Jakie są przyczyny schizofrenii i jak ją skutecznie leczyć?

Schizofrenia jest chorobą, która ma niezwykle różny obraz, u każdego chorego może przebiegać nieco inaczej. Najczęściej wyróżniane są okresy zaostrzenia i remisji, tj. ustąpienia objawów, częściowego bądź całkowitego. Schizofrenia niewątpliwie wiąże się z cierpieniem osoby, u której rozpoznano chorobę, jak i jej rodziny i bliskich. Może być powodem lęku, tzw. „wypadnięcia” z pełnionych dotychczas ról lub nawet zagrożenia życia. Rozpoznanie postawić jest niełatwo, często epizod choroby określany jest mianem psychozy. Jest to bardziej ogólna nazwa dla chorób o podobnych objawach.

Przyczyny schizofrenii

Nie są do dzisiaj jasne. Istnieje wiele koncepcji, dotyczących etiologii, prawdopodobnie jest ona wieloczynnikowa.
Znaczenie dla rozwoju schizofrenii mają:

• nieprawidłowości budowy centralnego układu nerwowego oraz
  przekaźnictwa mózgowego,
• nieprawidłowości genetyczne, czynniki społeczne i inne.

Wszystkie one mogą predysponować jedynie do zachorowania na schizofrenię.
Objawy schizofrenii można podzielić na:

• objawy wytwórcze, czyli omamy (zaburzenia spostrzegania) i urojenia
  (zaburzenia rozumienia, niezwykłe myśli, podejrzliwość),
• negatywne, czyli zmniejszenie aktywności życiowej, izolacja
  społeczna, apatia, trudności w przeżywaniu emocji,
• dezorganizacja, tj. brak dostosowania zachowania, jego dziwaczność,
  pobudzenie, niespójność myślenia,
• zaburzenia afektywne- nastroju, najczęściej są to objawy depresyjne.

Początkowy etap schizofrenii może przebiegać różnorodnie, począwszy od zmiany dotychczasowego zachowania, temperamentu, zainteresowań, trybu życia, przez lęk, pobudzenie, nawet agresję, skończywszy na objawach, przypominających depresję. Najgroźniejsze objawy nie występują często, ale mogą się zdarzyć. Dotyczą szczególnie osób, które nie chcą się leczyć, nie akceptują pomocy ze strony lekarza, a nawet rodziny. Są to agresja czynna oraz myśli samobójcze. Możliwe, że w trudnych przypadkach będzie konieczna hospitalizacja w celu dokładnej diagnostyki, badań i włączenia leczenia. Ważne jest, aby z chorą osobą rozmawiać i nie bagatelizować jej słów.

Leczenie schizofrenii

Jest wszechstronne i wieloetapowe. Jego zadaniem jest zlikwidowanie lub zminimalizowanie występujących objawów oraz przeciwdziałanie nawrotom. Sukces leczenia zależy od dobrej współpracy chorego i jego rodziny z lekarzem, przestrzegania zaleceń lekarskich, odpowiednio dobranej farmakoterapii, mądrej opieki rodziny, uregulowania spraw socjalnych- zawodowych, szkolnych i in. Wszechstronność leczenia schizofrenii polega na połączeniu farmakoterapii, psychoterapii, edukacji pacjenta i rodziny, socjoterapii oraz współpracy z bliskimi chorego. Zadaniem rodziny jest dawanie wsparcia, szacunku, miłości i ciepła oraz otoczenie mądrą opieką i zapewnienie partnerskiej postawy. W celu udzielania potrzebnej pomocy należy jak najwięcej dowiadywać się na temat choroby, jej przebiegu i leczenia czyli uczestniczyć w edukacji, grupach wsparcia dla rodzin oraz terapii rodziny, jeśli taka jest zalecana.
Leczenie pierwszego epizodu schizofrenii powinno trwać przynajmniej 2 lata. Są są chorzy, którzy po pierwszym epizodzie psychozy wracają do całkowitego zdrowia, ale pomimo tego nie należy przedwcześnie i bez konsultacji z lekarzem odstawiać leków. Są chorzy, którzy będą musieli
brać leki przewlekle, przez wiele lat.

Leki

Stosowane w schizofrenii leki nazywane są przeciwpsychotycznymi lub neuroleptykami. Nie są to leki uzależniające. Zanim zostaną dopuszczone do podania ludziom, przechodzą szereg badań i testów. Są bezpieczne, ale zawsze mogą powodować objawy uboczne, szczególnie u osób wrażliwych i reagujących alergicznie. Dostosowanie odpowiedniej farmakoterapii polega na dopasowaniu leku, zminimalizowaniu objawów ubocznych przy uzyskaniu najlepszego efektu leczącego.Nie ma leku, który w 100 procentach zabezpieczy przed nawrotem choroby, ale przerwanie regularnego leczenia może doprowadzić do kolejnego rzutu.Wśród neuroleptyków wyróżniamy leki 1. i 2. generacji. Pierwsze z nich to leki starsze, działające raczej jednokierunkowo, częściej dają objawy niepożądane. Leki 2. generacji, zwane atypowymi, działają znacznie bardziej wielokierunkowo, mają działanie przeciwdepresyjne, zmniejszają objawy negatywne schizofrenii, powodują mniej uciążliwe objawy uboczne. W specyficznych przypadkach do leczenia mogą być dołączone inne leki, np przeciwdepresyjne.

Remisja

To wynik prawidłowo dobranego leczenia i dobrej współpracy chorego. W czasie terapii dążymy do powrotu pacjenta do jego pełnej sprawności. W pierwszym etapie po epizodzie choroby mogą utrzymywać się różnorodne objawy, które stopniowo będą się wycofywać. Należą do nich zaburzenia koncentracji uwagi, pamięci, spowolnienie, nieufność. Mogą dołączyć się także zaburzenia nastroju. W czasie leczenia, podczas dobrej współpracy z lekarzem oraz przy pomocy wspierającej rodziny, chory może powoli wracać, pomimo tych objawów, do swoich codziennych obowiązków- szkoły, życia zawodowego. Nie ma także żadnych przeciwwskazań, aby chory w przyszłości założył swoją rodzinę, miał dzieci.

Zmniejszenie ryzyka nawrotu schizofrenii jest możliwe dzięki:

• regularnemu leczeniu i stosowaniu się do zaleceń lekarskich,
• zdobywaniu jak najwięcej informacji nt. swojej choroby,
• byciu świadomym swoich objawów zwiastunowych, czyli poprzedzających chorobę (powtarzają się one przy kolejnych epizodach),
• unikaniu alkoholu i narkotyków, które wchodzą w interakcje z lekami.

O autorze

Olga Wróblewska – psychiatra, Warszawa

The post Jakie są przyczyny schizofrenii i jak ją skutecznie leczyć? appeared first on Blog dla pacjentów.