Czym różni się 1,5 T od 3 T - moc urządzeń do rezonansu magnetycznego

Urządzenia do rezonansu magnetycznego oznaczane skrótem 3 T są bardziej zaawansowane technologicznie niż aparaty 1,5 T – ale nie zawsze warto z nich korzystać.

Niektóre pracownie rezonansu magnetycznego chwalą się posiadaniem urządzeń opisywanych wartościami takimi jak 1,5 T albo 3 T. Co oznacza taki zapis? Czy aparat 3 T zawsze będzie lepszy od aparatu 1,5 T? I czy jest to jedyny parametr, na jaki należy zwracać uwagę, zapisując się na badanie? Odpowiedzi na te oraz inne pytania znajdziesz w poniższym artykule. Dowiesz się z niego także m. in.:

• czym są urządzenia nisko- i wysokopolowe,
• jakie możliwości oferuje najnowocześniejszy sprzęt do rezonansu magnetycznego,
• jakie badania można nim przeprowadzić,
• jakie są zalety aparatów niskopolowych i kiedy warto z nich korzystać,
• kiedy konieczne staje się użycie aparatu wysokopolowego.

Techniki badań obrazowych

Rezonans magnetyczny to obecnie jedno z najbardziej zaawansowanych i najdokładniejszych badań obrazowych, czyli takich, które pozwalają w łatwy i zasadniczo bezpieczny sposób zajrzeć do wnętrza żywego organizmu. Użyto tu sformułowania „zasadniczo bezpieczny”, bo badania te nie wymagają np. użycia skalpela, są bezbolesne i raczej nie wywołują skutków ubocznych.

Pewnym obciążeniem dla organizmu może natomiast być zastosowanie tzw. środków kontrastowych, czyli substancji poprawiających widoczność obrazowanych struktur. Potencjalnie szkodliwe jest też promieniowanie rentgenowskie, wykorzystywane w klasycznych prześwietleniach RTG czy w tomografii komputerowej. Środki kontrastowe nie zawsze są jednak potrzebne, rezonans magnetyczny jest zaś w dodatku o tyle bezpieczny, że zamiast promieniowania używa się w nim całkowicie obojętnych dla zdrowia fal radiowych oraz pola magnetycznego (więcej na ten temat pisaliśmy w tekście „Rezonans magnetyczny – na czym polega badanie”).

1,5 T – czyli natężenie pola

Urządzenia do rezonansu mogą się różnić między sobą np. liczbą nadajników owych fal – inaczej: nadajników RF – czy liczbą odbierających sygnał cewek, ale też wartością taką jak indukcja rzeczonego pola magnetycznego. Wartość ta określa jego natężenie, a wyrażana jest w jednostkach zwanych teslami, od nazwiska słynnego wynalazcy Nikoli Tesli. Zapisy 1,5 T albo 3 T oznaczają więc po prostu, że pole magnetyczne wytwarzane przez konkretny aparat do rezonansu osiąga natężenie rzędu 1,5 tesli albo 3 tesli. Urządzenia takie określa się mianem wysokopolowych – w przeciwieństwie do urządzeń niskopolowych, w których indukcja pola magnetycznego wynosi od 0,2 T do 0,35 T. No dobrze, ale co to wszystko właściwie oznacza w praktyce?

Generalnie rzecz biorąc, im większe natężenie pola, tym lepsza jakość uzyskiwanego obrazu. Jest on zresztą nie tylko bardziej dokładny i szczegółowy, ale powstaje też znacznie szybciej. Aby uzyskać porównywalny efekt, urządzenie niskopolowe potrzebowałoby aż trzy razy więcej czasu niż aparat 1,5 T. Rezonans magnetyczny przy użyciu aparatu 3T potrafi zająć z kolei o 30-50% mniej czasu niż badanie aparatem 1,5 T – również dlatego, że przy tak dużej czułości specjalne oprogramowanie jest w stanie zredukować tzw. artefakty ruchowe.

Nowoczesny sprzęt i jego możliwości

To nic innego jak zniekształcenia rzeczonego obrazu powstałe wskutek poruszenia się pacjenta. Jeżeli się pojawią, konieczne może okazać się ponowne przeskanowanie wybranego obszaru, co dodatkowo wydłuża całą procedurę. Możliwość redukcji artefaktów ruchowych eliminuje zaś w sporej mierze ten problem, dotykający zwłaszcza osób, dla których pozostanie w bezruchu przez kilkadziesiąt minut – a tyle nieraz trwa właśnie rezonans – jest wyjątkowo trudne.

