Cholangiografia MR - na czym polega rezonans magnetyczny dróg żółciowych

Cholangiografia MR to w tej chwili najlepsza metoda badania dróg żółciowych. Jest procedurą dokładną i bezpieczną – ma jednak również pewne ograniczenia.

Drogi żółciowe stanowią stosunkowo niewielki fragment ludzkiego organizmu. Są jednak bardzo istotne dla jego prawidłowego funkcjonowania. Doprowadzają bowiem produkowaną w wątrobie żółć do przewodu pokarmowego, gdzie odgrywa ona kluczową rolę w trawieniu, przyczyniając się do rozkładu i wchłaniania tłuszczów z jedzenia oraz tworząc optymalne warunki dla enzymów trawiennych (poprzez zapewnienie im odpowiedniego pH). Kiedy więc zachodzi podejrzenie, że w obrębie dróg żółciowych dzieje się coś niepokojącego, należy to jak najszybciej zdiagnozować i leczyć. W postawieniu właściwej diagnozy nieocenione okazuje się zaś badanie zwane cholangiografią MR, któremu poświęcony jest niniejszy artykuł.

Z tekstu dowiesz się m. in.:

• jak zbudowane są drogi żółciowe,
• jakie istnieją sposoby wykonywania cholangiografii – i dlaczego rezonans magnetyczny jest najlepszym z nich,
• ile kosztuje cholangiografia MR i gdzie można ją zrobić,
• kiedy wykonuje się rezonans magnetyczny dróg żółciowych – a kiedy lepiej go nie robić,
• jak się przygotować do cholangiografii MR,
• jak przebiega rezonans dróg żółciowych,
• czy to badanie jest bezpieczne, czy boli,
• co można zdiagnozować dzięki cholangiografii MR,
• jak rezonans magnetyczny dróg żółciowych ma się do USG jamy brzusznej.

Budowa dróg żółciowych

Wyraz „cholangiografia” pochodzi od greckich słów „chole”, „angeion” i „graphein”, oznaczających odpowiednio: „żółć”, „naczynie” i „kreślić, rysować”. Bardzo dobrze oddaje więc istotę kryjącej się pod nim procedury, która polega na zobrazowaniu kanałów przeznaczonych do transportowania żółci. Owymi kanałami są zaś konkretnie:

• kanaliki żółciowe włosowate – najdrobniejsze. Biegną między komórkami wątroby (produkującymi żółć hepatocytami) i łączą się w…
• tzw. przewodziki międzyzrazikowe – nieco większe, łączące się z kolei w…
• przewodziki żółciowe – które przekształcają się w przewody wątrobowe lewy i prawy (każdy zbiera żółć z innych części tego narządu) i we wnęce wątroby łączą w…
• przewód wątrobowy wspólny – mający ok. 4 mm średnicy i 2-6 cm długości;
• pęcherzyk żółciowy – zwany potocznie woreczkiem żółciowym. Magazynuje i zagęszcza żółć w czasie, gdy trawienie chwilowo nie musi zachodzić (zasadniczo więc w przerwach pomiędzy posiłkami);
• przewód pęcherzykowy – doprowadza i odprowadza żółć do i z pęcherzyka;
• przewód żółciowy wspólny – ma ok. 5 mm średnicy i ok. 7 cm długości. Powstaje z połączenia przewodu pęcherzykowego i przewodu wątrobowego wspólnego, dociera natomiast do dwunastnicy, czyli początkowego odcinka jelita cienkiego.

W tym miejscu tworzy się tzw. bańka wątrobowo-trzustkowa, do której uchodzi też przewód trzustkowy, doprowadzający do układu pokarmowego enzymy trawienne produkowane w trzustce. Jako że może on zostać uwidoczniony w ramach tego samego badania, często określa się je mianem cholangiopankreatografii – dodatkowy element nazwy pochodzi tu od greckiego wyrazu „pankreas”, którym ochrzczono właśnie trzustkę.

