Jak radzić sobie ze stresem?

Coraz szybsze tempo życia, natłok obowiązków, obciążenie odpowiedzialnością sprawiają, że coraz częstszym i coraz większym problemem dla współczesnego człowieka żyjącego w naszej kulturze staje się stres. A dokładniej – skuteczne radzenie sobie z nim.

Stresujemy się w różnych trudnych i wymagających, ważnych dla nas sytuacjach. Duży poziom stresu wywołują przeżywane przez nas krytyczne wydarzenia życiowe (śmierć bliskiej osoby, rozwód, strata pracy itp.), ale niebagatelną rolę w odczuwaniu przez nas stresu i jego wpływie na nasze funkcjonowanie i zdrowie odgrywają powtarzalne, zwykłe, codzienne obciążenia.

Czym więc jest stres i czy możemy go uniknąć?

Stresem określamy trudną, zagrażającą nam w jakiś sposób sytuację, zdarzenie, okoliczności np. egzamin, zmianę pracy, ważne spotkanie, wystąpienie publiczne („Ten egzamin to dla mnie ogromny stres”). Stresem nazywamy również nasze wewnętrzne odczucia i doznania związane z trudną (stresującą) sytuacją np.: „Stresuje mnie to spotkanie”, „Stresuję się tym wystąpieniem”, „Czuję stres, gdy lecę samolotem”. Żadna konkretna sytuacja sama w sobie nie jest jednak stresem i nie musi go wywoływać. Stres może stanowić dopiero relacja między wymaganiami stawianymi przez sytuację a naszymi możliwościami poradzenia sobie z nimi. Jeśli bowiem ocenimy swoje zasoby za wystarczające i uznamy, że możemy sobie poradzić z trudną sytuacją, to możemy uznać ją za stanowiącą wyzwanie, a nie stresującą.

W obu przypadkach odczujemy podwyższony poziom pobudzenia, jednak w przypadku wyzwania, będzie ono skojarzone z pozytywnymi emocjami, a w przypadku stresu – z negatywnymi. Stres może być więc pozytywny, może nam służyć i pomagać adaptować się do zmian. Może też być negatywny, wpływać ujemnie na nasze funkcjonowanie oraz zdrowie psychiczne i fizyczne.

Jak więc radzić sobie ze stresem, tak aby nas nie obciążał, a nam służył?

Przede wszystkim możemy wzmacniać swoje wewnętrzne i zewnętrzne zasoby, które pomogą nam zmierzyć się z sytuacją stresową. Tymi wewnętrznymi zasobami są nasze zdrowie, umiejętności, wiedza, doświadczenie, ale także nasza osobowość. Zdrowie w naturalny sposób daje nam siłę i energię do mierzenia się z trudnościami. Wszystko czego doświadczamy i czego się uczymy buduje nasze poczucie kompetencji, zaradności i wpływu. Możemy również zmieniać i rozwijać swoją osobowość poprzez treningi, warsztaty, coaching oraz terapię, m.in. ucząc się rozumienia i panowania nad swoimi emocjami i działaniami, pracując nad swoimi wewnętrznymi blokadami i ograniczeniami, zmieniając swoje nieracjonalne i nieadaptacyjne przekonania. Bardzo pomocne w trudnych sytuacjach są również nasze zewnętrzne zasoby – nasi znajomi, przyjaciele, rodzina itp.

W obliczu sytuacji stresowej powinniśmy ocenić jej ważność dla siebie oraz stopień możliwości swojego wpływu na nią. Jeśli sytuacja jest ważna i mamy na nią wpływ (np. egzamin), najlepiej jest przygotować plan poradzenia sobie z nią i podjąć działanie. Jeśli nie mamy wpływu na sytuację ważną dla nas (np. poważna choroba, śmierć bliskiej osoby) najlepszym rozwiązaniem będzie pozwolić sobie na przeżycie adekwatnych emocji, szukać pomocy u innych lub ostatecznie pogodzić się z nią. Jeśli natomiast sytuacja nie jest dla nas ważna (np. pogoda, korki, mecz), to nie warto się nią stresować. Ponadto możemy zastosować różne pomocne poznawcze strategie i techniki radzenia sobie ze stresem, pozwalające zmienić postrzeganie sytuacji np. spojrzeć na nią z różnych perspektyw, pozytywnie ją przeformułować, nadać jej inne, korzystne znaczenie, przewartościować ją.

Co jeszcze pomoże nam w skutecznym redukowaniu stresu?

Jesteśmy wyposażeni w biologiczne mechanizmy radzenia sobie w sytuacjach trudnych. To właśnie dzięki nim potrafimy zmobilizować swój organizm do gotowości, do wytężonego wysiłku, a następnie powrócić do stanu równowagi. Mechanizmami tymi steruje wegetatywny układ nerwowy zbudowany z dwóch przeciwstawnych podsystemów – układu sympatycznego, który aktywizuje, pobudza organizm i parasympatycznego, który odpręża, relaksuje. W obliczu zagrożenia (zarówno realnego, jak i wyobrażonego) nasz organizm poprzez układ sympatyczny mobilizuje swoje siły do walki lub ucieczki, a gdy zagrożenie mija, relaksuje się i odpręża. Stres, czyli stan mobilizacji organizmu pełni więc funkcję przystosowawczą. Długotrwałe przebywanie w stanie pobudzenia powoduje jednak, że organizm się wypala, wyniszcza, co prowadzi do licznych chorób somatycznych. Aby temu zapobiec należy pamiętać o relaksie, który uruchamia układ parasympatyczny i odwołuje alarm organizmu.

Sposób na relaks

Stan relaksu możemy osiągnąć na wiele sposobów. Do technik relaksacyjnych działających poprzez ciało należą ćwiczenia oddechowe, polegające na spokojnym, rytmicznym, głębokim oddychaniu, ćwiczenia, pozycje ciała i zabiegi rozluźniające mięśnie, trening autogenny Schulza, słuchanie spokojnej muzyki relaksacyjnej, techniki wyobrażeniowe i wizualizacja, medytacja i modlitwa. Relaksująco działają również ćwiczenia fizyczne (ruch, sport, a także spacer), wykonywanie ulubionych czynności (słuchanie muzyki, hobby), przebywanie i rozmowy z innymi, humor i śmiech.

Przed nadmiernym stresem chronią nas ponadto pozytywne wydarzenia, doświadczenia, wspomnienia, pozytywne doznania estetyczne, kontakt z naturą, sztuką, pozytywne relacje i emocje społeczne – więzi, przyjaźń, miłość, wymiana, współpraca, pomaganie innym, czas tylko dla siebie, asertywność – otwarte wyrażanie własnych uczuć i opinii oraz poczucie sensu.

The post Jak radzić sobie ze stresem? appeared first on Blog dla pacjentów.