Aparaty 3 T zapewniają pacjentom więcej komfortu również w ten sposób, że jako jako sprzęt nowszej generacji są często nieco bardziej przestronne, lepiej oświetlone i wentylowane, a poziom generowanego w nich hałasu jest niższy. Ma to znaczenie szczególnie w przypadku dzieci oraz wtedy, gdy badany cierpi na klaustrofobię, czyli lęk przed ograniczonymi przestrzeniami (więcej na ten temat w artykule: Klaustrofobia a rezonans magnetyczny i tomografia komputerowa).

Czekasz na badanie w ramach NFZ?
Zobacz, gdzie można zrobić je szybciej! Porównaj ceny placówek w Twojej okolicy i poznaj opinie pacjentów. Przekonaj się, ile to tak naprawdę kosztuje.
Sprawdź terminy
Nie trać zdrowia na kolejki!
Im szybciej wdrożone leczenie, tym większe szanse na sukces!

Niskopolowe aparaty do rezonansu magnetycznego

Ale teraz uwaga: urządzenia do tzw. rezonansu otwartego to akurat te niskopolowe. Mają one nieco inną budowę, która pozwala badać pacjenta np. na stojąco lub na siedząco, a ponadto zapewnia swobodny dostęp do niego. Tzw. systemy zamknięte wymagają natomiast położenia się osoby badanej na specjalnym stole, który automatycznie wsuwa się do wnętrza maszyny.

Aparaty niskopolowe do rezonansu magnetycznego też znajdują więc zastosowanie we współczesnej diagnostyce. Korzystają z nich przede wszystkim:

• wspomniane osoby z klaustrofobią;
• małe dzieci – którym podczas badania w systemie otwartym mogą towarzyszyć rodzice;
• pacjenci poddawani pod kontrolą rezonansu inwazyjnym procedurom medycznym – system otwarty ułatwia wówczas pracę lekarzom i anestezjologom;
• pacjenci ze znaczną otyłością, istotnie utrudniającą przeprowadzenie rezonansu w systemie zamkniętym;
• pacjenci wymagający zbadania np. kręgosłupa w pozycji stojącej;
• pacjenci wymagający zbadania małych stawów – sprzęt niskopolowy okazuje się tu w zupełności wystarczający (przy czym należy zaznaczyć, że istnieją także systemy zamknięte przeznaczone specjalnie do tego typu badań).

Niższe natężenie pola magnetycznego może być ponadto warunkiem przeprowadzenia rezonansu u osób, które mają w ciele metalowe obiekty, takie jak opiłki żelaza, odłamki pocisków, wewnątrzmaciczne wkładki antykoncepcyjne czy starszego typu implanty stomatologiczne lub ortopedyczne. Ich przemieszczanie się pod wpływem zbyt silnego pola magnetycznego mogłyby doprowadzić bowiem do uszkodzenia okolicznych tkanek.

Przeczytaj: Rezonans magnetyczny a urządzenia elektroniczne, implanty i inne obiekty obecne w ciele

Wysokopolowe aparaty do rezonansu magnetycznego

Z uwagi jednak na fakt, że urządzenia wysokopolowe są bardziej czułe, a więc potrafią wykryć nawet drobne zmiany, niedostrzegalne w badaniu z użyciem aparatów niskopolowych, specjaliści rekomendują wykorzystanie tych ostatnich tylko wtedy, gdy istnieją istotne przeciwwskazania do rezonansu przy wyższym natężeniu pola.

Uwaga: ani lęk przed ograniczoną przestrzenią, ani bardzo młody wiek pacjenta nie są tego rodzaju przeciwwskazaniami. Jeśli zachodzi potrzeba wykonania rezonansu zamkniętego u dziecka, można je uśpić, a osobom z klaustrofobią – podać przed badaniem środki uspokajające i zasłonić oczy (zob. “Rezonans magnetyczny u dzieci”).

Trzeba też sobie zdawać sprawę z tego, że niektóre zaawansowane techniki obrazowania metodą rezonansu magnetycznego (ang. Magnetic Resonance Imaging, MRI) zastosować da się wyłącznie dzięki urządzeniom o natężeniu pola wynoszącym co najmniej 1,5 T. Mowa tu choćby o procedurach takich jak:

