Jak zaburzenia lękowe utrudniają codzienne życie?

Zaburzenia lękowe zwane też czasami nerwicami są powszechnymi problemami, wiele osób cierpi z ich powodu, przybierają one  różne postacie, począwszy od zaburzenia lękowego uogólnionego, zaburzenia lękowego z somatyzacją, (w którym głównym problemem, są różnorakie odczucia z ciała: z serca, układu oddechowego, trawiennego lub wiele innych), poprzez różnorakie fobie, zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne na zaburzeniu a atakami paniki kończąc. Co więcej często objawy zaburzenia mogą się zmieniać u podatnej na nie osoby podczas życia.

Jak powstają nerwice?

Mechanizm wszystkich tych zaburzeń jest zrozumiały wyjaśniany. Osoby dotknięte tego typu zaburzeniami jednak często cierpią nie tylko z powodu swoich uciążliwych objawów, lecz także z powodu braku zrozumienia. U podłoża zaburzeń lękowych leżą takie zjawiska jak poznawcza interpretacja problemów i sygnałów płynących z ciała, na które osoby wrażliwe lub dotknięte tego typu zaburzeniami zdają się być niezwykle wrażliwe. Nie bez znaczenia jest także system warunkowania lęku oraz jego neuronalne podłoże, które powoduje zapewne wzmożoną reakcje lękową. Nierzadko także wcześniejsze trudne, czasem traumatyczne przeżycia leżą u podłoża zaburzeń lekowych, czasami mogą to być także przeżycia z dzieciństwa. Co najistotniejsze, takie problemy są całkowicie zrozumiale i możliwe do leczenia.

Rodzaje zaburzeń lękowych

Do najczęstszych zaburzeń lękowych należy zespół lęku uogólnionego, którego cechą charakterystyczną jest stałe odczuwanie nasilonego napięcia, martwienia się i obaw dotyczących codziennych sytuacji i trudności, mogą mu towarzyszyć różnorakie objawy somatyczne jak odczucia z serca (np. przyspieszonego bicia), drżenia, pocenie się, suchość w jamie ustnej, objawy z układu oddechowego jak utrudnione oddychanie, ucisk i dyskomfort w klatce piersiowej, czy nudności, nieprzyjemne doznania z brzucha i różne inne objawy. Bardzo prawdopodobne, że u podłoża zaburzeń lękowych leży mechanizm warunkowania reakcji lękowej. W przypadku warunkowania lęku, wskutek m.in. zwiększonej pobudliwości systemu neuronalnego odpowiadającego za lęk, obserwujemy zwiększoną reakcję na bodźce wywołujące lęk, system neuronalny powodujący lęk staje się niejako nadpobudliwy, skutkiem czego już mniej zagrażający bodziec może wywołać reakcję lękową. Osoby cierpiące i podatne na zaburzenia lękowe cechują się niejako większą wrażliwością na sygnały płynące z ciała.

Ponadto mają tendencję do interpretowania ich jako niepokojące czy zagrażające, po części wyjaśnia to mechanizm neuronalny opisany powyżej, lecz także, bardzo ważne jest tutaj myślenie o dolegliwościach, jako, że wszystko dzieje się także w mózgu człowieka. Określony, utrwalony sposób myślenia wpływa na działanie naszego mózgu, pocieszające jest jednak to, że jego zmiana powoduje pewne zmiany także w mózgu. Okazuje się, że niezwykle ważne jest interpretowanie pewnych zdarzeń, to co o nich zwyczajnie myślimy, myśli wpływają na emocje a te z kolei silnie oddziałują na nasz mózg. Każda sytuacja, jak np. jakieś zadanie, wyzwanie w życiu prywatnym czy zawodowym, może być interpretowana różnie, dla jednej osoby będzie stanowiło wyzwanie, okazję do stawienia czoła swoim słabościom lub pokazania siebie z dobrej strony dla innej może oznaczać groźbę pokazania swoich słabości, skonfrontowania siebie z myślą, że nie radze sobie lub odkrycia przez innych słabości lub niekompetencji.

W zależności od tego co pomyślimy takie też będą zapewne nasze emocje. W pierwszej sytuacji będzie to pobudzenie, wyzwanie, ciekawość w drugiej napięcie, obawa a może nawet lęk. Osoby podatne lub cierpiące na zaburzenia lękowe, mają niejako z automatu większą skłonność do interpretowania wielu różnych wydarzeń jako zagrażających. Powyżej opisałam jak rozumieć można ogólnie mechanizm zaburzeń lękowych, wiele różnych czynników ma wpływ na pojawienie się tego zaburzenia i pomimo uciążliwości są to zaburzenia, które można z powodzeniem leczyć, najczęstszym i najbardziej zalecanym sposobem jest psychoterapia.

Choć psychoterapia w pierwszej kolejności wpływa na myślenie emocje i zachowanie to ma także swój oddźwięk w działaniu mózgu, i nawet jego zaburzone działanie można odwrócić do pewnego stopnia także w leczeniu psychoterapeutycznym. I tak jak pewne nie przystosowawcze zachowania, myśli i emocje z nimi związane mają swoje odzwierciedlenie w zmienionej chemii mózgu tak też leczenie np. poprzez psychoterapię wpływa na jej poprawę. I choć farmakoterapia jest zasadna i skuteczna w leczeniu zaburzeń psychicznych, tak też coraz więcej doniesień naukowych potwierdza rolę oddziaływań terapeutycznych. Stąd też zaleca się łączne oddziaływanie farmakoterapii z psychoterapią.

O autorze

Sylwia Wiśniewska – psycholog, terapeuta, Warszawa