W jakim aspekcie jest różnica sprzeczności pomiędzy nurtem psychoterapii Lacana, a psychodynamicznym

Dzień dobry, to bardzo dobre pytanie, ale jednocześnie jest to tak złożona kwestia, że można ją badać latami ;) Próbując to jednak "ubrać w słowa" i ująć w miarę krótko - w teorii Lacana, podobnie zresztą jak u Freuda, lęk nie jest emocją. Ma on pewną strukturę. Lacan stwierdza, że próbując ustalić, „miejsce” lęku można uznać, że jest on afektem, który nie zostaje wyparty, lecz jest przemieszczony. Freud zwraca uwagę na to, że lęk
to sygnał wskazujący na utratę obiektu. Lacan podkreśla dodatkowo, że lęk pojawia się wówczas, gdy podmiot zaczyna „przeczuwać” istnienie czegoś więcej (reszty świata), czyli wtedy gdy świat zaczyna się cechować pewną „podwójnością, a Ja staje się „nie-swoje”. Może jeszcze warto dodać, że Freud zdaje się przychylać do stanowiska, że strach odnosi się do obiektu, a lęk przeciwnie (do czegoś nieokreślonego). Tutaj Lacan ma przeciwne zdanie, ponieważ dowodzi, że jego zdaniem lęk jest zawsze związany z obiektem i nigdy nie dotyczy braku obiektu. Często - dla zilustrowania tego założenia - odwołuje się do Edypa, który zdał sobie sprawę z tego, co zrobił. Uciekając od przepowiedni, lękając się konkretnie
jej, wpadł w sidła przeznaczenia. Jednak to właśnie ta tragiczna historia Edypa ukonstytuowała go jako podmiot, dlatego Lacan uważa lęk za zalążek podmiotowości. Mam nadzieję, że udało mi się choć trochę nakreślić różnice między Lacanem a Freudem, choć jest to naprawdę złożony temat, który wymagałby obszernego odniesienia się do tekstów i możliwych interpretacji założeń obu psychoanalityków. Pozdrawiam serdecznie, Marta Kotarba

Dzień dobry, Lacan kontynuował teorie Freuda, pisał o wyposażeniu pacjenta w odpowiednie narzędzia do wyrażania emocji. Dążył do odblokowanie nieświadomości, która ma wpływ na na treści myślenia, codzienne wybory, wyznawane wartości

W terapii poznawczo-behawioralnej (CBT) analizujemy różne podejścia, aby lepiej zrozumieć, jak inne teorie psychologiczne podchodzą do zaburzeń lękowych. Przyjrzyjmy się różnicom między podejściem Jacquesa Lacana, a nurtem psychodynamicznym, który wywodzi się głównie z klasycznego freudyzmu.

1. Lacanowskie podejście do zaburzeń lękowych
Lacan, będący kontynuatorem i jednocześnie krytykiem psychoanalizy Freuda, miał specyficzne spojrzenie na zaburzenia lękowe. Kluczowym pojęciem dla Lacana jest język i struktura podmiotu, czyli sposób, w jaki jednostka kształtuje swoje doświadczenie w relacji do symbolicznej rzeczywistości (języka, społeczeństwa, norm). Lacan postrzega lęk jako wynik konfliktu pomiędzy „podmiotem” a tym, co on nazywa „symbolicznym porządkiem” – zbiorowym zbiorem zasad i norm, które organizują społeczeństwo i ludzkie relacje.

W tym kontekście lęk wynika z utraty spójnej tożsamości jednostki i niemożności pełnego przystosowania się do społecznych oczekiwań, co Lacan nazywa „utraconym przedmiotem”. Lęk może też wynikać z „rozszczepienia” podmiotu, który nigdy nie może w pełni uchwycić siebie w relacji do świata zewnętrznego. Głównym czynnikiem terapeutycznym według Lacana jest eksploracja relacji pacjenta z językiem oraz nieświadomymi strukturami, które wpływają na jego doświadczenia. Terapia lacanowska często polega na analizie mowy pacjenta, symboli i pragnień, które skrywają się za wypowiedziami, aby odkryć głębsze przyczyny lęku.

2. Psychodynamiczne podejście do zaburzeń lękowych
Tradycyjne podejście psychodynamiczne, będące bardziej klasycznym rozwinięciem teorii Freuda, rozumie lęk jako wynik wewnętrznych konfliktów psychicznych, często powstałych w dzieciństwie. Kluczowym pojęciem w tym nurcie jest konflikt pomiędzy różnymi elementami psyche (np. id, ego i superego). Lęk w tym ujęciu pojawia się wtedy, gdy nieświadome impulsy, pragnienia lub traumatyczne wspomnienia, które zostały wyparte, zaczynają przebijać się do świadomości.

Głównym czynnikiem terapeutycznym w psychoterapii psychodynamicznej jest odkrywanie i uświadamianie sobie nieświadomych konfliktów, które stoją za lękiem. Proces ten opiera się na analizie przeszłych doświadczeń pacjenta, jego relacji z opiekunami, szczególnie we wczesnym dzieciństwie, oraz dynamiki przeniesienia (relacji pacjent-terapeuta). Terapia skupia się na rozumieniu wewnętrznych konfliktów oraz na umożliwieniu pacjentowi przetworzenia wypartego materiału psychicznego.

3. Główne różnice: Lacan vs. podejście psychodynamiczne
Zrozumienie lęku: Dla Lacana lęk jest związany z relacją podmiotu do „symbolicznego porządku” i utraconym przedmiotem, czyli pragnieniem, którego nigdy nie można w pełni osiągnąć. Dla tradycyjnej psychoterapii psychodynamicznej lęk wynika z konfliktów wewnętrznych, najczęściej związanych z wypartymi emocjami, wspomnieniami i pragnieniami.

Rola języka: Lacan kładzie ogromny nacisk na język i symbolikę, a lęk jest postrzegany jako wynik struktury podmiotu w relacji do języka. W psychoterapii psychodynamicznej język jest narzędziem, ale większy nacisk kładzie się na analizę wewnętrznych konfliktów i relacji z innymi.

Cel terapii: Terapia lacanowska koncentruje się na zrozumieniu struktury podmiotu i jego relacji z językiem, podczas gdy psychoterapia psychodynamiczna dąży do odkrycia i przetworzenia nieświadomych konfliktów, które wpływają na bieżące funkcjonowanie.

Podsumowując, terapia Lacana podchodzi do lęku jako do problemu strukturalnego związanego z językiem i podmiotowością, podczas gdy podejście psychodynamiczne koncentruje się na rozwiązywaniu konfliktów wewnętrznych, najczęściej wynikających z wczesnych relacji i wypartych treści psychicznych. Oba podejścia oferują inne drogi do zrozumienia i pracy z lękiem, ale dla obu kluczowym jest głębsza praca nad źródłami problemu. Pozdrawiam, Sylwia Walendziewsk