Kompendium wiedzy na temat kawy

Kawa należy do najczęściej spożywanych napojów na świecie, a jej wpływ na nasze zdrowie jest przedmiotem licznych dyskusji, a nawet kontrowersji. Szacuje się, że codziennie na świecie wypijanych jest 2,25 miliarda filiżanek kawy. Przyjrzyjmy się zatem faktom, które zostały zgromadzone dotychczas w opublikowanych przeglądach systematycznych i metaanalizach dużych populacji ludzi.

Kawa, a cukrzyca

W metaanalizie opublikowanej w 2014 roku, obejmującej ponad milion badanych, w tym ponad 45 tysięcy chorych na cukrzycę typu 2, zaobserwowano, że bez względu na rodzaj wypijanej kawy (kofeinowa lub bezkofeinowa) spożycie sześciu filiżanek kawy dziennie wiąże się z 33% zmniejszeniem ryzyka rozwoju tej choroby. Kawa zapobiega cukrzycy typu 2 poprzez zmniejszenie insulinooporności oraz poprawę metabolizmu glukozy. Uważa się, że korzystny wpływ wywiera zarówno kofeina, jak i polifenole (np. kwas chlorogenowy), witamina B3 oraz składniki mineralne w niej zawarte [1].

Kawa, a choroba Parkinsona

W 2012 roku w Stanach Zjednoczonych naukowcy przeprowadzili badanie, w którym oceniano związek pomiędzy spożyciem kawy, a ryzykiem rozwoju choroby Parkinsona. Autorzy tych badań stwierdzili, że większe spożycie kawy zawierającej kofeinę wiąże się ze zmniejszoną zachorowalnością na tę chorobę i korzystnie wpływa na zdolność do prawidłowego wykonywania różnych czynności u osób cierpiących na chorobę Parkinsona [2].

Kawa, a długość życia

Zespół naukowców z całego świata przeanalizował dane na temat ponad pół miliona ludzi powyżej 35. roku życia z dziesięciu europejskich krajów, aby sprawdzić zależność pomiędzy piciem kawy a umieralnością. Obserwacje uczestników, które dostarczyły danych do badania trwały szesnaście lat. Z obszernego, międzynarodowego badania wynika, że picie trzech filiżanek kawy dziennie wiąże się z mniejszym ryzykiem śmierci z różnych przyczyn, a szczególnie z powodu chorób układu sercowo-naczyniowego i przewodu pokarmowego. Ta relacja nie różniła się w zależności od kraju. Ponadto u 14 tysięcy uczestników wykonano badania krwi, w których zaobserwowano obniżenie prób wątrobowych, markeru stanu zapalnego (CRP), lipoproteiny (a) oraz hemoglobiny glikowanej, odzwierciedlającej poziomu glukozy we krwi z okresu trzech miesięcy. Do podobnych wniosków dotarli naukowcy z Korei i Stanów zjednoczonych, którzy analizowali dwanaście badań. Picie nawet niewielkich ilości kawy wiązało się ze zmniejszeniem ryzyka zgonu z jakiejkolwiek przyczyny oraz ryzyka zgonu z powodu chorób serca, chorób układu oddechowego, udaru mózgu, wypadków i cukrzycy [3,4].

Kawa, a choroby układu sercowo – naczyniowego

Badanie z udziałem ponad 127 tysięcy ludzi pokazało, że nie ma istotnej zależności pomiędzy częstością występowania incydentów sercowych u osób po zawale serca, a spożywaniem umiarkowanej ilości kawy (kilka filiżanek dziennie). Ponadto zaobserwowano, że ryzyko wystąpienia chorób układu krążenia jest większe u palących, którzy nawykowo piją kawę w dużych ilościach (powyżej 6 filiżanek dziennie). Z kolei w metaanalizie opublikowanej w 2014 roku, gdzie wzięto pod uwagę trzydzieści sześć badań o łącznej liczbie uczestników wynoszącej blisko 1 300 000 naukowcy doszli do wniosku, że spożycie od trzech do pięciu filiżanek kawy dziennie wiąże się z najniższym ryzykiem chorób układu sercowo-naczyniowego. Co ciekawe, nawet wyższe spożycie kawy (powyżej 5 filiżanek na dobę) nie było skorelowane z podwyższonym ryzykiem zachorowania na choroby układu krążenia [5, 6, 7].

