Jak nowocześnie leczyć dolegliwości kolana

Leczenie nieoperacyjne

Kiedy poznamy już przyczynę dolegliwości naszego kolana kolejnym zagadnieniem, na jakie musimy sobie odpowiedzieć to „co można z tym zrobić?”. Od razu pojawia się pytanie – czy potrzebna jest operacja?

– Większość dolegliwości kolana nie wymaga leczenia operacyjnego, dlatego w dobrych ośrodkach ortopeda bardzo blisko współpracuje z zespołem doświadczonych fizjoterapeutów i USG m.in. podania osoczowych czynników wzrostu – mówi dr n. med. Paweł Adamczyk specjalista ortopedii i traumatologii narządu ruchu z Centrum Medycznego Gamma.

Niezwykle istotny jest przepływ informacji pomiędzy lekarzem kierującym na rehabilitację a fizjoterapeutą, ponieważ każdego Pacjenta trzeba traktować indywidualnie i w razie potrzeby elastycznie modyfikować terapię. Warto podkreślić, że fizjoterapia to nie tylko leczenie, kiedy pojawi się ból. Kontakt z doświadczonym fizjoterapeutą jest niezwykle istotny, jako profilaktyka urazów np. poprzez odpowiednie przygotowanie do sezonu narciarskiego czy przy powrocie do sportu po latach lub w celu redukcji masy ciała.

– Niestety zbyt często myślimy o tym, kiedy już mleko się rozleje i dochodzi do powstania uszkodzenia kolana – mówi dr n. med. Paweł Adamczyk. – Planując leczenie operacyjne również warto rozpocząć fizjoterapię wcześniej po to żeby przygotować staw i mięśnie do operacji, zobaczyć pacjentów w różnych okresach po leczeniu operacyjnym.  Pozwala to zmniejszyć niepokój Pacjenta, poznać realia oraz ćwiczenia pooperacyjne – dodaje.

Warto nadmienić o ortobiologii, czyli zdobyczach biologii w służbie medycyny. Te techniki mają zastosowanie zarówno w leczeniu świeżych urazów jak i zmian wynikających z przeciążenia czy przewlekłego uszkodzenia. Mamy możliwość wpływania na proces gojenia tkanek poprzez użycie:

• Koncentratu płytkopochodnych czynników wzrostu – białek, uzyskiwanych z ziarnistości zawartych w płytkach krwi pacjenta, wpływających na proces zapalny, a poprzez to na gojenie. Krew pobierana jest w gabinecie zabiegowym i kilkanaście minut później (tyle zajmuje przygotowanie preparatu) podawana najczęściej pod kontrolą USG lub w warunkach sali operacyjnej (jeśli jest to użycie w trakcie operacji).
• „Komórki macierzyste”(mezenchymalne komórki wielopotencjalne, MSC)-  pobierane z różnych tkanek (w Centrum Medycznym Gamma rutynowo pobieramy materiał z tkanki tłuszczowej lub szpiku kostnego). Ideą tego zabiegu jest dostarczenie w okolicę uszkodzonej tkanki komórek, które pomogą stworzyć bliznę lub regenerat dla tej tkanki. Ta metoda używana jest na szeroką skalę, jako jeden z elementów leczenia uszkodzeń chrząstki czy zaburzeń gojenia kości (np. stawy rzekome). Najczęściej podawane są w warunkach sali operacyjnej.
• Wiskosuplementacji- podawane do stawów preparaty zwierające wysokie stężenie kwasu hialuronowego. Zabieg wpływa na poprawę ślizgu i przenoszenie obciążeń przez uszkodzoną chrząstkę oraz stan zapalny w zmienionym zwyrodnieniowo stawie. W praktyce oznacza to, że po kilku dniach po podaniu staw powinien w odczuwalny sposób lepiej pracować, przede wszystkim Pacjent powinien odczuwać mniejszy ból.

