USG Doppler tętnic szyjnych - jak przebiega, jak się przygotować

Dzięki badaniu tętnic szyjnych metodą USG Doppler można ocenić stan oraz funkcjonowanie naczyń krwionośnych, które zaopatrują mózg w tlen i substancje odżywcze.

Zaburzenia w przepływie krwi do mózgu skutkować mogą uciążliwymi dolegliwościami natury neurologicznej, a nawet udarem. Pojawiają się one często wskutek nieprawidłowości w obrębie obecnych wewnątrz szyi arterii łączących serce z mózgiem. Jedną z najlepszych technik diagnozowania owych nieprawidłowości jest zaś ultrasonografia dopplerowska, określana też skrótowo jako USG Doppler tętnic szyjnych, USG tętnic dogłowowych (czyli biegnących do głowy) albo konkretniej: USG Doppler tętnic szyjnych i kręgowych. Poznaj najważniejsze informacje na temat tego badania, czytając poniższy artykuł. Piszemy w nim m. in.:

• co wykrywa USG Doppler tętnic szyjnych i kręgowych,
• czy badanie dopplerowskie tętnic szyjnych pozwala uniknąć udaru,
• kiedy warto wykonać USG tętnic szyjnych i kręgowych,
• gdzie zrobić USG Doppler tętnic szyjnych i ile to kosztuje,
• jak się przygotować do USG Doppler tętnic kręgowych i szyjnych,
• jak przebiega USG tętnic szyjnych,
• czym się różni zwykłe USG od USG z funkcją Doppler.

Schorzenia tętnic kręgowych i szyjnych

Aby lepiej uświadomić sobie znaczenie ultrasonografii dopplerowskiej w diagnostyce schorzeń tętnic kręgowych i szyjnych, warto na początku nieco przybliżyć te właśnie schorzenia. Najczęściej spotykanym problemem są zmiany miażdżycowe, czyli odkładanie się złogów cholesterolu w naczyniach krwionośnych, co prowadzi do nadmiernego pogrubienia ścian owych naczyń, a tym samym do zwężenia ich światła i ograniczenia przepustowości. Zjawisku sprzyja postępujący wiek, ale także siedzący tryb życia, niewłaściwa dieta (zbyt tłusta, uboga w warzywa) czy palenie papierosów.

Pomiędzy tętnicami wewnątrz czaszki znajdują się połączenia, dzięki którym mózg zwykle mimo wszystko zaopatrywany jest w krew, nawet jeśli jedna z tętnic szyjnych okaże się niedrożna. To m. in. dlatego miażdżyca potrafi przez długi czas rozwijać się bezobjawowo. Gorzej, że fragmenty blaszki miażdżycowej – jak nazywa się wspomniane złogi, gdy grubość ściany naczynia przekracza 1,5 mm – mogą się w pewnym momencie oderwać i powędrować dalej, blokując przepływ krwi przez naczynie na dalszym odcinku. Powstałe w ten sposób niedokrwienie części mózgu, grożące śmiercią lub trwałym kalectwem, nosi miano udaru niedokrwiennego.

Warto wiedzieć
W Polsce z udarem mózgu do szpitala trafia ok. 80 tys. osób rocznie. Ok. 30 tys. z nich w ciągu miesiąca umiera. Udar mózgu zajmuje tym samym trzecie miejsce, jeśli chodzi o przyczyny zgonów w naszym kraju. W aż 80 proc. przypadków jest to udar niedokrwienny (inaczej: zawał mózgu), a w pozostałych 20 proc. – udar krwotoczny (wylew) bądź udar żylny (bardzo rzadki, spowodowany zakrzepicą).

Zmiany miażdżycowe w tętnicach szyjnych – a konkretnie w okolicy rozwidlenia tętnicy szyjnej wspólnej na tętnicę szyjną zewnętrzną i tętnicę szyjną wewnętrzną – to problem niemal co trzeciej osoby, która ukończyła 65 lat. Znacznie rzadziej zmiany te pojawiają się w tętnicach kręgowych, które również łączą mózg z sercem, tyle że zgodnie z nazwą biegną pomiędzy kręgami kręgosłupa. W ich kontekście zaburzenia przepływu krwi polegają zazwyczaj na tym, że wskutek zwężenia bądź niedrożności tętnicy podobojczykowej krew płynie tętnicą kręgową w odwrotnym kierunku, przez co zamiast do mózgu trafia raczej do kończyny górnej. Zjawisko to nazywane jest zespołem podkradania.

