Choroby pochodzenia czynnościowego – podejście holistyczne

Spośród wielu chorób i dolegliwości, jakich doświadczamy, większą część stanowią te o podłożu czynnościowym. Szacuje się, że czynnościowe zmiany stanu tkanki (CZST, za A. Rakowskim) oraz stres to główne przyczyny nawet 60 – 90% wszystkich dolegliwości, na które zapadają ludzie. Warto zatem przyjrzeć się temu tematowi bliżej.

Czym jest choroba czynnościowa?

Choroby czynnościowe to ogólnie rzecz biorąc te choroby, w których nie występują wyraźne zmiany strukturalne w tkankach. Znaczy to tyle, że choroba czynnościowa może pozostawać w ukryciu bardzo długi czas, ponieważ nie daje widocznych zmian w obiektywnych badaniach (badaniach obrazowych, badaniach krwi itp.), a wykryć ją można w specyficznym badaniu funkcjonalnym, które przeprowadza fizjoterapeuta lub terapeuta manualny, pracujący w modelu holistycznym.

Czynnościowe zmiany mogą imitować choroby organiczne

Czynnościowe zmiany stanu tkanek bardzo często towarzyszą zmianom strukturalnym, na przykład zwyrodnieniom, a nawet mogą imitować choroby organiczne, takie jak choroby serca, czy układu pokarmowego (arytmie, zespół jelita drażliwego). Stąd wynikają diagnozy: „przyczyny choroby nieznane”, ponieważ dolegliwość jest – pacjent ją zgłasza, ale w badaniu obrazowym brak obiektywnych „dowodów” na to, że dana choroba występuje. Powoduje to często wdrażanie leczenia farmakologicznego, które nie pomaga lub pomaga na krótko lub, co gorsze, dolegliwości mogą być bagatelizowane, co i w jednym i drugim przypadku prowadzi ostatecznie do pogłębienia objawów.

Przyczyny powstawania zmian czynnościowych

Główną przyczyną powstawania zmian czynnościowych jest przeciążenie struktur narządu ruchu, czyli mięśni, powięzi, ścięgien, torebek stawowych i innych tkanek miękkich. Rozróżnić tutaj możemy zmiany przeciążeniowe typu antygrawitacyjnego (statycznego, przeciwstawianie się siłom przyciągania ziemskiego) oraz zmiany w procesie stresogennym (psychogennym, psychosomatycznym), choć najczęściej dolegliwości powstają na skutek połączenia obu powyższych.

Aby wyobrazić sobie w czym rzecz, przytoczę tutaj historyjkę krążącą w Internecie, która doskonale odzwierciedla przyczyny powstawania zmian czynnościowych i jednocześnie w prosty sposób wyjaśnia, jak sobie z nimi poradzić:

Psycholog, podczas wykładu na temat stresu przeszedł się po sali. Gdy podniósł szklankę, wszyscy studenci spodziewali się, że zapyta o to, czy szklanka jest w połowie pusta czy w połowie pełna. Zamiast tego zapytał: ‚Ile waży ta szklanka?’ Padło kilka, może kilkanaście różnych odpowiedzi. Psycholog powiedział wtedy, że waga szklanki nie ma tu zupełnie nic do rzeczy. Wszystko zależy od tego, jak długo będzie musiał tę szklankę trzymać. Jeśli przez minutę – wszystko będzie w porządku. Przez godzinę – ręka będzie bolała. Jeśli przez cały dzień – ręka będzie zdrętwiała i niemal sparaliżowana. W każdym z tych przypadków szklanka ważyła tyle samo, ale w zależności od tego, jak długo będziemy ją trzymać, wyda nam się coraz cięższa. Po chwili powiedział, że wszystkie zmartwienia, problemy i stres, które pojawiają się w naszym życiu, są dokładnie takie same jak ta szklanka. Jeśli pomyślimy o nich przez chwilę, to nic się nie stanie. Jeśli będziemy myśleć dłużej, to zacznie nas boleć. Natomiast, jeśli będziemy o nich myśleć przez cały dzień, to w końcu poczujemy się sparaliżowani i niezdolni do zrobienia czegokolwiek. Pamiętajcie, by odstawić szklankę na miejsce.

Pozostaje pytanie: skąd mam wiedzieć, kiedy odłożyć szklankę i jak zdać sobie w ogóle sprawę, że ją trzymam? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w Twoim ciele. Jeśli czujesz jakiekolwiek dolegliwości, które niedawno się pojawiły i nie ustępują, wracają co pewien czas lub są ciągle na stałym poziomie, a Ty zdążyłeś się do nich przyzwyczaić to znaczy, że w Twoim ciele prawdopodobnie zaistniała jakaś czynnościowa zmiana stanu tkanki. Pamiętajmy, że odłożenie szklanki często nie jest takie proste, jak w powyższej historyjce. Nie zdajemy sobie sprawy, że trzymamy szklankę lub mamy jej świadomość, ale nie wiemy jak ją odłożyć. Warto wtedy poprosić swojego fizjoterapeutę o pomoc.