Leczenie operacyjne urazów

Artroskopia

Dzisiaj zdecydowaną większość uszkodzeń stawu kolanowego leczmy z użyciem artroskopu, czyli układu optycznego zakończonego kamerą – pozwalającą nam pod odpowiednim powiększeniem dokładnie obejrzeć staw od środka oraz kontrolować manewry, jakie wykonujemy. Do podstawowej artroskopii kolana wystarczają dwa nacięcia skóry po ok. 5mm. Śmiało można te często duże zabiegi określić operacjami przez „dziurkę od klucza”.

– W ten sposób można m.in. zeszyć uszkodzoną łąkotkę lub usunąć uszkodzony fragment, naprawić uszkodzenie chrząstki czy zrekonstruować uszkodzone więzadło – mówi dr n. med. Paweł Adamczyk specjalista ortopedii i traumatologii narządu ruchu z Centrum Medycznego Gamma.

Złamanie

Jednym z częstszych wskazań do leczenia operacyjnego jest złamanie kości. Na przestrzeni ostatnich lat coraz więcej złamań kwalifikujemy do leczenia operacyjnego, ponieważ tylko w ten sposób jesteśmy w stanie odtworzyć anatomię i funkcję kolana, a same operacje stają się coraz bardziej bezpieczne i skuteczne.

W przypadku kolana trzeba wspomnieć o złamaniach kompresyjnych (najczęściej kłykcia bocznego piszczeli), czyli takich, gdy podczas urazu twardszy kłykieć kości udowej wgniata – bardziej miękki kłykieć kości piszczelowej. O takim typie złamania zawsze trzeba pomyśleć, gdy w zaaspirowanym podczas punkcji stawu płynie widać krople tłuszczu (ten tłuszcz pochodzi ze szpiku kostnego, który przez szczelinę złamania wlał się do jamy stawu), zdjęcie RTG często może nie wykazać złamania. Koniecznie trzeba w takiej sytuacji wykonać badanie MRI lub CT. Czasem, gdy złamanie jest znacząco przemieszczone – wskazane jest leczenie operacyjne np. poprzez użycie specjalnego balonu wprowadzanego do kości piszczelowej pod złamanie. Poprzez jego napełnienie podnosimy i korygujemy wgniecenie powierzchni stawowej. Następnie powstałą lożę wypełniamy specjalnym substytutem kostnym w formie pasty, który w ciągu kilku minut utwardza się stabilizując złamanie.

– Po kilku miesiącach przebudowuje się w pełni w prawidłową kość – mówi dr n. med. Paweł Adamczyk. – Odtworzenie powierzchni stawowej kontrolujemy artroskopem, najczęściej nie ma potrzeby użycia dodatkowych implantów do stabilizacji złamania – dodaje.

W większości pozostałych złamań, jeśli podjęta zostaje decyzja o leczeniu operacyjnym musimy użyć implantów do stabilizacji kości. W Centrum Medycznym Gamma używamy implantów wiodących światowych producentów wykonanych z tytanu, stali chirurgicznej oraz włókien węglowych, które są przejrzyste dla promieni RTG, co pozwala dużo lepiej kontrolować postępy zrostu kostnego.

Najczęściej prawidłowo zespolone złamanie nie wymaga dodatkowego unieruchomienia w gipsie. Wiedząc, że właściwie i stabilnie zaopatrzyliśmy złamanie możemy w drugim tygodniu po operacji (kiedy rana się wstępnie wygoi) rozpocząć proces fizjoterapii.

– Takie postępowanie powoduje, że zaniki mięśni są możliwie małe, nie powstają zrosty i przykurcze mogące ograniczać zakres ruchomości kolana – mówi dr n. med. Paweł Adamczyk. –  Jednym słowem można możliwie szybko wrócić do normalnej aktywności – dodaje.

