Rola dietetyka w leczeniu anoreksji – skuteczna terapia żywieniowa drogą do sukcesu.

Zaburzenia odżywiania należą do chorób psychicznych i wymagają kompleksowego leczenia. Mechanizm powstawania oraz przyczyny anoreksji nie są znane, uważa się jednak, że na występowanie choroby mają wpływ określone cechy osobowości, sposób myślenia oraz czynniki środowiskowe i biologiczne.

Większość badaczy uważa, że do powstania zaburzeń przyczynia się obowiązujący kanon piękna, związany ze zdrową, smukłą i szczupłą sylwetką. Rozwój choroby jest procesem długotrwałym, nie pojawia się ona nagle, z dnia na dzień. Często jest powiązana ze złymi wspomnieniami z okresu dzieciństwa lub innymi chorobami występującymi w młodym wieku, takimi jak np nerwica czy depresja (u części pacjentów).

Kobiety chore wykorzystują żywność jako sposób uzyskania kontroli nad swoim ciałem i życiem. Specjalnie użyłam określenia „kobiety”, ponieważ to ich głównie dotyczy problem anoreksji. Stopień zachorowalności u kobiet wynosi ok 80-90% wszystkich przypadków.

Do najczęstszych objawów choroby należą: utrata masy ciała, zmiany skórne, słabe paznokcie, wypadanie włosów, zahamowanie miesiączki. Występuje obawa przed przytyciem oraz zaburzenia obrazu własnego ciała.

Leczenie przebiega wieloetapowo. Wymaga współpracy zespołu specjalistów takich jak: lekarz psychiatra, psychoterapeuta, wykwalifikowany w leczeniu zaburzeń odżywiania dietetyk oraz personel pielęgniarski.

W zależności od współistniejących zaburzeń, np chorób serca, układu ruchu itp., niezbędne może okazać się włączenie do zespołu np kardiologa, endokrynologa czy fizjoterapeuty.

Najważniejszą i główną częścią leczenia anoreksji jest terapia żywieniowa. Jej celem jest przede wszystkim normalizacja masy ciała oraz poprawienie stanu odżywienia pacjenta.

Terapia dobierana jest indywidualnie, opiera się na szczegółowym wywiadzie żywieniowym, ocenie stanu zdrowia, ocenie sposobu żywienia oraz stopnia niedożywienia. Dietetyk wykonuje analizę składu ciała na specjalnej aparaturze, która daje nam obraz zmian jakie zaszły w obrębie organizmu chorego. Obliczane zostaje zapotrzebowanie pacjenta na energię, składniki takie jak białka, tłuszcze, węglowodany, składniki mineralne oraz witaminy. Często wprowadza się suplementację witaminy D3 oraz wapnia. Zaleca się spożywanie małych posiłków 5-6 razy dziennie w równych odstępach czasowych.

Rozpoczęcie leczenia żywieniowego wymaga nie tylko wiedzy dietetyka, ale również doświadczenia w pracy z pacjentami chorymi na zaburzenia odżywiania. Dieta musi być lekkostrawna, musi pokrywać zapotrzebowanie na wszystkie składniki oraz wyrównać zaburzenia elektrolitowe i niedobory.

Przy dużym wyniszczeniu organizmu  stosuje się dietę płynną o małej kaloryczności – ok 500kcal (o ile pacjent jest w stanie przyjmować pokarm naturalnie). W dalszych etapach leczenia kaloryczność jest zwiększana, nawet do 2000-3000kcal/dobę. W przypadku odmowy przyjmowania pokarmu lub niezdolności pacjenta do samodzielnego żywienia stosuje się żywienie dojelitowe (przez specjalny zgłębnik bądź przetokę) lub żywienie pozajelitowe.

Należy pamiętać, aby rodzaj i ilość pokarmu dostosować indywidualnie do pacjenta. Zbyt duża ilość pożywienia może spowodować groźne dla życia powikłania, zwane zespołem realimentacyjnym. Gwałtowne wprowadzenie pokarmu do przewodu pokarmowego pacjenta powoduje szereg przemian, takich jak np zmiany w wydzielaniu insuliny czy zaburzenia czynności tarczycy.

Wszystkie zmiany leczenia żywieniowego i farmakologicznego należy konsultować z pacjentem oraz jego rodziną.

Przy odpowiedniej diecie zaleconej przez dietetyka, leczeniu farmakologicznemu oraz psychoterapii, pacjent ma szansę na pełny powrót do zdrowia. Niezbędne jest wsparcie rodziny i przyjaciół oraz motywacja chorego do zmian.

Podsumowując, leczenie dietetyczne jest najważniejszą częścią leczenia anoreksji. Metoda leczenia musi być dobrana indywidualnie do pacjenta, zwracamy uwagę na skład jakościowy i ilościowy diety. Niezbędne przy planowaniu żywienia jest uwzględnienie wyników badań oraz konieczność współpracy z zespołem specjalistów. Natychmiastowa i trafna diagnoza pozwoli na wprowadzenie skutecznej terapii oraz szybszy powrót do zdrowia.