Zaburzenie osobowości typu borderline

Coraz więcej mówi się, a także diagnozuje zaburzenie osobowości typu borderline. Diagnoza stała się „moda”, a w popularnych źródłach można znaleźć wiele sprzecznych ze sobą informacji. Mam nadzieję choć w minimalnym stopniu przybliżyć problem zaburzenia osobowości typu borderline (inaczej – zaburzenie osobowości z pogranicza).

Czym jest zaburzenie osobowości?

W trakcie dorastania, w procesie wychowawczym kształtuje się osobowość człowieka. Oznacza to, że mając swoje naturalne i wrodzone predyspozycje uczymy się godzić je z wymaganiami otoczenia, integrujemy swoje myśli i uczucia w spójną całość oraz odnajdujemy poczucie stałości siebie jako osoby. O zaburzeniach osobowości mówimy wtedy, gdy z jakiegoś powodu proces kształtowania się dojrzałej osobowości został zaburzony, gdy osobie dorosłej brakuje jakiejś cząstki, by móc bezpiecznie i bez bólu funkcjonować w dorosłym życiu.  Zaburzenie osobowości jest wynikiem wrodzonych predyspozycji, doświadczeń lub przeżytych traum w dzieciństwie lub okresie nastoletnim.

Czym cechuje się osobowość typu borderline?

Najbardziej odczuwalną cechą zaburzenia osobowości z pogranicza jest skrajne zachowanie osoby względem swoich bliskich. Cierpiąca na tego rodzaju zaburzenie osoba doświadcza skrajnych emocji – albo kocha albo nienawidzi i daje to odczuć swojemu otoczeniu. W jej postrzeganiu ludzi nie ma miejsca na odcienie szarości. Nie można kogoś trochę lubić, można go wyłącznie uwielbiać. Dla ważnej osoby może góry przenosić, może spędzać z nią dwadzieścia cztery godziny na dobę i nie mieć dość, może wysyłać tysiące wiadomości w ciągu dnia i nocy.

Jednocześnie osoba z zaburzeniem osobowości typu borderline bardzo boi się porzucenia. Może wystarczyć, że ktoś nie odpowie na smsa od razu, a strach przed byciem mało ważną sprawia, że reaguje złością. Obiektywnie patrząc, reakcja nie jest proporcjonalna do sytuacji. Jednak w oczach osoby z zaburzeniem osobowości typu borderline nawet tak błahe wydarzenie odczuwane jest jako zdrada lub odrzucenie, czyli w jej odczuciu coś najgorszego, co może się stać. Porzucenie (domniemane lub rzeczywiste) jest dla tego typu osoby źródłem największego bólu.

Komuś z osobowością z pogranicza bardzo trudno być samemu, a jednocześnie mało kto jest w stanie być tak mocno w kontakcie jak ona by tego chciała i potrzebowała. W efekcie bardzo często wraz z zaburzeniem pojawiają się zachowania autodestrukcyjne, takie jak na przykład nadmierne objadanie się, upijanie, niekontrolowane zakupy czy podejmowanie ryzykownych zachowań seksualnych. Ukojenia lub zapomnienia może także szukać w samookaleczaniu (np. cięciu się).

Dlaczego osoba z osobowością borderline cierpi?

Patrząc z boku można czasami odnieść wrażenie, że osoba z zaburzeniem osobowości z pogranicza przesadza lub dramatyzuje. Problem polega na tym, że ona faktycznie w ten sposób czuje i odbiera rzeczywistość. Zazwyczaj (choć czasem i to się zdarza) nie pokazuje ona swoich uczuć po to, by manipulować otoczeniem. Osoba z tego typu zaburzeniem faktycznie odczuwa sytuacje społeczne inaczej i znacznie intensywniej je przeżywa.

Dodatkowo u osób z zaburzeniem osobowości z pogranicza bardzo często pojawia się sprzeczność – z jednej strony bardzo pragną bliskości, chcą być kochane i akceptowanie, a jednocześnie boją się być blisko. Strach wynika albo z przekonania, że jeśli się otworzą, ktoś znowu je odrzuci lub skrzywdzi, albo że zleją się z kochaną osobą.

Strach przed straceniem swojej tożsamości w relacji wcale nie jest absurdalny dla wielu osób z zaburzeniem osobowości typu borderline. W procesie kształtowania się obrazu siebie nie wykształciło się u nich poczucie stałości swojej osoby. Bardzo często osoby z zaburzeniem osobowości z pogranicza skarżą się, że nie wiedzą jakie są, bo w różnym otoczeniu zachowują się inaczej. Nie mają poczucia ciągłości, że w pracy, na uczelni, w domu i z przyjaciółmi są tą samą osobą. Tym bardziej boją się stracić siebie przebywając z kochaną osobą.

Jakby tego było mało, dominującym uczuciem u osoby z zaburzeniem osobowości typu borderline jest uczucie pustki. Jest to przerażające poczucie braku sensu, które wręcz przytłacza. Ból niekiedy jest tak duży, że poważnie rozważają popełnienie samobójstwa. Jest to jedna z najbardziej narażonych grup społecznych na zrealizowanie udanej próby samobójczej.

Co z tym zrobić?

Osoby z zaburzeniem osobowości z pogranicza naprawdę cierpią. Ze względu na swoje problemy, ranią także osoby sobie najbliższe. Na szczęście, nie jest prawdą, że raz powstałe zaburzenie osobowości jest wyrokiem do końca życia. Jeśli tylko osoba z zaburzeniem osobowości typu borderline chce, może dużo zmienić w swoim funkcjonowaniu dzięki psychoterapii. Czasami dodatkowo, obok psychoterapii niezbędne jest wprowadzenie leków stabilizujących nastrój lub uspokajających. W skrajnych sytuacjach, szczególnie przy dużym natężeniu zachowań autodestrukcyjnych czy wysokim zagrożeniu życia, niezbędna jest hospitalizacja.

Nie ukrywam, że zmiana wymaga czasu i pracy nad sobą. Natomiast będę upierać się, że można zmienić wzorce zachowania, można przezwyciężyć poczucie pustki i inne objawy zaburzenia osobowości. Trzeba znaleźć jedynie metodę odpowiednią do pracy z daną osobą.