Retinopatia

Retinopatia – samo to słowo oznacza patologię dotyczącą siatkówki. Siatkówkowe powikłania cukrzycy to retinopatia cukrzycowa, pourazowe powikłania siatkówkowe – to retinopatia pourazowa, powikłania dotyczące siatkówki związane z wcześniactwem – to retinopatia wcześniacza.

Retinopatia wcześniacza to choroba powstająca w związku z zaburzeniem prawidłowego rozwoju tej struktury, której najważniejszą i główną przyczyną jest fakt urodzenia dziecka przed czasem.
Proces rozwoju siatkówki oka przebiega w późnym stadium życia płodowego. Między 8 a 9 miesiącem życia płodowego dokonuje się skomplikowany proces unaczynienia siatkówki.

Uwarunkowania

Prawidłowy przebieg tego procesu uwarunkowany jest prawidłowym przebiegiem ciąży. Gdy dziecko przychodzi na świat przedwcześnie – kluczowy moment rozwoju siatkówki odbywa się w warunkach niefizjologicznych dla tego procesu. Tlen do siatkówki dostarczany jest nie z krwiobiegu matki, tylko dzięki temu, że dziecko samo oddycha – czasami w sposób bardzo niewydolny. Składniki odżywcze nie pochodzą z krwi matki, a z tego, co dostarczy jej organizm dziecka.
Ryzyko rozwoju retinopatii jest tym większe, im większa jest niedojrzałość płodu w momencie urodzenia.

Konsekwencje

Zaawansowane postacie retinopatii wcześniaczej nie leczone we właściwym czasie, prowadzą do nieodwracalnego odwarstwienia siatkówki i ślepoty. Objawy retinopatii wcześniaczej we wczesnym stadium choroby można stwierdzić jedynie wykonując specjalistyczne badania okulistyczne. Dlatego też wcześniaki podlegają obowiązkowym badaniom okulistycznym od czwartego tygodnia życia.

Najważniejsze terminy badań

Prawnie zapisane zalecenia obejmują badania w 4, 8, 12 tygodniu życia, 12. miesiącu życia oraz po ukończeniu 3 i 6 roku życia. Wymienione terminy badań (badania profilaktyczne) dotyczą dzieci, u których w kolejnych badaniach nie stwierdzono patologii. Jeżeli rozpoznano ROP lub inne nieprawidłowości terminarz badań jest indywidualny, zależny od jakości i zaawansowania problemu.

Objawy

Objawy choroby w jej wczesnych stadiach – takich, które można skutecznie leczyć – widoczne są wyłącznie podczas specjalistycznego badania okulistycznego. Objawy choroby, które w późniejszych okresach mogą zaobserwować rodzice to: biała źrenica (leukokoria), oczopląs, małoocze. Objawy te świadczą o zejściowej fazie tejże choroby i skutkują ślepotą niemożliwą do leczenia.

Prawidłowo i we właściwym czasie przeprowadzone badania mogą prowadzić do wykrycia stadiów choroby koniecznych do leczenia. W przypadku stwierdzenia wskazań do leczenia powinno być ono podjęte w ciągu 72 godzin od momentu rozpoznania.

Skuteczne metody leczenia

Obecnie istnieją dwie skuteczne metody leczenia. Główna metoda to przezźreniczna fotokoagulacja laserowa. Istnieje też metoda polegająca na iniekcjach preparatu anty – VEGF do wnętrza gałki ocznej dziecka. Ta metoda jest stosowana wyłącznie po uzyskaniu zgody komisji bioetycznej i zgody rodziców. Laseroterapia zastosowana w odpowiednim czasie pozwala na uzyskanie korzystnych efektów czynnościowych – to znaczy utrzymanie użytecznej (dobrej, choć nie idealnej ) ostrości widzenia.

Ze względu na późne powikłania retinopatii wcześniaczej, jak i laseroterapii siatkówki (jakimi mogą być: ektopia tarczy n.II, ektopia plamki, teleangiektazje, nieprawidłowe podziały naczyniowe, strefy pozbawione ukrwienia – skutkujące wadami refrakcji, niedowidzeniem, zezem, oczopląsem, jaskrą, zaćmą) dziecko powinno być pod stałą opieką okulistyczną przez wiele lat.

Czy da się uniknąć zachorowania?

Jedyną możliwością uniknięcia powikłań w postaci retinopatii wcześniaczej jest urodzenie dziecka w terminie porodu. Skutecznym sposobem walki z chorobą pozostają zatem działania profilaktyczno-lecznicze prowadzone przez okulistę w ścisłej współpracy z neonatologiem i rodzicami dziecka.