Leczenie operacyjne niestabilności kolana

Podstawą leczenia operacyjnego niestabilności kolana jest dobra diagnostyka, czyli badania zlecone przez doktora jak: RTG, MRI lub CT.  Tylko to pozwala lekarzowi starannie zaplanować wspólnie z Pacjentem podczas konsultacji dalszy proces leczenia. Najczęściej dochodzi do uszkodzenia więzadła krzyżowego przedniego, ale bardzo często jest to uraz złożony z dodatkowymi uszkodzeniami łąkotek, chrząstki oraz innych więzadeł. Warto podkreślić, że nieleczona niestabilność kolana po pewnym czasie doprowadzi do wtórnych uszkodzeń chrząstki i łąkotek. Wtedy leczenie jest trudniejsze i nie tak skuteczne…

Techniki stosowane w Centrum Medycznym Gamma pozwalają (po izolowanej naprawie więzadła krzyżowego przedniego) na pozbycie się ortezy już w 4 tyg. po zabiegu.

– Rehabilitację Pacjent zaczyna już w drugim tygodniu po zabiegu, podobnie jak stopniowe obciążanie operowanej kończyny – mówi dr n. med. Paweł Adamczyk. –  W CM Gamma do stabilizacji przeszczepu więzadła używane są wyłącznie sprawdzone implanty wiodących światowych producentów – dodaje.

Leczenie operacyjne uszkodzeń przewlekłych

Uszkodzenia chrząstki

Na tym polu w ostatnich kilku latach doszło do olbrzymiego postępu. Obecnie przy użyciu technik małoinwazyjnych można wykonać rozległą naprawę chrząstki stawowej z zastosowaniem tzw. „komórek macierzystych”(mezenchymalne  komórki wielopotencjalne, MSC)  i nowoczesnych membran kolagenowych – materiału, w którym zagnieżdżą się komórki MSC by z czasem go przebudować w bliznę chrzęstną. Istnieją jednak sytuacje, w których nadal trzeba wykonywać zabiegi „na otwarto” zarówno z użyciem membran kolagenowych.

Kiedy uszkodzenie chrząstki lub łąkotki w kolanie wynika z nieprawidłowej osi kończyny (np. szpotawości, czyli „nóg na beczce prostowanych”) podstawą leczenia jest korekcja osi kończyny. Efekt ten uzyskujemy przez osteotomie – zabiegi przecięcia kości i zespolenia ich, z użyciem nowoczesnych dedykowanych implantów w odpowiednim ustawieniu.

– Brzmi niepokojąco, ale wbrew pozorom nie należy się obawiać tego typu interwencji – mówi dr n. med. Paweł Adamczyk, specjalista ortopedii i traumatologii narządu ruchu z Centrum Medycznego Gamma. – Służą one przecież temu, aby zatrzymać dalszą destrukcję stawu, czyli uniknąć protezy całkowitej stawu – dodaje.

Endoprotezoplastyka

W sytuacji, gdy pozostałe metody zawiodą lub zmiany zwyrodnieniowe są już zbyt zaawansowane, trzeba rozważyć wykonanie endoprotezoplastyki. Podstawowym wskazaniem są dolegliwości bólowe i ograniczenie zakresu ruchomości stawu (a nie obraz RTG).

– Najważniejsze są dolegliwości odczuwane przez Pacjenta a nie książkowe wskazania na podstawie obrazów RTG – podkreśla dr n. med. Paweł Adamczyk.

W Centrum Medycznym Gamma używamy zawsze implantów wiodących firm dobieranych indywidualnie dla każdego Pacjenta. Obecnie światowym standardem są operacje z wykorzystaniem wykonanych przed operacją przymiarów (ma podstawie badania CT lub MRI oraz informacji od operującego chirurga).

– Są to protezy „szyte na miarę”, co pozwala skrócić operację i uniknąć kilku pułapek śródoperacyjnych – mówi dr n. med. Paweł Adamczyk.

Centrum Medyczne Gamma posiada zwalidowany aparat MRI dla dwóch wiodących amerykańskich producentów endoprotez oraz duże operacyjne doświadczenie w ich zastosowaniu.