Co można zobaczyć dzięki USG Doppler tętnic szyjnych i kręgowych

Badanie tętnic szyjnych i kręgowych metodą USG Doppler pozwala ocenić m. in.:

• grubość ścian naczyń krwionośnych oraz ich średnicę – szczególnie grubość kompleksu intima-media (ang. intima-media thickness, IMT), tj. środkowej części ściany tętnicy szyjnej wspólnej ok. 1 cm poniżej jej rozwidlenia na tętnice wewnętrzną i zewnętrzną, wraz z błoną wewnętrzną;
• szybkość i kierunek przepływu krwi;
• tzw. gradient ciśnień,

które to parametry pozwalają diagnozować ewentualne zwężenia tętnic, lokalizować je, a także określać ich stopień. Ultrasonografia umożliwia wykrycie niedrożności, zatorów, przyściennych skrzeplin (nawet niewielkich), silnie ukrwionych guzów nowotworowych, tętniaków oraz anomalii i malformacji naczyniowych, czyli nieprawidłowości w budowie naczyń. Co więcej, w toku badania oszacować da się również ryzyko zatoru, oceniając morfologię tudzież tzw. echogeniczność blaszki miażdżycowej (jeśli ma ona nieregularną powierzchnię, prawdopodobieństwo oderwania się jej fragmentu rośnie).

Warto wiedzieć
Zmiany miażdżycowe, kiedy już się pojawiają, występują nie tylko w tętnicach szyjnych. Obraz tych ostatnich uzyskany dzięki USG bardzo dobrze natomiast odzwierciedla stan naczyń krwionośnych w pozostałych rejonach ciała.

Odpowiednio wcześnie postawiona diagnoza i wdrożone na jej podstawie właściwe leczenie – farmakologiczne, a przy zwężeniach tętnic przekraczających 70 proc. chirurgiczne, polegające np. na usunięciu blaszki miażdżycowej albo na założeniu stentu, który poszerza naczynie – są w stanie zapobiec udarowi i jego przykrym konsekwencjom. Znaczenie USG tętnic szyjnych jest więc nie do przecenienia.

Wskazania do USG Doppler tętnic szyjnych i kręgowych

W ramach profilaktyki, regularnie (czyli co najmniej raz na rok) procedurze tej powinny się poddawać osoby po 60. roku życia, zwłaszcza te, u których ryzyko rozwoju miażdżycy jest podwyższone, a więc:

• mężczyźni;
• palacze papierosów;
• osoby z nadwagą lub otyłe;
• pacjenci z cukrzycą, insulinoopornością, chorobą wieńcową, nadciśnieniem lub odbiegającymi od normy wynikami lipidogramu (jak zaburzony stosunek frakcji cholesterolu HDL i LDL czy znacząco wysoki poziom cholesterolu całkowitego, LDL i trójglicerydów);
• krewni pacjentów po przebytym udarze mózgu lub zawale serca oraz pacjentów z dziedziczną dyslipidemią.

Wśród bezpośrednich wskazań do USG Doppler tętnic szyjnych wymienić można natomiast przebyte urazy w obrębie szyi, patologiczne szmery stwierdzone w badaniu osłuchowym oraz symptomy sugerujące niedokrwienie ośrodkowego układu nerwowego, tj.:

• nawracające bóle lub zawroty głowy;
• zasłabnięcia, zamroczenia, omdlenia;
• zaburzenia równowagi, pamięci, wzroku (w tym epizody jego kilkuminutowej utraty, częściowej bądź całkowitej);
• zaburzenia czuciowe – np. drętwienia, niedoczulice, przeczulice;
• szumy uszne, pogorszenie słuchu.

