Profilaktyka próchnicy – jak zabezpieczyć zęby?

Próchnica jest najbardziej powszechną chorobą zębów. Jest wywołana przez bakteria próchnicotwórcze żyjące na powierzchni zębów, w tzw. płytce nazębnej. Jest to twór powstający na powierzchni zębów już po kilku minutach od usunięcia w wyniku szczotkowania zębów. Płytka nazębna nie od razu jest niebezpieczna, gdyż zbudowana jest ona z glikoprotein zawartych w ślinie. Z czasem jednak w płytce pojawiają się bakterie głównie Lactobacillus i Streptococcus mutans, które w stadium dojrzałej płytki stanowią jej 60-70%. Bakterie te zasiedlają płytkę, namnażają się w niej i z czasem powodują fermentację cukrów prostych t.j. mono- i disacharydów (głównie glukozy, fruktozy i sacharozy) i produkcję kwasów, które rozpuszczają szkliwo. Jakie działania profilaktyczne należy podjąć, aby zabezpieczyć się przed rozwojem próchnicy?

Redukcja płytki nazębnej

Odbywa się poprzez regularne oczyszczanie zębów szczotką, pastą, nicią dentystyczną, wykałaczkami, płukankami, woterpikiem itd. Liczy się staranność, czas (min. 3-4 min po każdym posiłku), rodzaj szczotki do zębów (dopasowanie wielkości, elastyczne włosie), czyszczenie odpowiednim sposobem i wszystkich zębów i powierzchni równie starannie. W gabinecie stomatologicznym i ortodontycznym oraz w placówkach oświatowych należy prowadzić instruktaże higieny, gdyż z moich doświadczeń jako lekarza praktyka wynika, że niewiele osób prawidłowo czyści zęby i niektóre miejsca w jamie ustnej są czyszczone lepiej , a inne gorzej. Oczywiście w gabinecie dentystycznym profesjonalne oczyszczenie zębów z płytki nazębnej, kamienia nazębnego i osadów oraz instruktaż higieny powinny być pierwszym punktem planu leczenia.

Zmniejszenie dostępności cukru w diecie

Kluczowa jest nie ilość, a częstość spożywania cukrów. Po każdym spożyciu cukrów następuje okresowe obniżenie pH, a więc u osób zagrożonych próchnicą należy dążyć do zmniejszenia ilości spożywanych przekąsek, także w postaci owoców i słodzonych napojów. Po wieczornym oczyszczeniu zębów nie powinno się nic jeść, a pić jedynie wodę, gdyż w nocy dochodzi do ważnych procesów naprawczych w obrębie szkliwa, w których główną rolę odgrywa tzw. bufor ślinowy.

Wzmacnianie szkliwa i zabiegi profilaktyczne

Wbrew utartym opiniom spożywanie pokarmów bogatych w wapń nie wzmacnia struktury zęba w sposób znaczącym, gdyż rozwój zębów następuje w okresie płodowym i we wczesnym dzieciństwie. Wtedy liczy się dostępność wapnia, białka i witaminy D. Zęby ukształtowane możemy skutecznie wzmacniać poprzez działanie fluoru, który powoduje powstanie fluoroapatytu na powierzchni szkliwa, a jest bardziej odporny na działanie kwasów niż naturalny hydroksyapatyt. W naszej praktyce wykonujemy szereg zabiegów, które chronią zęby:

• Lakierowanie przeciwpróchnicowe – zalecane szczególnie u dzieci i osób dorosłych z dużą podatnością na próchnicę, u których powinien być wykonywany co pół roku. Zęby pokrywane są specjalnym lakierem z dużą zawartością fluoru. Fluor w ciągu kilku dni wnika w szkliwo i wzmacnia je przez powstawanie fluoroapatytu, bardziej odpornego na działanie kwasów.

• Lakowanie przeciwpróchnicowe – wykonywane jest u dzieci zaraz po wyżnięciu się zębów stałych trzonowych i przedtrzonowych w wieku od 6 do 12 roku życia. Bruzdy zębów zaraz po wyrżnięciu są szczególnie głębokie i to w nich najczęściej rozwija się próchnica. Wypełnienie ich specjalną żywicą (lakiem) eliminuje ten problem. Szczególnie ważne jest lakowanie szóstek u dzieci ok. 6-7 roku życia, gdyż w tym wieku bruzdy są najgłębsze, a zęby często niewystarczająco oczyszczone.

Wczesne wykrywanie i leczenie próchnicy

Regularne kontrole stanu uzębienia min. co 6 miesięcy to niezbędny wymóg wczesnego wykryciawa zmian próchnicowych i ich wczesnego leczenia. Leczenie jest dużo prostsze, tańsze , a efekt zdecydowanie lepszy niż stadiów zaawansowanych, kiedy często trzeba zęby pozbawić żywej miazgi t.j. przeleczyć kanałowo. Takie zęby mogą pozostać w jamie ustnej , ale często się przebarwiają i są łamliwe, a w razie niepowodzenia mogą stanowić źródło przewlekłych i ostrych zakażeń ogólnych organizmu.