Terapia poznawczo-behawioralna. Co warto wiedzieć?

W psychoterapii istnieje wiele nurtów, różniących się między sobą zarówno pod względem teoretycznym, jak również stosowanych w nich technik terapeutycznych. Terapia poznawczo-behawioralna (Cognitive Behavioral Therapy, CBT) jest rodzajem terapii skupiającym się przede wszystkim na zmianie sposobu naszego myślenia (sfera poznawcza) oraz naszego zachowania (sfera behawioralna).

Ten rodzaj terapii jest jednym z aktualnie najpopularniejszych, a także najlepiej zbadanych i popartych dowodami empirycznymi podejść terapeutycznych na świecie. Badania oraz doświadczenie terapeutów dowodzą, że jest on skuteczny w przypadku takich zaburzeń i problemów jak:

• zaburzenia lękowe (fobie specyficzne, fobia społeczna, ataki paniki, zamartwianie się, zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne, zespół stresu pourazowego- PTSD, lęk o zdrowie)
• zaburzenia afektywne (depresja, stan obniżonego nastroju, zaburzenie afektywne dwubiegunowe – CHAD)
• zaburzenia odżywiania (bulimia, anoreksja, kompulsywne objadanie)
• uzależnienia
• problemy seksuologiczne
• problemy w relacji
• złość, gniew, stres
• niskie poczucie własnej wartości, poczucie winy
• bezsenność

Czym różni się terapia poznawczo-behawioralna od innych nurtów terapeutycznych?

• CBT jest przede wszystkim terapią zorientowaną na cel oraz i skoncentrowaną na teraźniejszych problemach. Uznaje wpływ przeszłości w kształtowaniu obecnego sposobu myślenia i zachowania jednak nie ma na celu rozpamiętywania przeszłość, ale znalezienie sposobu na to jak lepiej funkcjonować teraz i w przyszłości.

• W przeciwieństwie do innych form terapii CBT nie polega na spontanicznej rozmowie, wręcz przeciwnie, zwykle sesje mają mocno ustaloną strukturę i realizują pewien plan, ustalany na bieżąco z uczestnikiem terapii. Pacjent/klient podczas początkowych spotkań formułuje problemy i cele, do których chciałby dążyć podczas terapii, co pozwala wyznaczyć jej późniejszy kierunek.

• Terapia poznawczo-behawioralna jest ograniczona w czasie i w większości przypadków trwa od 5 do 20 sesji, choć czas ten niekiedy może ulec wydłużeniu w zależności od ilości i rodzaju problemów i celów. W przypadku niektórych problemów (np. zaburzenia osobowości) terapia może trwać dwa lata lub dłużej.

• CBT ma charakter edukacyjny. Osoba uczestnicząca w terapii uczy się konkretnych technik oraz sposobów sprzyjających zmianie myślenia i zachowania. W tego rodzaju terapii pacjent/klient podejmuje aktywną rolę w przebiegu terapii, w trakcie sesji oraz pomiędzy nimi. Jest to szczególnie cenne, gdyż zdobytą wiedzę i umiejętności wykorzystywać można przez całe życie, także po zakończeniu terapii.

• Zadania domowe są jednym z ważniejszych elementów terapii poznawczo-behawioralnej. Wynikają one z założenia, że jedna godzina tygodniowo to zbyt mało by efektywnie nauczyć się poznanych technik, konieczne jest także wprowadzanie ich w życie poza gabinetem.

Dla kogo terapia poznawczo-behawioralna?

Najprościej mówiąc: dla każdego. Terapię poznawczo-behawioralną stosować można właściwie bez ograniczenia co do wieku. Ma to szczególne znaczenie w przypadku problemów dzieci i młodzieży, gdzie większość nurtów terapeutycznych nie może znaleźć skutecznego zastosowania. CBT natomiast, jak pokazują badania, z powodzeniem stosował można już u 3 letnich dzieci!

Zgłaszając się na terapię poznawczo-behawioralną warto zapoznać się z zasadami, które podczas niej obowiązują. Jeśli oczekujemy możliwości wygadania się podczas każdego spotkania lub zależy nam przede wszystkim na omawianiu i analizie przeszłości, możemy poczuć się rozczarowani. Warto także przygotować się na konieczność aktywnego włączenia się w proces terapeutyczny. W CBT terapeuta jest niejako „trenerem” czy „nauczycielem”, uczestnik terapii musi więc być gotowy na włożenie w terapię pracy, czasu i wysiłku. Musimy pamiętać także o tym, że pomimo, iż CBT określa się mianem terapii krótkoterminowej, nadal czas potrzebny by uzyskać dobre efekty to kilka tygodni, miesięcy bądź, w przypadku złożonych problemów, lat.