Ultrasonografię dopplerowską tętnic kręgowych i szyjnych należy wykonać ponadto u pacjentów, którzy doświadczyli udaru mózgu lub przemijającego ataku niedokrwiennego (ang. transient ischemic attack, TIA), objawiającego się m. in. niedowładami, niedowidzeniem, zaburzeniami mowy czy utratą przytomności. Co więcej, badanie dobrze jest u nich też kontrolnie powtarzać, podobnie jak u osób:

• ze zdiagnozowaną miażdżycą – aby monitorować skuteczność terapii (np. jeśli pomimo stosowania leków blaszka miażdżycowa się zwiększa, wynik USG pozwala podjąć decyzję o podjęciu leczenia inwazyjnego);
• po zabiegu endarterektomii – czyli usunięcia blaszki miażdżycowej;
• z założonymi stentami.

USG tętnic szyjnych wykonuje się również przed operacjami z zakresu chirurgii naczyniowej, aby lepiej się do nich przygotować i ograniczyć prawdopodobieństwo wystąpienia ewentualnych powikłań.

Czekasz na badanie w ramach NFZ?
Zobacz, gdzie można zrobić je szybciej! Porównaj ceny placówek w Twojej okolicy i poznaj opinie pacjentów. Przekonaj się, ile to tak naprawdę kosztuje.
Sprawdź terminy: Usg doppler tętnic szyjnych
Nie trać zdrowia na kolejki!
Im szybciej wdrożone leczenie, tym większe szanse na sukces!

Ile kosztuje USG Doppler tętnic szyjnych i kręgowych – a także gdzie je zrobić

Samo badanie nie niesie ze sobą zagrożenia w postaci niepożądanych skutków ubocznych. Jest na tyle bezpieczne, że można je powtarzać z praktycznie dowolną częstotliwością, także u kobiet w ciąży i dzieci, jeśli zachodzi taka konieczność. Wykonywane prywatnie zaś nie wymaga nawet skierowania. Ceny USG Doppler tętnic dogłowowych wahają się wówczas od 110 zł do 215 zł, porównasz je natomiast na stronie: Usg doppler tętnic szyjnych, pod którym to adresem można też od razu zarezerwować termin ultrasonografii w wybranej miejscowości.

Przygotowanie do USG tętnic szyjnych

Do badania dopplerowskiego tętnic szyjnych i kręgowych nie trzeba się w żaden szczególny sposób przygotowywać. Ponieważ jednak wymaga ono odsłonięcia szyi oraz okolic nad obojczykami, lepiej nie zakładać w dniu USG zakrywającego ten obszar golfu, wysokiego kołnierza czy biżuterii (w przeciwnym razie niezbędne będzie ich zdjęcie). Dobrym pomysłem jest za to związanie dłuższych włosów i przyniesienie ze sobą wyników dotychczasowych badań wykonanych w kontekście diagnozowanego schorzenia, o ile pacjent nimi dysponuje. Niewątpliwie przyda się też jego dokument tożsamości.

Badanie w Twojej okolicy już jutro? To możliwe!
Porównaj ceny i opinie. Znajdź najlepszą dla siebie ofertę i zarezerwuj termin.
Pokaż: Usg doppler tętnic szyjnych
Uzyskaj diagnozę i rozpocznij leczenie jak najszybciej!

Przebieg badania Doppler tętnic szyjnych i kręgowych

USG Doppler tętnic szyjnych przeprowadza doświadczony w tej materii lekarz, który na wstępie zapoznaje się z dostarczoną dokumentacją medyczną lub przeprowadza z badanym krótki wywiad na temat zgłaszanych przezeń dolegliwości lub innych wskazań do badania. Następnie pacjent odsłania szyję i kładzie się na leżance w pozycji na wznak, z rękami ułożonymi wzdłuż tułowia. Niekiedy poproszony może zostać także o odchylenie głowy w tył lub w bok aby poddawany badaniu obszar był lepiej widoczny.

Ultrasonograf – czyli aparat do USG – wyposażony jest w specjalną ruchomą głowicę, której powierzchnię lekarz smaruje żelem zmniejszającym tarcie i ułatwiającym przenikanie ultradźwięków. Żel ten może być nieco chłodny, ale to praktycznie jedyny dyskomfort, jaki odczuwać może pacjent podczas badania. Jest ono bezbolesne i bezinwazyjne, w jego trakcie zaś głowicę przesuwa się po prostu po skórze szyi osoby badanej. Towarzyszy temu szumiący odgłos przepływu krwi, wzmocniony przez maszynę.