Rodzaje cholangiografii

W klasycznym wydaniu cholangiopankreatografia polega na wprowadzeniu do dróg żółciowych specjalnej substancji pochłaniającej promieniowanie rentgenowskie. Substancja ta, wypełniając rzeczone drogi żółciowe, sprawia, że na prześwietleniu RTG stają się one bardzo dobrze widoczne, bo wyraźnie odcinają się na tle innych, zgromadzonych w okolicy struktur anatomicznych. Stąd też nazywa się ją środkiem kontrastowym (ewentualnie cieniującym) albo skrótowo kontrastem.

Kontrast w celu zobrazowania dróg żółciowych podać można na różne sposoby:

• doustnie w dniu poprzedzającym badanie lub dożylnie ok. pół godziny przed nim – środek cieniujący trafia do wątroby z przewodu pokarmowego albo wraz z krwią i stamtąd przemieszcza się dalej. Znacznie lepiej jest jednak uwolnić kontrast bezpośrednio w badanym miejscu, dlatego częściej aplikuje się go…
• przez endoskop wprowadzony drogą pokarmową do ujścia dróg żółciowych w dwunastnicy – to z kolei endoskopowa cholangiopankreatografia wsteczna, zwana czasem skrótowo ECPW lub ERCP (od angielskich słów „endoscopic retrograde cholangiopancreatography”);
• strzykawką przez powłoki brzuszne – specjalną igłą, w znieczuleniu miejscowym i pod kontrolą USG, aby precyzyjnie trafić we właściwy fragment wątroby. Takie badanie nosi nazwę cholangiografii przezskórnej;
• strzykawką podczas operacji chirurgicznej – to cholangiografia śródoperacyjna (inaczej interwencyjna), pozwalająca od razu sprawdzić, czy wskutek zabiegu nie powstały jakieś uszkodzenia, i ewentualnie je naprawić;
• przez dren pozostawiony po operacji w przewodzie żółciowym.

Wymienione badania obarczone są niestety sporym ryzykiem powikłań, i to trojakiego rodzaju. Po pierwsze, samo podanie środków cieniujących nie jest obojętne dla zdrowia. Szerzej ten temat omówiliśmy chociażby w artykule „Tomografia komputerowa z kontrastem – na czym polega, jak się przygotować”. Po drugie, promieniowanie rentgenowskie wykorzystywane do ukazania dróg żółciowych czy to podczas prześwietlenia RTG, czy właśnie podczas tomografii, może uszkadzać DNA komórek. Z tego względu zresztą cholangiografii nie należy powtarzać zbyt często, zwłaszcza u dzieci i osób w podeszłym wieku – a kobietom w ciąży w ogóle nie wolno się jej poddawać. Trzecia grupa powikłań obejmuje m. in. ostre zapalenie trzustki lub dróg żółciowych, ich perforację (przerwanie ciągłości), krwiaki, krwotoki i sepsę, wiąże się zaś po prostu z inwazyjnością procedur. Nie dziwi zatem, że od pewnego czasu procedury te znajdują zastosowanie przede wszystkim w kontekście zabiegów takich jak udrożnianie czy protezowanie dróg żółciowych. W diagnostyce schorzeń wypiera je natomiast cholangiografia MR.

Czekasz na badanie w ramach NFZ?
Zobacz, gdzie można zrobić je szybciej! Porównaj ceny placówek w Twojej okolicy i poznaj opinie pacjentów. Przekonaj się, ile to tak naprawdę kosztuje.
Sprawdź terminy
Nie trać zdrowia na kolejki!
Im szybciej wdrożone leczenie, tym większe szanse na sukces!

Znaczenie rezonansu magnetycznego w obrazowaniu dróg żółciowych

Skrót ów pochodzi od angielskich słów „magnetic resonance” oznaczających rezonans magnetyczny, który jest obecnie najlepszą i najbezpieczniejszą techniką obrazowania dróg żółciowych. MRCP (ang. magnetic resonance cholangiopancreatography) bowiem:

