W elektronicznej klatce – rzecz o uzależnieniu od komputera

Uzależnienie od komputera na przestrzeni ostatnich lat dotyczy coraz większej liczby ludzi. Problem nie dotyczy bezpośrednio komputera, równie dobrze może to też być telefon z dostępem do Internetu. Elektronika jest swoistą klatką, narzędziem, które umożliwia nam zaspokajanie swoich potrzeb i jednocześnie niesie ze sobą dotkliwe szkody.

Rozpoznanie problemu

Uzależnienie od komputera nie jest tak jednoznaczne, jak w przypadku alkoholu, czy narkotyków. Ryzyko bezpośredniego zagrożenia zdrowia lub życia nie jest tak oczywiste, choć odnotowuje się na świecie przypadki zgonów z wycieńczenia organizmu. Osoby uzależnione od komputera dużo częściej zmagają się z niepokojem, lękiem, obniżonym nastrojem, bezsennością, pogarszającymi się relacjami z bliskimi. Znajdują się też na równi pochyłej w wywiązywaniu się z codziennych obowiązków, zarówno zawodowych, jak i osobistych.

To, co jest charakterystyczne dla wszystkich uzależnień, to silny mechanizm zaprzeczenia, jakoby osoba była dotknięta problemem. A wraz z tym pojawiają się próby udowadniania, że dana osoba nie utraciła kontroli nad własnym życiem. Warto przeanalizować w jakim celu wykorzystuje się  komputer oraz w jakim stopniu odbywa się to kosztem innych sfer życia.

Kimberly Young z University of Pittsburgh (USA), specjalistka od badań nad uzależnieniem od komputera i sieci internetowej, wyróżniła pięć podtypów uzależnienia związanego z komputerem:

• erotomania internetowa (cybersexual addiction) – np. oglądanie filmów i zdjęć o charakterze pornograficznym, uczestniczenie w czatach o tematyce seksualnej itp.
• socjomania internetowa, czyli uzależnienie od internetowych kontaktów społecznych (cyber-relationship addiction) – np. korzystanie z chat-roomów i poczty elektronicznej, uczestniczenie w grupach dyskusyjnych, które zastępują kontakty z rodziną i przyjaciółmi, a nawet „wirtualne zdrady”,
• uzależnienie od sieci internetowej (net compulsions) – np. uzależnienie od gier hazardowych (internetowy patologiczny hazard w kasynach sieciowych), od gier sieciowych (przeciwnik jest żywym człowiekiem, który również siedzi w tym momencie przy monitorze), od operacji giełdowych poprzez Internet, od aukcji czy zakupów online,
• przeciążenie informacyjne – czyli przymus pobierania informacji (information overload) – np. poszukiwanie nowych informacji, przeszukiwanie baz danych,
• uzależnienie od komputera (computer addicion) – np. uzależnienie od gier komputerowych.

W wirtualnym świecie

Pociągające w świecie wirtualnym jest poczucie kontroli i możliwość wycofania się w każdym momencie. Tworzenie własnego alter ego w grach, z którym użytkownicy utożsamiają się, osiąganie szybkiego sukcesu, ale też łatwość wyłączania się w sytuacji porażki, tylko nasila nierealne poczucie sprawstwa.

Dla osób o mniej rozwiniętym życiu towarzyskim i mniejszym zadowoleniu z życia, wirtualność proponuje atrakcyjną i relatywnie tanią drugą rzeczywistość, gdzie można być anonimowym super herosem. W efekcie wzmacnia to tylko rys osoby uzależnionej, która z czasem może odczuwać stratę, jeśli nie może być online. Ma wtedy przeświadczenie, że życie ucieka jej bokiem, gdyż jej znajomi walczą np. z potworami, a ona nie może tam być.

Rozpoznanie problemu

Jak w każdym uzależnieniu wyzwaniem staje się uświadomienie sobie problemu. Często osoby bliskie zaczynają sygnalizować, że ktoś traci kontrolę nad swoim życiem. Czasem trzeba zacząć mocno odczuwać koszty nałogu, jak np.: utrata pracy, ważnej relacji by szukać pomocy.

Kimberly Young przedstawiła propozycję pytań ułatwiających postawienie diagnozy uzależnienia od Internetu (Internet Addiction Disorder). Zdaniem autorki, udzielenie twierdzącej odpowiedzi na pięć spośród ośmiu pytań, przemawia za istnieniem patologicznego uzależnienia od Internetu. Oto pytania:

• Czy czuje się Pan/i zaabsorbowana/y Internetem do tego stopnia, że ciągle rozmyśla o odbytych sesjach internetowych i/lub nie może doczekać się kolejnych sesji)?
• Czy odczuwa Pan/i potrzebę zwiększenia ilości czasu spędzanego przy internecie, aby uzyskać większe zadowolenie (mieć więcej satysfakcji)?
• Czy podejmował/a Pan/i wielokrotnie, nieudane próby kontrolowania, ograniczania lub zaprzestania korzystania z Internetu?
• Czy odczuwał Pan/i wewnętrzny niepokój, miał/a nastrój depresyjny albo był/a rozdrażniona/y wówczas, kiedy próbował Pan/i ograniczać lub przerwać korzystanie z Internetu?
• Czy zdarza się Pani/Panu spędzać przy Internecie więcej czasu niż pierwotnie planowałaś/eś?
• Czy kiedykolwiek ryzykował/a Pan/i utratą bliskiej osoby, ważnych relacji z innymi ludźmi, pracy, nauki albo kariery zawodowej w związku z ze spędzaniem zbyt dużej ilości czasu w Internecie?
• Czy kiedykolwiek skłamał/a Pan/i swoim bliskim, terapeutom albo komuś innemu w celu ukrycia twojego nadmiernego zainteresowania Internetem?
• Czy używa Pan/i Internetu w celu ucieczki od problemów, albo w celu uniknięcia nieprzyjemnych uczuć (np. poczucia bezradności, poczucia winy, niepokoju lub depresji)?

Profesjonalna pomoc terapeutyczna osobie dotkniętej uzależnieniem od komputera odbywa się zazwyczaj w ramach cotygodniowych spotkań ze specjalistą. Celem pracy jest odzyskanie kontroli nad korzystaniem z komputera, skuteczniejsze rozpoznawanie i realizowanie swoich potrzeb w świecie niewirtualnym, lepsze radzenie sobie z różnorodnymi stanami emocjonalnymi. Kluczowa w wychodzeniu z elektronicznej klatki jest chęć do wprowadzania zmian w swoim życiu osoby zgłaszającej się po pomoc.

The post W elektronicznej klatce – rzecz o uzależnieniu od komputera appeared first on Blog dla pacjentów.