Co czwarty Polak ma więcej niż jedno zaburzenie psychiczne

Choroby i zaburzenia psychiczne to poważny problem, który dotyczy ludzi na całym świecie. Ich przyczyną mogą być między innymi trudne, życiowe sytuacje oraz nieefektywne sposoby radzenia sobie z nimi. Różne traumatyczne doświadczenia np. utrata pracy bądź mobbing, rozstanie z bliską osobą lub jej śmierć i toksyczne relacje skutkują stresem, co z kolei może powodować zaburzenia.

W ostatnich latach zauważalny jest wzrost rozpowszechnienia zaburzeń psychicznych – świadczą o tym badania. W latach 2001-2003,w ramach międzynarodowego projektu badawczego koordynowanego przez WHO, przeprowadzono badanie epidemiologiczne, którym objęto łącznie blisko 10 000 respondentów. Stwierdzono wówczas, że 57,4% ankietowanych doświadczyło w przeszłości zaburzeń psychicznych oraz że 32,4% cierpiało z ich powodu w ciągu roku poprzedzającego badanie.

Oceniono również, że rozpowszechnienie zaburzeń psychicznych w ciągu całego życia jest nieco niższe u kobiet niż u mężczyzn i wynosi 56,5%, zaś u mężczyzn 58,4%.

A jak sytuacja zaburzeń psychicznych wygląda w Polsce?

Podobne wyniki uzyskano w badaniu „Epidemiologia zaburzeń psychiatrycznych i dostępność psychiatrycznej opieki zdrowotnej. EZOP – Polska”,  przeprowadzonym  w latach 2010-2011. Wykazano, że występowanie przynajmniej jednego zaburzenia psychicznego w ciągu ostatnich 12 miesięcy rozpoznano u 6 milonów Polaków.

To pierwszy w naszym kraju projekt zrealizowany na próbie 10 000 respondentów, który miał na celu oszacowanie rozpowszechnienia zaburzeń psychicznych. Z badań EZOP wynika, że co czwarty Polak w wieku produkcyjnym doświadczał w swoim życiu zaburzeń psychicznych. Przynajmniej jedno zaburzenie można było rozpoznać u 23,4% osób, co czwarty Polak doświadczył więcej niż jednego z badanych zaburzeń, a co dwudziesty piąty – trzech i więcej.

Najczęstsze zaburzenia psychiczne w Polsce

Do najczęstszych zaburzeń należały te związane z przyjmowaniem substancji psychoaktywnych (12,8%), w tym nadużywanie i uzależnienie od alkoholu (11,9%) oraz nadużywanie i uzależnienie od narkotyków (1,4%). Blisko 10% mieszkańców Polski (2,5 mln) c i e r p i a ł o  n a  z a b u r z e n ia  n e r w i c o w e, w  t y m  f o b i e  s p e c y f i c z n e,  a  p r a w i e  mi l ion  n a  p o w a ż n e  zaburzenia afektywne takie jak: depresja, dystymia, mania.

Znaczna część Polaków ujawnia, że w przeszłości doświadczała już zaburzeń psychicznych, przy czym do najczęstszych należały zaburzenia afektywne – 30,9% (obniżenie nastroju i aktywności), fobie – 30,6%, zaburzenia lękowe – 23,9%.

Zaburzenia psychiczne a funkcjonowanie w życiu

Badanie EZOP pokazało, że problemy ze zdrowiem psychicznym rzutują na różne dziedziny życia. Trudności z codziennym funkcjonowaniem (poznawczym, ruchowym, indywidualnym czy społecznym) doświadcza z takiego powodu ok. 19% populacji (prawie 5 mln osób). Przekłada się to na ograniczenie zdolności do wykonywania pracy lub codziennych czynności (18%), obniżenie jakości wykonywanej pracy (16%) lub wkładanie w jej wykonywanie większego wysiłku (14%).

Wnioski z analiz tych badań świadczą o częstym występowaniu nawet kilku zaburzeń (dwóch lub więcej) u jednej osoby, oraz iż większość osób, które spełniają kryteria rozpoznania zaburzeń psychicznych, nie korzysta z profesjonalnej pomocy medycznej.

Skorzystaj z profesjonalnej pomocy

W Polsce blisko 2 mln osób rocznie poddawanych jest hospitalizacji psychiatrycznej. Jednak rzeczywista liczba osób wymagających opieki psychiatrycznej jest znacznie większa. Osoby z tego typu schorzeniami z różnych powodów często przez wiele lat nie podejmują leczenia.Tymczasem zaburzenia upośledzają funkcje umysłowe, wpływają na myślenie, emocje i zachowanie, powodując cierpienie psychiczne człowieka i często też osób w jego otoczeniu.

Ok. 23% Polaków deklaruje, że miało kontakt z osobą chorą psychicznie. Większość badanych ma na temat takich osób, a także na temat chorób psychicznych i instytucji psychiatrycznych, dość duży dystans oraz kieruje się negatywnymi stereotypami.

Warto wiedzieć, że jeśli chory stanowi zagrożenie dla siebie lub otoczenia może być przyjęty do szpitala wbrew jego woli (reguluje to ustawa o zdrowiu psychicznym). Istnieje również procedura zobowiązania do leczenia odwykowego, którą wdraża się wobec osób uzależnionych od alkoholu, bo w ich przypadku nadużywanie alkoholu często powoduje rozkład życia rodzinnego, demoralizację małoletnich oraz wpływa na porządek publiczny (reguluje to ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi).

Kiedy udać się po pomoc?

Warto pamiętać, że istnieją określone symptomy, które mogą świadczyć o zaburzeniach psychicznych. Możemy podejrzewać problem, gdy sposób zachowania człowieka zaczyna się mocno różnić od tego, co jest normalne dla danej osoby (np. niepokojące zmiany w rytmie dnia czy odżywiania) lub gdy znacznie wykracza poza to, co jest powszechnie akceptowane.

Warto być czujnym, kiedy obserwujemy takie objawy jak np. długotrwały smutek, impulsywność, agresję, utratę wiary w siebie, nadpobudliwość, spadek samopoczucia, rozdrażnienie, lęk, niepokój, przygnębienie, bezradność, długotrwałe zmęczenie, drażliwość czy obniżenie nastroju. Często wymienione stany stają się wyjątkowo skrajne albo trwają na tyle długo, że utrudniają codzienne życie.

Najlepiej jak najszybciej zgłosić się po pomoc do specjalisty: psychologa, psychiatry lub w przypadku problemu z nadużywaniem alkoholu, leków, narkotyków, uprawianiem hazardu, gier komputerowych itp. do psychologa-specjalisty psychoterapii uzależnień.

Agata Czaja-Michaud

Jako psycholog ma 30 000 godzin doświadczenia zawodowego, 15 lat pracy psychoterapeutycznej na pełnym etacie w renomowanych placówkach służby zdrowia  tj: Instytut Psychiatrii i Neurologii i Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy w Rodzinie “Niebieska Linia“ Instytutu Psychologii Zdrowia.

Jest także coachem, trenerem, certyfikowanym specjalistą psychoterapii uzależnień, certyfikowanym specjalistą przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Pracuje w podejściu terapii krótkoterminowej. Głęboko wierzy, że każdy z nas ma pełno zasobów aby być szczęśliwy a rozmowy o rozwiązaniach przynoszą rozwiązania

Prowadzi terapię indywidualną, terapię par oraz coaching. Przyjmuje stacjonarnie w Poradni Psychologiczno-Coachingowej w Warszawie lub online poprzez komunikatory typu: Skype czy What’sApp.