• nie wymaga użycia szkodliwego promieniowania – zamiast niego wykorzystuje się zasadniczo obojętne dla zdrowia fale radiowe i silne pole magnetyczne;
• można powtarzać z praktycznie dowolną częstotliwością, w zależności od potrzeb – co okazuje się cenne zwłaszcza w przypadku monitorowania postępów podjętego leczenia;
• jest badaniem całkowicie nieinwazyjnym* – pacjent nie musi się do niego nawet rozbierać;
• przebiega zupełnie bezboleśnie – a tuż po badaniu można powrócić do codziennych czynności, tj. normalnie jeść czy prowadzić auto; jest badaniem tak bezpiecznym, że nie trzeba mieć na nie skierowania – o ile oczywiście jego koszt pokryty ma zostać z kieszeni pacjenta, a nie np. ze środków NFZ;
• pozwala uzyskać obrazy o wysokiej jakości i dużej liczbie szczegółów – jak również tworzyć trójwymiarowe modele badanych struktur;
• w ogromnej większości przypadków nie wymaga podania kontrastu – bo płynąca badanymi drogami żółć sama działa tutaj jak kontrast (zob. „Rezonans magnetyczny – na czym polega badanie”). A nawet jeśli z jakiegoś powodu konieczna staje się aplikacja środka cieniującego, to substancje stosowane w rezonansie magnetycznym są znacznie lepiej tolerowane niż te niezbędne w tradycyjnej cholangiografii (por. „Badania laboratoryjne przed podaniem kontrastu”).

*Uwaga: rezonans dróg żółciowych z kontrastem wykonuje się na podstawie skierowania. Procedura ta wymaga też wcześniejszych przygotowań (np. zmierzenia poziomu kreatyniny, co pozwoli ocenić funkcjonowanie nerek, usuwających później kontrast z organizmu), założenia wenflonu, przez który podany zostanie środek cieniujący, tuż przed badaniem, a także zachowania szczególnych środków ostrożności tuż po nim (takich jak mniej więcej półgodzinne pozostanie w pobliżu gabinetu na wypadek pojawienia się rzadkiej, lecz silnej reakcji alergicznej, zwiększenie ilości przyjmowanych płynów czy odstawienie dziecka od piersi na 1-2 dni w przypadku matek karmiących).

Gdzie zrobić rezonans dróg żółciowych i ile to kosztuje

Mogłoby się wydawać, że cholangiografia MR praktycznie nie ma wad. Niestety, do pewnych minusów zaliczyć da się jej dość ograniczoną dostępność (potrzebny jest nowoczesny sprzęt i wykwalifikowani specjaliści), jak również stosunkowo wysokie koszty: za rezonans magnetyczny dróg żółciowych trzeb zapłacić średnio między 500 a 900 zł. Dokładne ceny sprawdzisz i porównasz na stronie https://www.znanylekarz.pl/uslugi-zabiegi/rezonans-cholangiografia-2, gdzie znajduje się lista wykonujących MRCP ośrodków diagnostycznych, wraz z podziałem na poszczególne miejscowości i możliwością umówienia się badanie.

Przeciwwskazania do cholangiografii MR

Przeszkodą w jego realizacji może okazać się ponadto I trymestr ciąży, niemożność pozostania przez dłuższy czas w bezruchu (np. z powodu tików nerwowych czy choroby Parkinsona) lub obecność w ciele pacjenta obiektów takich jak:

• neurostymulator,
• pompa insulinowa,
• rozrusznik serca,
• implant ślimakowy,
• endoprotezy, stabilizatory, implanty, śruby czy płytki ortopedyczne,
• sztuczne zastawki, stenty lub klipsy naczyniowe,
• niektóre rodzaje implantów i wypełnień stomatologicznych,
• wewnątrzmaciczna wkładka antykoncepcyjna,
• śrut, odłamki pocisków, opiłki metali (np. w oku).

Pod wpływem pola magnetycznego wytwarzanego przez maszynę do rezonansu metalowe elementy mogą bowiem zacząć się przemieszczać lub nagrzewać, prowadząc do uszkodzenia okolicznych tkanek, a praca wszczepianych urządzeń elektronicznych – ulec groźnemu dla zdrowia i życia zaburzeniu. Problemem bywa nawet makijaż permanentny czy tatuaże wykonane przy użyciu metalicznych barwników (ryzyko poparzenia skóry).

