Zwichnięcie żuchwy a zaburzenia stawów skroniowo-żuchwowych

Ze zwichnięciem żuchwy najczęściej mamy do czynienia w sytuacji nadmiernego otwarcia ust. Wówczas głowa żuchwy może przesunąć się do przodu, opuścić przeznaczone jej miejsce stawowe i pozostać w nowym położeniu na skutek skurczu przyczepiających się do niej mięśni żucia: mięśnia żwacza  i mięśnia skroniowego.

Kiedy zazwyczaj dochodzi do zwichnięcia żuchwy?

Najczęściej do zwichnięcia żuchwy dochodzi w następujących okolicznościach:

• dłuższej wizyty u dentysty (przymusowe długotrwałe otwarcie ust jest przyczyną rozciągnięcia i okresowego „zwiotczenia” więzadeł i torebki otaczających staw skroniowo-żuchwowy);
• zabiegu laryngologicznego – np. usunięcia migdałków (tu zwłaszcza wtedy kiedy z różnych powodów zabieg przeprowadzany jest w znieczuleniu ogólnym);
• szerokiego ziewania;
• próby ugryzienia dużego kęsa pokarmu – np. dużego jabłka;
• gwałtownych wymiotów;
• uderzenia w policzek otwartych ustach (np. podczas bójki).

Jak najprościej można zdiagnozować zwichnięcie żuchwy?

Zdiagnozowanie zwichnięcia żuchwy nie powinno sprawić trudności i z pewnością rozpozna je doświadczony fizjoterapeuta. Pacjent ze zwichniętą żuchwą ma otwarte usta, których nie potrafi zamknąć. W zwichnięciach obustronnych żuchwa wysunięta jest do przodu (zęby dolne wystają ponad górnymi), pacjent nie może przełykać, mówić i może pojawić się ślinotok. W zwichnięciach jednostronnych żuchwa jest wyraźnie przemieszczona w stronę nieuszkodzonego stawu.

Ponadto należy zwrócić uwagę na ustawienie wyrostka kłykciowego żuchwy. W warunkach prawidłowych znajduje się on przed skrawkiem małżowiny usznej i poniżej łuku jarzmowego. Aby sprawdzić u siebie położenie wyrostka kłykciowego  żuchwy należy znaleźć miejsce z przodu małżowiny usznej, pod łukiem jarzmowym  i ułożyć na nim palec wskazujący i środkowy, a następnie kilkakrotnie zamknąć i otworzyć usta – poczujemy jak pod palcami przemieszcza się wyrostek kłykciowy żuchwy. W sytuacji zwichnięcia wyrostek kłykciowy żuchwy przemieszcza się do przodu, a tak gdzie powinien on występować (czyli przed płatkiem małżowiny usznej) pojawia się charakterystyczna dziura.

Nastawienie po zwichnięciu żuchwy – jak to się robi?

Nastawienie żuchwy zwykle nie jest problematyczne, i najczęściej odbywa się bez znieczulenia ogólnego, jednakże pacjent musi współdziałać z terapeutą. Jest kilka wariantów nastawianie żuchwy, a do najpopularniejszych należy tzw. manewr Hipokratesa. Aby go wykonać należy umieścić oba kciuki na ostatnich zębach chorego, a pozostałe palce na jego podbródku. Nacisk na kciuki z równoczesnym unoszeniem bródki palcami znajdującymi się poza jamą ustną chorego pokonuje napięcie mięśni żwaczy i mięśni skroniowych, co zezwala na nastawienie zwichnięcia. Jeżeli chory nie potrafi rozluźnić mięśni, wówczas wskazane jest znieczulenie.

Gdzie można się udać ze zwichnięciem żuchwy?

Pacjenci ze zwichnięciem żuchwy raczej nie trafiają do fizjoterapeuty – częściej w gabinecie widujemy osoby z zaburzeniami stawu skroniowo-żuchwowego oraz osoby z podwichnięciem tego stawu. Podwichnięcie jest łagodniejszą formą zwichnięcia, kiedy kości są wprawdzie w nieprawidłowej pozycji względem siebie, ale zachowany jest kontakt pomiędzy nimi. Zaburzenia te są wprawdzie bolesne – niejednokrotnie nawet bardzo bolesne –  jednak  funkcjonowanie pacjenta (jedzenie, picie, mówienie) jest możliwe. Niestety ta „możliwość funkcjonowania” zwykle związana jest z tym, że dolegliwości mogą trwać latami. Ich konsekwencje staną się jednak widoczne – i wcześniej czy później pacjent trafi pod opiekę fizjoterapeuty.

Jakie są najczęstsze objawy zwichnięcia żuchwy?

O zaburzeniu ze strony stawów skroniowo-żuchwowych świadczą:

• chrzęsty, chrupanie i inne odgłosy w stawie skroniowo-żuchwowym, słyszalne podczas otwierania ust;
• ból podczas otwierania ust;
• ból podczas dotyku – zlokalizowany do przodu od małżowiny usznej;
• szumy uszne;
• trudności z połykaniem;
• zbaczanie żuchwy przy otwieraniu ust (usta nie otwierają się symetrycznie, a żuchwa wędruje w stronę niezablokowanego stawu);
• zgrzytanie zębami podczas snu – tzw. bruksizm;
• nadwrażliwość zębów – spowodowana zbyt mocnym ich zaciskaniem po jednej stronie;

Komu zdarzają się najczęściej zaburzenia stawu skroniowo-żuchwowego?

Zaburzenia stawu skroniowo-żuchwowego będą występowały szczególnie często u osób nadruchomością stawów (są to osoby postrzegane zwykle przez otoczenie jako niezwykle elastyczne) oraz z różnego rodzaju nieprawidłowościami w obrębie narządu żucia (np. wadami zgryzu). Opisane sytuacje będą prowadziły do nierównomiernego rozkładania się sił podczas mówienia i gryzienia pokarmów. Siły te będą następnie przenoszone za pośrednictwem zębów  na stawy skroniowo-żuchwowe i będą zaburzać ich funkcjonowanie. Zwykle jeden staw będzie bardziej obciążany niż inny – możemy to nazwać powtarzającymi sie urazami, bo przy nieprawidłowym zgryzie każdy akt jedzenia jest swego rodzaju łagodnym urazem stawu skroniowo-żuchwowego. Po latach taka sytuacja może to prowadzić do nawykowego zwichnięcia czy podwichnięcia tego stawu. Słowo „nawykowe” oznacza, że pacjent może doświadczać zablokowania żuchwy podczas próby odgryzienia każdego większego kęsa pożywienia, kibicowania podczas meczu (tzw. „krzyczenie na całe gardło”), czy ziewania. U niektórych osób sytuacja ta jest tak częsta, że bywa traktowana jako „norma” (pacjenci sami sobie nastawiają zwichnięty staw – niejednokrotnie kilkakrotnie w ciągu tygodnia), co niestety tylko pogarsza sytuację.

I to jest ten moment gdzie z zaburzenia czynnościowego rodzi się zaburzenie strukturalne. Doświadczony fizjoterapeuta, specjalizujący się  wleczeniu stawu skroniowo-żuchwowego we współpracy z lekarzem dentystą pomoże w pozbyciu sieę problemu.