dr inż. Maria Christowa-Dobrowolska

Witam :) Pani/Pana pytanie jest bardzo ciekawe a odpowiedź nie jest według mnie taka łatwa. Jest sporo badań (chociaż nie aż tyle, ile ja bym chciała :)) na temat reakcji ludzi na muzykę. Na to pytanie można odpowiedzieć w aspekcie zbiorowym, odnoszącym się w ogóle do ludzi jak i indywidualnym, dotyczącym konkretnego człowieka. Jednak pierwsze pytanie jakie bym zadała brzmiałoby: dlaczego płaczemy? Następne pytania byłyby skierowane do Pani/Pana: 1. Czy zawsze występuje tylko płacz? 2. Czy na każdy rodzaj muzyki występuje płacz? 3. Czy dany utwór na który Pani/Pan reaguje płaczem coś Pani/Panu przypomina/z czymś się wiąże? 4. W jakim jest Pani/Pan nastroju kiedy pojawia się płacz? 5. Czy jest Pani/Pan osobą u której płacz występuje często niezależnie od tego czy słucha pani/Pan muzyki? 5. Jakie emocje Pani/Panu towarzyszą podczas słuchania danego utworu muzycznego? 6. itp., itd.... Pytań może być jeszcze więcej :), ale poprzestanę na tych. Warto sobie odpowiedzieć na te pytania. Na pewno przybliżą Panią/Pana do odpowiedzi na postawione pytanie.
Na początku chciałabym zaznaczyć, że łzy, o ile nie mamy pewnych chorób i o ile coś nam nie wpadło do oka :), to powiązane są one z naszymi emocjami i naszym ciałem (piszę to naprawdę w dużym skrócie). A bazując na prostej definicji zaczerpniętej z Wikipedii można zdefiniować płacz jako "stan emocjonalny, będący reakcją na strach, ból, smutek, żal lub złość. Objawami płaczu są łzawienie, szlochanie i łkanie. [...] Płacz może być związany z pozytywnym, głębokim, wewnętrznym przeżyciem, któremu towarzyszą tzw. łzy szczęścia. Są to często sytuacje podniosłe, szczęśliwe lub radosne. Niektóre osoby reagują płaczem na „piękno”, gdy słyszą wspaniałą emocjonalną muzykę lub podziwiają piękny widok". I tu mogłabym zakończyć mój wywód. Ale pójdę trochę dalej.
Dlaczego więc w ogóle płaczemy? Odpowiedź na to pytanie dają nam Jay Efran i Mitchell Greene w swojej dwuetapowej teorii łez, w której stwierdzają, że "od strony fizjologii, łzy powodowane przez emocje pojawiają się wtedy, gdy zachodzi u człowieka szybkie przejście od aktywności systemu współczulnego do przywspółczulnego, czyli od stanu wysokiego napięcia do stanu rozluźnienia (spada poziom adrenaliny), "odpuszczenia". Tak w skrócie. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że właściwe cały czas jesteśmy w jakimś stanie emocjonalnym.
W przypadku słuchania muzyki jednak jestem zdania, że muzyka zarówno może podnosić aktywność systemu współczulnego jak i go redukować. Wpływa na to wiele czynników...
Definicji muzyki jest wiele. W encyklopediach czy słownikach są one bardzo suche, techniczne. Jest też definicja M. Kowalskiej, która w książce "ABC Historii Muzyki" pisze, że "muzyka uważana jest przez wielu za największą ze sztuk, zdolną do ewokowania najpiękniejszych i najgłębszych uczuć".
Tak więc muzyka rządzi naszymi emocjami. Muzyka potrafi wydusić z nas łzy (zarówno te nostalgiczne, jak i szczęścia), potrafi wydobyć wspomnienia, potrafi nas wprowadzić w radosny nastrój, potrafi nas podniecić, potrafi nas przestraszyć albo uspokoić. Potrafi też łagodzić obyczaje (znamy to powiedzenie, prawda?). Właśnie dlatego, że ma na nas tak przemożny wpływ, jest wykorzystywana nawet do manipulowania naszymi emocjami, np. w spotach wyborczych czy w filmach grozy (warto obejrzeć horror bez podkładu muzycznego :)). W muzyce mamy tonacje muzyczne tj. np. E-dur (która jest tonacją wesołą) czy d-moll (która jest tonacją smutną). Mamy też interwały (odległości pomiędzy sąsiadującymi dźwiękami), które mogą rodzic napięcia emocjonalne i/lub je redukować. Dalej rozpisywać się nie będę :), ale polecam artykuł pt. "Wpływ muzyki na odczuwanie bólu, lęku i depresji oraz jakość życia u ludzi z problemami bólowymi różnego pochodzenia" zamieszczony w czasopiśmie Forum Psychologiczne z 2016 roku (tom XXI, nr 2, s. 206-220).