• badania czynnościowe – zwłaszcza funkcjonalny rezonans magnetyczny (fMRI), w którym obserwuje się aktywność poszczególnych rejonów mózgu w czasie rzeczywistym;
• spektroskopia rezonansu magnetycznego in vivo – szczególnie przydatna w diagnostyce guzów mózgu, bo pozwala ocenić stopień ich złośliwości na podstawie składu biochemicznego, podczas gdy klasyczny rezonans określa jedynie ich strukturę i położenie;
• rezonans magnetyczny z dyfuzją (ang. Diffusion-Weighted Imaging, DWI) – wykorzystywany przede wszystkim w diagnostyce udarów mózgu i w onkologii (do wykrywania guzów, lokalizowania przerzutów i oceny postępów leczenia); badanie umożliwia obserwację dyfuzji, tj. ruchu cząsteczek wody w tkankach, stanowiąc bezpieczniejszą, bo niewykorzystującą izotopów promieniotwórczych alternatywę dla pozytonowej tomografii emisyjnej (PET);
• ultraszybkie badania naczyniowe, jak rezonans serca czy angiografia metodą rezonansu magnetycznego – zarówno mięsień sercowy, jak i przepływająca przez narządy krew pozostają w ciągłym ruchu, każde poruszenie może prowadzić zaś, jak wiadomo, do rozmycia obrazów uzyskanych w MRI; nowoczesne, wysokopolowe aparaty są jednak w stanie zniwelować ten problem.

Są one też najlepszym wyborem, jeśli chodzi o badanie małych struktur (np. RM przysadki mózgowej). Kiedy skanowany bowiem jest niewielki obszar, rozmycie obrazu następuje wskutek jego powiększenia, podobnie jak to ma miejsce w przypadku opcji „zoom” przy robieniu zdjęć telefonem. To niekorzystne zjawisko również jest kompensowane dzięki zwiększeniu natężenia pola magnetycznego podczas rezonansu.

Badanie w Twojej okolicy już jutro? To możliwe!
Porównaj ceny i opinie. Znajdź najlepszą dla siebie ofertę i zarezerwuj termin.
Pokaż
Uzyskaj diagnozę i rozpocznij leczenie jak najszybciej!

1,5 T czy 3 T – które urządzenie do rezonansu wybrać?

Najnowocześniejsze urządzenia 3 T to drogi sprzęt, którym dysponuje obecnie stosunkowo niewielka liczba ośrodków diagnostycznych. Znajdziesz je wśród placówek wymienionych na stronie https://www.znanylekarz.pl/uslugi-zabiegi/rezonans-magnetyczny. Z uwagi na niższą dostępność, a także konieczność obsługi aparatów 3 T przez wysoko wykwalifikowane osoby, koszt rezonansu z ich użyciem może być znacznie wyższy niż w przypadku urządzeń 1,5 T. Czy zawsze jednak trzeba go ponosić?

Ma to sens, jeśli bardzo zależy ci na zwiększeniu komfortu lub skróceniu czasu badania. Niemożność utrzymania długo ciała w bezruchu również stanowi przesłankę do skorzystania z bardziej zaawansowanej technologii – podobnie jak niektóre wskazania medyczne, dotyczące przede wszystkim fMRI ośrodkowego układu nerwowego. Aparat 3 T znacznie lepiej zbiera chociażby sygnał BOLD (ang. Blood-Oxygen-Level-Dependent imaging, czyli obrazowanie na podstawie poziomu tlenu we krwi przepływającej przez mózg) czy ukazuje przebieg włókien nerwowych (tzw. traktografia).

W wielu sytuacjach rezonans magnetyczny z wykorzystaniem aparatu 1,5 T okazuje się jednak w zupełności wystarczający. Zwłaszcza że – co należy w tym miejscu podkreślić – jakość uzyskiwanych w drodze badania obrazów zależy nie tylko od natężenia pola, ale też od innych czynników, takich jak:

• liczba nadajników RF,
• liczba cewek,
• natężenie i czas narastania tzw. gradientów, czyli (w dużym uproszczeniu) dodatkowych pól magnetycznych, oddziałujących na badany obszar w zadany sposób,
• specjalistyczne oprogramowanie przeznaczone do badania konkretnych rejonów ciała, pozwalające m. in. automatycznie dostosowywać parametry sygnału do danego pacjenta;
• wiedza, doświadczenie i odpowiednie przygotowanie osoby, która kalibruje maszynę oraz nadzoruje przebieg całej procedury.

W tej chwili rezonans magnetyczny wykonywany przy użyciu aparatów 1,5-teslowych jest powszechnie zalecanym standardem i dobrze przeprowadzony doskonale spełnia swoje zadanie. Nie trzeba więc za wszelką cenę badać się potężniejszą maszyną, bo „więcej” nie musi tu wcale bezwzględnie oznaczać „lepiej”. A jeśli rzeczywiście zajdzie potrzeba skorzystania ze sprzętu 3 T, lekarz prowadzący z pewnością o tym wspomni. Warto się więc zdać w tej sprawie po prostu na specjalistę.

Przeczytaj również: Skierowanie na tomografię, rezonans, RTG, USG