Nudności w chorobach nowotworowych – co należy wiedzieć ?

Nudności są zespołem objawów wegetatywnych i subiektywnym odczuciem mdłości, umiejscowionym w nadbrzuszu lub w gardle. Pacjent, który cierpi na nudności często narzeka także na ślinotok i potliwość skóry. Objawy te zwykle poprzedzają wymioty – odruch polegający na wstecznym przemieszczeniu treści żołądkowej.

Treść z żołądka może przemieszczać się wstecznie dzięki skurczom przepony i mięśni brzucha czyli skurczom wymiotnym. Częstym objawem towarzyszącym jest jadłowstręt przed jedzeniem związany z obawą dyskomfortu, uczucie pełności, sytości po małej ilości pożywienia.

Jakie są przyczyny nudności?

• Nowotwór zlokalizowany w przewodzie pokarmowym
• Zastój treści pokarmowej w żołądku (spowodowany np. powiększeniem wątroby czy chorobą wrzodową)
• Leczenie z wykorzystaniem morfiny lub innych opioidów przeciwbólowych
• Stosowanie leków niesterydowych
• Podrażnienie błony śluzowej żołądka
• Zaburzenia metaboliczne
• Zwiększone ciśnienie śródczaszkowe
• Zaburzenia psychiczne np. stany depresyjne lub lękowe

Charakterystyka nudności w chorobach nowotworowych

Częstym powikłaniem leczenia cytostatycznego są nudności. Szacuje się, że nawet 80% pacjentów poddanych temu leczeniu cierpi z powodu tej dolegliwości, jeżeli nie zostanie zastosowana odpowiednia forma profilaktyki przeciwwymiotnej(w przypadku radioterapii jest to zdecydowanie rzadsze zjawisko).

Dolegliwości te bardzo niekorzystnie wpływają na jakość życia pacjentów i stanowią poważny problem kliniczny np. wydłużając czas hospitalizacji.

Nudności i wymioty można podzielić w zależności od czasu ich wystąpienia. Wyróżniamy zatem:

• ostre – powstają w ciągu pierwszej doby po zastosowaniu chemioterapii. Ich wystąpienie wiąże się z zastosowanie cisplatyny, antracyklin, dakarbazyny
• późne –występujące po upływie 24 godzin po zastosowaniu chemioterapii, najczęściej po zastosowaniu cisplatyny, karboplatyny, cyklofosfamidu, doksorubicyny i innych cytostatyków stosowanych  w dużych dawkach lub przez kolejne 2 dni.
• przepowiadające- występujące przed podaniem kolejnego cyklu chemioterapii

Jakie są ogólne zasady leczenia przeciwwymiotnego?

1. Postępowanie profilaktyczne powinno rozpoczynać się przed rozpoczęciem chemioterapii. (dobór leków zróżnicowany w zależności od kategorii ryzyka)
2. stosowanie leczenia w okresie występowania dolegliwości typu ostrego i późnego w przypadku chemioterapii o wysokim lub średnim ryzyku
3. stosowanie optymalnej kontroli dolegliwości typu ostrego w celu profilaktyki dolegliwości typu późnego;
4. wybieranie leków przeciwwymiotnych w zależności od przewidywanego potencjału emetogennego chemioterapii oraz indywidualnej oceny wszystkich czynników wpływających na częstość i nasilenie dolegliwości z uwzględnieniem możliwych działań niepożądanych leków przeciwwymiotnych;
5. stosowanie leków o działaniu przeciwwymiotnym w możliwie najmniejszych dawkach skutecznych;
6. stosowanie skojarzonego leczenia przeciwwymiotnego;
7. wykorzystywanie w możliwie największym zakresie leków o działaniu przeciwwymiotnym podawanych doustnie;
8. wykorzystywanie leków o działaniu przeciwwymiotnym z uwzględnieniem charakterystyki ich działań niepożądanych

Porady dla pacjenta

1. Kluczowe jest picie codziennej porcji płynów. Najlepszym wyborem będą woda lub sok owocowy. Osoby, które przyjmują chemioterapie powinny spożywać więcej płynów, które zapobiegną odwodnieniu organizmu w przypadku wystąpienia nasilonych wymiotów. Nie zaleca się picia w trakcie posiłków
2. Wskazane jest jedzenie niewielkich porcji, ale o w miarę regularnych porach (nawet jeżeli nie jesteśmy jeszcze głodni).
3. Należy unikać ciężkostrawnych potraw, a zamiast tego wybierać suchary, musli itp.
4. Lepiej zrezygnować z wysiłku fizycznego zaraz po jedzeniu
5. Przez ok 2 godziny po jedzeniu należy unikać pozycji leżącej. Wskazany jest spacer lub odpoczynek w pozycji siedzącej
6. Niewskazana jest kofeina i palenie papierosów
7. Jeżeli nudności występują w trakcie seansu chemioterapii należy bezwzględnie zgłosić to pielęgniarce lub lekarzowi
8. Leki przeciwwymiotne należy stosować zgodnie z zaleceniami lekarza