Czym jest nerwica?

„On ma nerwicę”, „ona jest neurotyczna”, „to jakaś histeria”, „przestań się zamartwiać hipochondryku”. Wszyscy używamy takich pojęć, a każdy ma w głowie pewne ich znaczenia. Należy jednak pamiętać, że w języku fachowym kryją się pod nimi dość wyraźnie określone stany, które zwykle są mniej lub bardziej patologiczne. Krótko mówiąc – nie każda nerwowość świadczy o nerwicy. Niniejszy artykuł poświęcony jest próbie wyjaśnienia czym jest nerwica i jak można sobie z nią radzić.

Na początek należy zaznaczyć, że w podręczniku diagnostycznym DSM-IV, w którym znajdują się kryteria przydatne klinicyście do postawienia diagnozy, zaburzenia nerwicowe w ogóle nie występują. Obecnie kryją się one pod skomplikowaną nazwą „zaburzeń lękowych, somatoformicznych i dysocjacyjnych”. Zmiana nazwy pojawiła się w odpowiedzi na pewne wątpliwości samych specjalistów dotyczące nerwic. Owe wątpliwości wynikają prawdopodobnie z tego, że nerwicy nigdy nie określono jako zespół konkretnych objawów, które występują zawsze lub prawie zawsze. Nerwica była definiowana w sposób opisowy, a to dlatego, że jej przebieg u różnych osób może być odmienny. To jakie daje objawy zależy w dużej mierze od historii życia danej osoby i od tego czego dotyczy jej konflikt wewnętrzny.

Jakie są przyczyny powstawania nerwic?

Tym co łączy wszystkie nerwice jest właśnie ich psychologiczne źródło – konflikt pomiędzy dwoma równorzędnymi pragnieniami, uczuciami, dążeniami itp. Niektórzy ludzie są nerwowi, ale wynika to czasem z sytuacji życiowej, a czasem z „urody” układu nerwowego, który może być bardziej pobudliwy. Takich osób nie nazywamy nerwicowymi. Źródłem nerwowości i lęku u osób doświadczających nerwicy jest właśnie sprzeczność pomiędzy różnymi aspektami danej osoby. Treść konfliktu – czyli to pomiędzy czym a czym się rozgrywa – to kwestia indywidualna, od której zależy sposób prezentowania się objawów. Konfliktowi wewnętrznemu towarzyszy napięcie i lęk. Wszyscy wiemy jak to jest, kiedy trudno się na coś świadomie zdecydować. Rozważamy wtedy dobre i złe strony obu możliwości, co często niczego nie ułatwia, bo każda możliwość ma plusy i minusy. W końcu decydujemy się na coś i albo doznajemy ulgi, albo zastanawiamy się czy wybór był słuszny i zaczynamy go kwestionować. Często proces ten zachodzi nieświadomie wobec czego dokonanie wyboru jest bardzo utrudnione.

“Jak rozpoznać źródło konfliktu”

Dla lepszego wyjaśnienia pojęcia konfliktu posłużę się przykładem. Konflikt wewnętrzny może rozgrywać się pomiędzy chęcią pozostania zależnym np. od partnera, a niezależnością. Oba stany niosą ze sobą pewne korzyści i straty – będąc zależnym można poczuć opiekę i troskę, ale nie da się już myśleć tylko o sobie i trzeba także obdarzać opieką i troską. Niezależność wiąże się ze swobodą, ale także z samotnością, a czasem nawet z poczuciem utraty sensu życia. Osoba pogrążona w konflikcie może na przykład wiązać się z kimś, ale na pół gwizdka – może deklarować chęć wspólnego spędzania czasu, ale budować dystans poprzez nie zgadzanie się na wspólne zamieszkanie. Może również z jednej strony pożądać partnera, a z drugiej irytować się na niego przez drobiazgi, stanowiące jedynie wymówkę dla prawdziwego powodu rozdrażnienia – niemożności podjęcia decyzji. Powodów dla których trudno jest wybrać jedną z opcji konfliktu jest tak dużo jak samych konfliktów. Być może osoba nimi dotknięta boi się, że wyboru będzie żałować do końca życia? Albo obawia się konsekwencji wyboru jakiego dokona? Nie decydując się tylko pozornie nie mierzy się ze swoimi obawami, wyboru dokonują za nią inni ludzie lub okoliczności. Partner może w końcu nie wytrzymać tej huśtawki i poszukać sobie kogoś bardziej zdecydowanego, lub przeciwnie może przymusić do jakiś deklaracji. Może się też zdarzyć, że jakieś wydarzenia życiowe uniemożliwią wspólne mieszkanie lub zakładanie rodziny. Tak oto wybór dokonuje się poza samym zainteresowanym, a konflikt jak był tak jest i przeszkadza w jakimś innym obszarze, a osoba nim dotknięta jest coraz bardziej zmęczona. Bo ileż można siedzieć okrakiem na płocie?

Kontakt terapeutyczny pozwala leczyć nerwice

Aby zmierzyć się ze swoim konfliktem należy zaglądnąć w siebie i poznać jego naturę, a potem podjąć decyzje. Wydaje się to proste, jednak niestety schematy, które posiadamy mogą nam sprawę znacząco utrudnić. Sposób w jaki postępujemy pielęgnowaliśmy całe życie i trzeba czasu aby go zmienić. W leczeniu nerwic pomocny jest kontakt terapeutyczny – wraz ze wsparciem drugiej osoby, która koncentruje się wyłącznie na problemach pacjenta pojawia się sposobność do bezpiecznego przyjrzenia się swojej ciemniejszej stronie. Z czasem okazuje się, że wybór pomiędzy stronami konfliktu jest możliwy, czasem konflikt udaje się znieść bez objawów, a czasem okazuje się, że dwie strony konfliktu są do siebie podobne i wcale nie muszą stać w opozycji. Stan pogodzenia z samym sobą utrzymuje się nawet po zakończeniu terapii i daje nowe możliwości rozwoju.