Jak żywność wpływa na nasz organizm?

W organizmie  zachodzą ciągłe przemiany składników odżywczych dostarczanych z pożywieniem. Przemiany zachodzą w komórkach, a energia magazynowana jest w mitochondriach. Proces rozkładu związków organicznych zachodzą w organizmie noszą nazwę Katabolizmu, proces syntezy nazywamy anabolizmem. Całość przemian biochemicznych nazywamy przemianą materii (metabolizmem). Intensywność przemian jest różna, zależy od wieku. U dzieci  przeważają procesy anaboliczne,  a w wieku podeszłym kataboliczne.

Podstawa przemiana materii to najniższy poziom przemian energetycznych zachodzących w organizmie. Całkowita przemiana materii to podstawa przemian materii i ponadpodstawowa przemiana materii czyli potrzebne do wykonywania czynności życiowych, pracy zawodowej. Przemiana materii jest związana  ścisłe z przemianą energii, która zawarta jest w pożywieniem.

• energii z białkiem-12-14%
• energii z węglowodanów 55-60%
• energii z tłuszczu 25-30%

energia ta jest związana ta może być regulowana w zależności od potrzeb.

Woda jest najważniejszym składnikiem organizmu, stanowi 60-70% masy ciała. Jej ilość w organizmie zależy do wieku, płci. Organizmy osób młodych mają więcej wody. Woda dysocjuje na jony wodorowe H+ i wodorotlenowe OH-. Stężenie jonów określa się mianem pH. Woda występuje we wszystkich tkankach 2/3 wody występuje wewnątrzkomórkowo 1/3 pozakomórkowo. Jest stała wymiana między przestrzenia naczyń krwionośnych, a przestrzenią śródkomórkową.  Woda pełni funkcję środka transportu, usuwa toksyny z organizmu, uczestniczy w trawieniu, reguluje temperaturę ciała. Źródłem wody są napoje pitne, warzywa i owoce, poda pitna. W organizmie powinna być zachowana równowaga wodno-elektrolitowa. Suma ładunków ujemnych(jon chlorkowy, siarkowy, fosforowy)  powinna być równa suma ładunków  dodatnich ((jon potasu, wapnia, magnezu). Zachwianie równowagi prowadzi do odwodnienia luz przewodnienia. Ważna jest również równowaga kwasowo-zasadowa. Jeśli pH jest poniżej 7występuje kwasowość, a jeżeli powyżej to zasadowość. Produkty działają zakwaszająco to takie, które zawierają chlor, siarkę, fosfor a alkalizują bogate w sód, potas wapń, magnez. Główne składniki odżywcze to energetyczne- tłuszcze, węglowodany, budulcowe- białka, regulujące- witaminy. Monosacharydy to triady, pentozy, heksozy, glukoza, fruktoza, galaktoza, mannoza  węglowodany złożone to oligosacharydy. Disacharydy- maltoza, laktoza, sacharoza. Polisacharydy to homoglikany- zbudowane z jednego rodzaju monosacharydy, heteroglikany- mikropolisacharydy. Węglowodany przyswajalne- sacharoza, laktoza lub nieprzyswajalne- błonnik pokarmowy. Mamy  nierozpuszczalny- celuloza, ligniny, pobudzają przemianę materii, zwiększa objętość treści pokarmowych, chroni przed zaparciami. Błonnik rozpuszczalny odgrywa dużą rolę w zaburzeniach gospodarki lipidowej( pektyny, gumy, śluzy) dieta uboga w błonnik (oparta na produktach odżywczych)  jest dietą bogato energetyczną, przyczyniające się do otyłości.

Węglowodany proste w nadmiarze odkładają się w formie trójglicerydów jako tkanka tłuszczowa. Węglowodany należy spożywać w postaci produktów zbożowych, nasion roślin strączkowych, warzyw i trochę owoców. Węglowodany proste zwiększają syntezę lipoprotein  frakcji LDL w wątrobie, będących źródłem miażdzycorodnego cholesterolu oraz syntezę trójglicerydów. Tłuszcze są proste i złożone. Do prostych zaliczamy tłuszcze właściwe, które składają się z glicerolu i kwasów tłuszczowych oraz woski. Do złożonych zaliczamy fosfolipidy, glikolipidy itp. są jeszcze sterol- zoosterole, fitosterole. Kwasy tłuszczowe są krótkołańcuchowe SCFA, średniołańcuchowe MCT I długołańcuchowe LCT. Łańcuchy mogą być nasycone i nienasycone- jednonienasycone i wielonienasycone PUFA.  Do rodziny wielonienasyconych kwasów linolowy-n-6 i alfa-linolenowy-n-3. Nasycone kwasy tłuszczowe dostarczają pustych kalorii- mirystynowy , laurynowy Nadmiar ich przyspiesza rozwój miażdżycy, chorób nowotworowych. Kwasy jednonienasycony zmniejszają stężenie cholesterolu całkowitego równocześnie zwiększając korzystną frakcję lipoprotein HDL. Przykładem jest kwas oleinowy zawarty w oliwie z oliwek sprzyja redukcji glukozy we krwi zwłaszcza u pacjentów z cukrzycą typu 2. NNKT w małych ilościach działają korzystnie w dużych niestety niekorzystnie. Powinien być odpowiedni stosunek N-6 do N-3:

• N-6-4
• N-3-1

Najbardziej szkodliwe są kwasy typu trans. Znajdujące się w wołowinie, baraninie, maśle, a najbardziej w margarynie twardych. Woski- przeważnie są to kwasy nasycone. Tłuszcze złożone- są to kompleksy lipidów- fosfolipidów, glikolipidy oraz lipoproteiny, które dzielimy na te o bardzo małej gęstości- HDL pozytywne. Sterole- przykład cholesterol. Tłuszcze ze źródłem energii, biorą udział w syntezie prostoglandyn, są prekursorem syntezy hormonów płciowych.  Białka zbudowane z peptydów i aminokwasów. Białka dzielimy m\\na egzogenne i półegzogenne i endogenne.

Egzogenne:

Lizyna-  występuje we wszystkich białkach poza kukurydzą. Potrzebne do wzrostu i rozwoju chrząstki. Leucyna i izoleucyna- w mleku kukurydzy. Metionina- aminokwas siarkowy, występuje w mleku, jajkach, twarogu. Konieczny do wzrostu. Feryloalanina- w małych ilościach występuje w białkach. Treonina- w małych ilościach występuje w białkach. Tryptofan- występuje w białkach zbóż. Walina- występuje w białku siemię lnianego

Półegzogenne:

Cysteina-powstaje z melaniny- zaliczane do aminokwasów siarkowych. Tyrozyna- syntetyzowany z fenyloalaniny. Histydyna- powstaje z histaminy i działa na układ nerwowy

Endogenne:

Glicyna- najczęściej występujący w białkach tkanki łącznej (kolagenie i elastynie) wchodzi w skład glutationu. Alanina- aminokwas glikogenny. Służy do syntezy glukozy. Arginina- poprawia aktywność wkładu immunologicznego. Kwas asparaginowy- wzmacnia syntezę immunologiczną, bierze udział w usuwaniu amoniaku w organizmie. Asparagina- składnik białek zwierzęcych i roślinnych. Kwas glutaminowy- wchodzi w skład glutationu. Niezbędny w układzie nerwowy. Glutamina- wzmocnienie odporności. Prolina, Hydroxyprolina- jest składnikiem kolagenu, występuje w kazeinie. Seryna- łagodzi ból, wchodzi w skład kwasów nukleinowych.