcześniejszych ciążach.

85% kobiet odczuwających ból w poprzednich ciążach, cierpi z powodu bólu pleców w kolejnej ciąży. Badania pokazały także, że im więcej ciąż tym ryzyko wystąpienia bólu jest większe. Kobiety które cierpią z powodu przewlekłego bólu krzyża są narażone na ostrzejszy przebieg bólu w trakcie ciąży, a także te które odczuwały wcześniej ból pleców związany z menstruacją.

Chociaż bardzo trudno skutecznie przeciwdziałać bólom krzyża, to ważna jest edukacja młodych matek na temat ryzyka, objawów i metod terapii. Kobiety w ciąży mogłyby być informowane na temat tego w jakich pozycjach wykonywać podstawowe czynności dnia codziennego by nie przeciążać aparatu ruchu. Konsultując się z fizjoterapeutą matki mogą poznać pozycje relaksacyjne dla pleców, czy też proste ćwiczenia mobilizujące stawy kręgosłupa i nauczyć się skutecznego dla swojego przypadku rozciągania.

Udowodniono, że bycie aktywnym przed ciążą jest związane ze zmniejszonym ryzykiem wystąpienia lędźwiowej postaci bólu w ciąży, nie ma to niestety uzasadnienia w stosunku do miednicznej postaci bólu ciążowego. Inne badania dowiodły tego, że występowanie bólu krzyża w ciąży jest związane ze słabszą formą mięśniową.

Terapia

W krajach zachodnich tylko 50% procent kobiet udaje się po pomoc z ciążowym bólem krzyża, a 70% z nich otrzymuje jakiś rodzaj terapii. Wczesne rozpoznanie postaci bólu i rozpoczęcie terapii daje najszybsze i najlepsze efekty. Podstawą w terapii jest zróżnicowanie postaci bólu pomiędzy postacią bólu lędźwiowego, a bólem miednicznym, ponieważ terapia w tych przypadkach wygląda inaczej. Środkami pomocnymi w bólach krzyża w ciąży są: ćwiczenia terapeutyczne, terapia manualna, masaż, pasy stabilizujące, elektrostymulacja TENS, pozycje ułożeniowe czy stretching.

Najczęściej stosowanymi z powodzeniem środkami w terapii postaci lędźwiowej bólu, są ćwiczenia terapeutyczne i terapia manualną mająca na celu rozluźnienie mięśni, uwolnienie punktów spustowych, czy też techniki odbarczające stawy. Rozważyć można zindywidualizowany przez fizjoterapeutę trening, ćwiczenia grupowe, zajęcia na basenie. W tym zespole bólowym zachęca się by kobieta stosowała poduszki, podnóżki, atrybuty ułatwiające odpoczynek, zapobiegające przeciążaniu podczas siedzenia czy też leżenia. Bardzo ważna jest tutaj edukacja na temat tego, jak wykonywać podstawowe czynności dnia codziennego, np. jak podnosić, wstawać z leżenia, itd.

Postać miedniczna bólu ciążowego prowadzona jest inaczej. Wszystkie czynności które nasilają objawy bólu powinny być eliminowane, a w ostrych przypadkach zaleca się częste polegiwanie. Ćwiczenia w większości przypadków trzeba ograniczyć do napięć izometrycznych lub prostych automobilizacji w pozycji leżącej. Środkami pomocniczymi przynoszącymi często ulgę w bólu są stabilizujące pasy krzyżowe, a także przeciwbólowa elektrostymulacja TENS.

O autorze

Rafał Augustyniak – fizjoterapeuta, Skierniewice

The post Ból pleców w ciąży appeared first on Blog dla pacjentów.