Znany neurolog angielski, Olivier Sacs (autor bestsellerowej książki "Muzykofilia") twierdzi, że "o ile muzykalność jest uzależniona od struktur mózgowych, o tyle wrażliwość emocjonalna na muzykę jest bardziej skomplikowana, gdyż obok czynników neurologicznych kształtuje ją też osobowość słuchacza". Znana polska filozofka Krystyna Wilkoszewska uważa, że "nie można mówić ani o obiektywnych, ani o subiektywnych reakcjach na muzykę, gdyż stanowią one wypadkową wzajemnej interakcji słuchacz - muzyka. Polecam tu następny artykuł do poczytania autorstwa Magdaleny Szpunar pt. "Emotywne aspekty recepcji muzycznej".
Podsumowując, muzyka mając silny związek z naszym mózgiem potrafi
wpływać nie tylko na nasze gusta, zachowanie, zdrowie czy nawet inteligencję, ale przede wszystkim na nasze emocje!
Tak więc Szanowna Pani/Szanowny Panie, odpowiedź na Pani/Pana pytanie nie jest taka oczywista :) Radziłabym odpowiedzieć sobie najpierw na zadane przeze mnie powyżej pytania, bo tak naprawdę w odpowiedziach na nie znajdzie Pani/Pan z dużym prawdopodobieństwem odpowiedź na swoje pytanie. A przy okazji, być może dopełnieniem do tej odpowiedzi będzie mój bardzo mocno streszczony, wręcz skromny powyższy tekst próbujący wytłumaczyć co oznacza Pani/Pana płacz przy słuchaniu muzyki.
Pozdrawiam serdecznie. Maria Christowa-Dobrowolska (nie tylko psycholog, ale także skrzypaczka :))

Witam.
W odpowiedzi na Pani/Pana pytanie udzielam informacji zwrotnej w skrócie następująco. Wszystko zależy od tego jaki to jest rodzaj stresu, jak długo trwa, jaki jest stosunek osoby do sytuacji w której się znalazł oraz jakie są indywidualne predyspozycje osoby przeżywającej stres.
Stres może mieć charakter pozytywny (eustres) lub negatywny (dystres). Stres może trwać krótko lub długo (stres chroniczny). Osoba przeżywająca sytuację stresową może ją traktować jako wyzwanie lub jako przeszkodę, trudność nie do pokonania. Predyspozycje osoby związane są z jej temperamentem, myśleniem o świecie, fizjologią itp.
Jeśli stres jest chronicznym dystresem, który jest dla nas przeszkodą nie do pokonania, a na dodatek jeszcze nasze predyspozycje nam nie pomagają w poradzeniu sobie z przewlekle trudną sytuacją, to wtedy reakcje naszego organizmu na stres mogą prowadzić m.in. do problemów z nadwagą (i nie tylko, ale skupiam się tylko na tych informacjach, które są związane z pytaniem). Głównym winowajcą tutaj (chociaż nie tylko on) jest kortyzol, hormon produkowany w korze nadnerczy. Wpływa on m.in. na stężenie glukozy we krwi oraz metabolizm białek, tłuszczów i aminokwasów. Kortyzol również zwiększa łaknienie. To on nam doradza, abyśmy sobie zafundowali węglowodany na pocieszenie :) Wysoki poziom kortyzolu (i nie tylko kortyzolu) związany jest również z odkładaniem się dodatkowych kalorii w postaci tłuszczu na brzuchu.
Na koniec mojego wywodu dodam również, że na trudności związane z utrzymaniem prawidłowej wagi czy jej redukcją, oprócz stresu, mają wpływ także: niewystarczająca ilość snu, brak ruchu, nieprawidłowa dieta, predyspozycje genetyczne czy choroby. Warto wziąć pod uwagę, że każdy jest inny i że istnieje pewien procent ludzi, którzy pod wpływem stresu zamiast tyć, chudną.
Dla pogłębienia poruszonego przez Pani/Pana tematu polecam bardzo dobrą książkę pt. "Dlaczego zebry nie mają wrzodów" Roberta M. Sapolskiego.
Mam nadzieję, że moja odpowiedź pomogła. Pozdrawiam serdecznie. Maria Christowa-Dobrowolska