Zawał serca - informacje, specjaliści, pytania i odpowiedzi

  Do zawału mięśnia sercowego dochodzi na skutek:

• zmian miażdżycowych tętnic wieńcowych (najczęściej)
  • pęknięcie blaszki miażdżycowej
  • krwotok do blaszki miażdżycowej
  • zakrzep na powierzchni blaszki miażdżycowej
• zatoru tętnicy wieńcowej
• zmian zapalnych tętnic wieńcowych (np. w przebiegu kiły, choroby Kawasaki)
• urazu (np. w wyniku wypadku)
• neuropochodnych zaburzeń w regulacji przepływu krwi przez układ naczyń wieńcowych
  wstrząsu (np. septyczny)
• duży przerost mięśnia sercowego

  Zawal pełnościenny niepowikłany w typowych przypadkach przebiega następująco:

• zawał wczesny  (łac. infarctus myocardii recens)
• zawał w stanie rozmiękania  (łac. infarctus myocardii in statu emollitionis)
• zawał w okresie organizacji  (łac. infarctus myocardii in statu organisationis)
• kształtowanie się blizny pozawałowej  (łac. cicatrix post infarctum myocardii) 

  Powikłania dzieli się na:

• wczesne

• zgon  (najczęściej w wyniku nagłego zatrzymania krążenia w mechanizmie migotania komór)
• wstrząs kardiogenny
• poszerzenie się ogniska zawałowego
• zaburzenia rytmu serca i przewodnictwa
• ostra niewydolność serca z obrzękiem płuc
• ostra dyskineza mięśnia sercowego (ostry tętniak serca)
• pęknięcie ściany serca (tamponada serca) lub przegrody międzykomorowej
• pęknięcie mięśnia brodawkowatego i ostra niewydolność zastawki mitralnej

• późne

• zakrzepica przyścienna w komorze nad obszarem zawału i inne powikłania zatorowo-zakrzepowe
• pozawałowe zapalenie nasierdzia
• przewlekły tętniak serca
• przewlekła niewydolność krążenia
• zespół ramię-ręka
• zespół pozawałowy Dresslera

  Wyróżnia się:

• zawał pełnościenny  (łac. infarctus myocardii totimuralis)
• zawał podwsierdziowy  (łac. infarctus myocardii subendocardialis)

Obecnie zawał włączony został do klasyfikacji ostrych zespołów wieńcowych:

• niestabilna choroba wieńcowa (ang.  UA - Unstable Angina)
• zawał mięśnia sercowego
  • bez uniesienia odcinka ST elektrokardiogramu  (ang.  NSTEMI - Non ST-elevation Myocardial Infarction)
  • z uniesieniem odcinka ST elektrokardiogramu  (ang. STEMI - ST-Elevation Myocardial Infarction)
• nagły zgon sercowy.

  Bardzo istotna jest pierwsza pomoc przedlekarska, która niejednokrotnie może uratować choremu życie. 

  Według WHO zawał mięśnia sercowego rozpoznaje się na podstawie badań krwi, w których widoczne są przekroczenia norm stężeń biochemicznych markerów uszkodzenia mięśnia sercowego. W Polsce określane są: jedna z frakcji troponin swoistych dla mięśnia sercowego, CKMB, morfologia z podstawowymi parametrami układu krzepnięcia, AspAT oraz OB. Wykonuje się także dwukrotnie, w krótkim odstępie czasu EKG.

  Wśród czynników sprzyjających wystąpieniu zawału mięśnia sercowego wymienia się:

• wiek – ryzyko wzrasta znacząco po 40 r. ż., określono również, że wiek krytyczny u mężczyzn  to 32-50 r. ż., a u kobiet 45-70.
• płeć męska
• nadciśnienie tętnicze
• otyłość (zwłaszcza brzuszna)
• złe nawyki związane z trybem życia
  • palenie tytoniu
  • brak aktywności fizycznej
  • niewłaściwa dieta
• zaburzenie cholesterolu
  • wysoki poziom cholesterolu
  • zaburzona proporcja pomiędzy cholesterolem LDL i HDL
• choroby
  • cukrzyca
  • marskość wątroby
  • Choroba Fabry'ego
• wysoki poziom:
  • trójglicerydów
  • białka ostrej fazy (białko C-reaktywne, CRP)
  • homocysteiny
• obecność patologicznej apolipoproteiny
• niedobory witamin grupy B (zwłaszcza kwasu foliowego)
• wysoki poziom kwasu moczowego
• osobowość typu A (np. wysoki poziom stresu)
• predyspozycje rodzinne i genetyczne (zawał w rodzinie w wywiadzie)
• inne przyczyny  przerostu lewej komory serca  (np. kardiomiopatia, przerost po stosowaniu leków sterydowych)

  łac.  infarctus myocardii

  Nagły stan polegający na pojawianiu się martwicy fragmentu mięśnia sercowego wywołanej niedokrwieniem. Jeśli w ciągu kilkunastu minut nie zostanie przywrócone prawidłowe krążenie, zmiany stają się nieodwracalne. Zdecydowana większość zawałów powstaje w mięśniu komory lewej i w przegrodzie międzykomorowej serca, bardzo rzadko występują zawały komory prawej lub przedsionków. Zawał serca jest jedną z postaci choroby niedokrwiennej mięśnia sercowego, pozostałe to nagła śmierć sercowa, dławica sercowa, przewlekła choroby niedokrwienna serca oraz kardiomiopatia niedokrwienna.

  Sprowadza się ona do:

• ułożenia chorego w pozycji półsiedzącej (jeśli jest przytomny) lub  bocznej ustalonej  (jeśli jest nieprzytomny)
• wezwania pogotowia ratunkowego
• kontroli tętna i oddechu, jeśli ustanie praca serca i oddech należy rozpocząć resuscytację krążeniowo-oddechową
• jeśli to możliwe należy podać choremu 300–500 mg aspiryny doustnie i 0,4-0,8 mg  nitrogliceryny podjęzykowo (nitrogliceryny nie podawać przy objawach wstrząsu – bladość skóry, zlanie zimnym potem)

Nie wolno pacjentom podawać preparatów zawierających diklofenak, odradza się również podawanie glikozydów nasercowych oraz jakichkolwiek innych leków także nasercowych lub nadciśnieniowych.

  Pomoc lekarska rozpoczyna się już w karetce pogotowia, lekarz wykonuje podstawowe pomiary (tętno, ciśnienie krwi, EKG), od tej pory pacjent jest stale monitorowany. Podawany jest tlen oraz leki zmniejszające ból (zapobieganie wstrząsom). Stosuje się tzw.  kryteria  MONA  (Morfina,  O-tlen,  Nitrogliceryna oraz  Aspiryna).

  W momencie, gdy chory trafia do szpitala, rozpoczyna się seria działań zależnych od charakteru i zaawansowania zawału. Konieczne jest udrożnienie tętnicy wieńcowej, w tym celu wykonuje się angioplastykę wieńcową lub pomostowanie aortalno wieńcowe lub podaje leki fibrolityczne. Wciąż podaje się leki zmniejszające ból. Podaje się mieszankę KIG (potas, insulina, glukoza), co pomaga w regeneracji niedokrwionych komórek. Istotne jest również podjęcie właściwej rehabilitacji.