Kawa, a nadciśnienie tętnicze

Naukowcy przeanalizowali cztery badania – wzięło w nich udział ponad 196 tysięcy uczestników, a u 41 tysięcy z nich zdiagnozowano nadciśnienie tętnicze. Zaobserwowano, że regularne umiarkowane spożycie kawy w ilości 1-2 filiżanek dziennie nie wiąże się z wyższym ryzykiem nadciśnienia tętniczego, a znaczący ochronny wpływ konsumpcji kawy na układ sercowo – naczyniowy stwierdzono dopiero przy wypijaniu przynajmniej 3 filiżanek na dobę [8].

Kawa, a choroby wątroby

Niewątpliwie działanie przeciwnowotworowe kawy wiąże się z aktywnością antyoksydacyjną i wymiataniem wolnych rodników przez związki polifenolowe w niej zawarte. Naukowcy z Włoch zaobserwowali, że spożycie kawy redukuje ryzyko zachorowania na raka wątroby o blisko 40%. Niektóre wyniki wskazują, że u osób wypijających 3 filiżanki kawy dziennie ryzyko to zmniejsza się nawet o ponad połowę. W badaniu opublikowanym w czasopiśmie Hepatology w roku 2014 odnotowano, że u osób spożywających kawę w ilości dwóch lub większej liczby filiżanek kawy na dzień występuje mniejsze ryzyko zgonu z powodu marskości wątroby, nawet o 66%. Co ciekawe, zaobserwowano również redukcję poziomu enzymów wątrobowych u osób spożywających kawę bezkofeinową, dlatego wspomniane korzyści mogą nie być związane z zawartością kofeiny, a innych składników aktywnych zawartych w kawie [9, 10].

Kawa a ciąża

Wysokie spożycie kofeiny może zaburzyć prawidłowy przebieg ciąży i sprzyjać poronieniu oraz niskiej masie urodzeniowej dziecka. Kobieta ciężarna powinna zatem ograniczyć picie kawy, a także mocnej herbaty.[11].

Piśmiennictwo:

1. Ding M., Bhupathiraju S.N. i wsp.: Caffeinated and decaffeinated coffee consumption and risk of type 2 diabetes: a systematic review and a dose-response meta-analysis. Diabetes Care 2014; 37: 569–586.
2. Postuma R.B., Lang A.E., Munhoz R.P. i wsp.: Caffeine for treatment of Parkinson disease. A randomized controlled trial. Neurology 2012; 79 (7): 651–658.
3. Je Y., Giovannucci E.: Coffee consumption and total mortality: a meta-analysis of twenty prospective cohort studies. Br J Nutr. 2014 Apr 14;111(7):1162-73.
4. Gunter MJ., Murphy N., Cross AJ. i wsp.: Coffee Drinking and Mortality in 10 European Countries: A Multinational Cohort Study. Ann Intern Med. 2017 Aug 15;167(4):236-247.
5. Koplik S. i wsp.: Annual Conference on Cardiovascular Disease Epidemiology and Prevention; February 28-March 1, 2007; Orlando, Fl.
6. Silletta M., Marfisi R., Levantesi G. i wsp.: Coffee consumption and the risk of cardiovascular events after acute myocardial infarction. Results from the GISSI-Prevenzione Trial. Circulation 2007; 116: 2944–2951.
7. Ding M., Bhupathiraju SN., Satija A. i wsp.: Long-term coffee consumption and risk of cardiovascular disease: a systematic review and a dose-response meta-analysis of prospective cohort studies. Circulation. 2014 Feb 11;129(6):643-59.
8. D’Elia L., La Fata E., Galletti F. i wsp. Coffee consumption and risk of hypertension: a dose-response meta-analysis of prospective studies. Eur J Nutr. 2017 Dec 8. doi: 10.1007/s00394-017-1591-z.
9. Bravi F., Bosetti C., Tavani A. i wsp.: Coffee reduces risk for hepatocellular carcinoma: an updated meta-analysis. Clin. Gastroenterol. Hepatol. 2013; 11 (11): 1413–1421.
10. Goh G.B., Chow W.C., Wang R. i wsp.: Coffee, alcohol and other beverages in relation to cirrhosis mortality: the Singapore Chinese Health Study. Hepatology 2014; 60: 661–669.
11. Bolesta M., Szostak-Węgierek D.: Żywienie kobiety podczas ciąży. Część III. Używki i zakażenia pokarmowe. Żyw. Człow. Metab., 2009; 36: 665 670.