Przygotowanie do rezonansu dróg żółciowych

Warto natomiast pamiętać, że współczesne implanty często przystosowane są do funkcjonowania w silnym polu magnetycznym. Lekarz nadzorujący przebieg cholangiografii MR musi mieć jednak co do tego absolutną pewność, dlatego koniecznie trzeba przedstawić mu dotyczącą takich implantów dokumentację. Dobrze jest też zabrać ze sobą wyniki dotychczasowych badań wykonywanych w kontekście problemów z drogami żółciowymi – wgląd w nie ułatwi specjaliście interpretację wyników bieżącego badania.

Niekiedy pacjent otrzymać może zalecenie dotyczące przybycia na nie na czczo, tj. po co najmniej 6 godzinach od ostatniego posiłku, czy przejścia dzień wcześniej na dietę lekkostrawną. Zazwyczaj jednak MRCP nie wymaga żadnych szczególnych przygotowań czy nawet zmian w przyjmowaniu branych na stałe leków (choć o wszystkich zażywanych preparatach należy oczywiście poinformować).

W dniu rezonansu warto tylko włożyć strój pozbawiony metalowych elementów, takich jak suwaki, guziki, sprzączki, fiszbiny czy haftki biustonosza, a nawet cekiny i metaliczne nadruki, które w polu magnetycznym mogłyby zmieniać położenie, zaburzając uzyskiwany obraz. Podobnie rzecz ma się z drobinami metali obecnymi w kosmetykach do makijażu czy utrwalania włosów, a także w rozświetlających balsamach do ciała. Na wszelki wypadek lepiej więc ich nie stosować przed cholangiografią MR.

Przed wejściem do pracowni rezonansu zostawić będzie trzeba karty płatnicze, które mogłyby ulec rozmagnesowaniu, jak również wszelkie przedmioty wykonane w całości lub częściowo z metalu: okulary, zegarek, klucze, biżuterię, spinki do włosów itp. Gwałtownie przemieszczając się w polu magnetycznym, stanowiłyby bowiem zagrożenie zarówno dla osoby badanej, jak i znajdującego się w pomieszczeniu sprzętu.

Badanie w Twojej okolicy już jutro? To możliwe!
Porównaj ceny i opinie. Znajdź najlepszą dla siebie ofertę i zarezerwuj termin.
Pokaż
Uzyskaj diagnozę i rozpocznij leczenie jak najszybciej!

Przebieg cholangiografii MR

Sprzęt ten to sporych rozmiarów okrągła maszyna z umieszczonym centralnie otworem, do którego automatycznie wsuwa się specjalny stół z leżącym na nim pacjentem. Wnętrze urządzenia jest dobrze wentylowane i oświetlone, jeżeli jednak ktoś cierpi na klaustrofobię, czyli lęk przed ograniczonymi przestrzeniami, wskazane bywa przyjęcie tuż przed badaniem środków uspokajających – podobnie zresztą jak w przypadku nadpobudliwości. W trakcie badania trzeba bowiem pozostawać w bezruchu, gdyż każde poruszenie, nawet tylko w wyniku nerwowego napinania mięśni, mogłoby doprowadzić do rozmycia uzyskiwanych obrazów. Cała procedura trwa zaś od kwadransa do maksymalnie godziny (tym krócej, im bardziej nowoczesna jest aparatura).

W owym czasie lekarz nadzorujący przebieg badania przebywa w oddzielnym pomieszczeniu. Pozostaje jednak w stałym kontakcie z pacjentem za pośrednictwem interkomu, czyli zestawu mikrofonów i głośników. Może też porozumiewać się z osobą badaną przez specjalne słuchawki, których zadaniem jest dodatkowo wytłumienie głośnych, dość nieprzyjemnych dźwięków wydawanych przez sprzęt do rezonansu. Jest to bodaj najmniej przyjemny aspekt cholangiografii MR. Bardziej wrażliwe osoby mogą jeszcze ewentualnie odczuwać pewien dyskomfort w związku z koniecznością utrzymywania tak długo tej samej pozycji lub na skutek podniesienia się temperatury powietrza w pomieszczeniu do ponad 25 st. C – warto więc zadbać o to, by ubranie było nie tylko pozbawione elementów z metalu, ale także wygodne i przewiewne.