Warto wiedzieć
USG Doppler tętnic szyjnych trwa zwykle od 10 do 30 minut, nie wymaga znieczulenia, a zaraz po nim można podjąć codzienne czynności, normalnie jeść czy prowadzić auto.

Obrazy uzyskiwane w toku badania są wyświetlane na ekranie ultrasonografu w czasie rzeczywistym, dzięki czemu lekarz może na bieżąco analizować i komentować to, co widzi. Wynik USG tętnic szyjnych – w postaci opisu i ewentualnie kilku wydruków z aparatu – dostępny jest więc praktycznie od ręki. Powinna się w nim znaleźć adnotacja na temat wszelkich niepokojących detali oraz wskazówki co do terminu kolejnego badania lub wizyty konsultacyjnej u lekarza prowadzącego. Specjalista może poprosić o zaczekanie przed gabinetem, ale często sporządza rzeczony opis, jeszcze gdy pacjent usuwa resztki żelu pod badaniu ligniną lub papierowym ręcznikiem.

Uwaga
W razie ewentualnych wątpliwości pacjent może zostać skierowany na znacznie bardziej precyzyjne badania, do których należą rezonans angiografia tętnic szyjnych czy angio-TK tętnic szyjnych.

Przeciwwskazania do USG tętnic szyjnych

Ponieważ USG tętnic szyjnych i kręgowych wymaga przesuwania po skórze szyi głowicą ultrasonografu posmarowaną żelem, wykonanie badania jest utrudnione lub niemożliwe w przypadku świeżych ran lub oparzeń w tym obszarze. To jednak bodaj jedyna sytuacja, w której przeprowadzenie ultrasonografii tętnic dogłowowych jest niewskazane.

Na czym polega USG Doppler tętnic szyjnych

Istotą badania ultrasonograficznego jest zastosowanie ultradźwięków, czyli dźwięków tak wysokich, że niesłyszalnych dla ludzkiego ucha. Głowica ultrasonografu emituje je, a potem zbiera odbite jak echo od napotkanych elementów wewnątrz ciała. Dzięki zadaniu im odpowiedniej częstotliwości docierają na właściwą głębokość. I podobnie jak choćby głos człowieka brzmi inaczej w przestronnej pustej łazience (gdzie odbija się od kafelków), a inaczej np. w wąskim, zagraconym i wyłożonym drewnianą boazerią przedpokoju – tak samo ultradźwięki „brzmią” dla aparatu do USG różnie w zależności od tego, na jakie struktury anatomiczne natrafią. Urządzenie przetwarza następnie pozyskane dane dźwiękowe na czarno-białe obrazy, które na bieżąco wyświetlają się na jego ekranie.

Dzięki temu możliwe jest m. in. określenie, jak zbudowane czy umiejscowione jest naczynie krwionośne. Aby jednak zbadać jeszcze parametry przepływu krwi przez nie, ultrasonograf wyposażony musi być w funkcję Doppler. Wykorzystuje on bowiem wtedy nie tylko zjawisko echa, ale też efekt Dopplera, nazwany tak od nazwiska niemieckiego uczonego, który jako pierwszy w historii ów efekt opisał. Chodzi w nim zaś o to, że dźwięk wydawany przez poruszający się obiekt brzmi nieco inaczej, gdy obiekt ten zbliża się do odbiorcy, niż gdy się od niego oddala. Dobrym tego przykładem jest odgłos przejeżdżającej karetki.

Co ważne, zmiany brzmienia dotyczą także dźwięków odbitych od obiektów, które się poruszają. Aparat do ultrasonografii dopplerowskiej jest w stanie zaś „usłyszeć” tego typu różnice w ultradźwiękach odbitych od przemieszczających się krwinek i na tej podstawie określić prędkość oraz kierunek przepływu krwi w tętnicach szyjnych. Pomiędzy wiązką ultradźwięków a osią strumienia owej krwi musi tylko zostać podczas badania zachowany kąt 60°.

Przeczytaj także: USG Doppler – na czym polega badanie