Wyniki rezonansu dróg żółciowych

Wyniki cholangiografii MR można odebrać zazwyczaj dopiero po kilku dniach od badania. O ile bowiem setki czy tysiące obrazów są gotowe praktycznie od ręki (zapisane na płycie DVD lub innym nośniku pamięci), o tyle wymagają one jeszcze sporządzenia specjalistycznego opisu, co zajmuje trochę czasu.

Dzięki umiejętnemu odczytaniu rzeczonych obrazów zobaczyć na nich można m. in.:

• obecność złogów (zwanych potocznie kamieniami) w woreczku żółciowym i drogach żółciowych;
• zmiany zapalne i torbielowate;
• zmiany nowotworowe – złośliwe i łagodne;
• zwężenia przewodów żółciowych i przewodu trzustkowego – wrodzone lub będące skutkiem infekcji czy powstania guzów;
• anomalie rozwojowe bański trzustkowo-dwunastniczej;
• zaburzenia w funkcjonowaniu tzw. zwieracza Oddiego – czyli mięśnia, którego skurcze umożliwiają przepływ płynów ustrojowych z wątroby i trzustki do dwunastnicy.

Pacjenci cierpiący na tę ostatnią przypadłość są szczególnie narażeni na rozwój zapalenia trzustki w wyniku ECPW, dlatego też cholangiografia MR (zwłaszcza przy użyciu ultraszybkiego sekwencjonowania) jest w ich przypadku zdecydowanie najlepszym narzędziem diagnostycznym.

Wskazania do cholangiografii MR

Rezonans magnetyczny dróg żółciowych wykonuje się nie tylko przy podejrzeniu którejś z wymienionych powyżej nieprawidłowości, ale też w sytuacjach takich jak:

• kontrola stanu pacjenta po urazie, chorobie lub operacji w obrębie dróg żółciowych;
• przygotowanie chirurga do tego typu zabiegu i precyzyjne wyznaczenie jego zakresu;
• podwyższenie poziomu markerów cholestazy (czyli zastoju żółci) we krwi pacjenta – nawet niewielkie;
• chęć określenia przyczyn żółtaczki – jeśli jest to tzw. żółtaczka mechaniczna (inaczej zaporowa lub zastoinowa), czyli wywołana utrudnionym czy wręcz zablokowanym odpływem żółci do dwunastnicy, MRCP to potwierdzi i wskaże konkretną przeszkodę;
• uciążliwe bóle brzucha – gdy źródło dolegliwości pozostaje nieznane mimo prób jego odkrycia innymi metodami, np. poprzez USG jamy brzusznej.

Temu ostatniemu badaniu w kontekście cholangiografii MR warto poświęcić na koniec jeszcze kilka słów. Ultrasonografia, jako procedura bezpieczna i znacznie tańsza niż rezonans magnetyczny, jest wykonywana od niego znacznie częściej, również wtedy, gdy w grę wchodzą schorzenia dróg żółciowych. Należy jednak pamiętać, że jest też o wiele mniej dokładna, a jej wartość diagnostyczną obniżają dodatkowo czynniki takie jak nagromadzenie gazów w układzie pokarmowym, otyłość pacjenta czy brak odpowiedniego doświadczenia osoby przeprowadzającej badanie.

Dowiedziono chociażby, że USG pozwala wykryć kamicę żółciową u zaledwie jednego badanego na czterech, u których diagnozuje się ją dzięki cholangiografii MR. O ile więc ultrasonografia jest dobrą metodą potwierdzania lub wykluczania niedrożności dróg żółciowych, o tyle w celu uzyskania bardziej precyzyjnej oceny zmian zaleca się wykonanie właśnie rezonansu magnetycznego. Będzie też on oczywiście badaniem rozstrzygającym, gdy wynik USG okaże się niejednoznaczny.

Rezonans cholangiografia | Rezonans cholangiografia w Warszawie | Rezonans cholangiografia w Krakowie | Rezonans cholangiografia w Łodzi | Rezonans cholangiografia w Wrocławiu