Tomografia komputerowa angio głowy - jak przebiega, jak się przygotować

Przeczytaj, jak, kiedy i po co wykonuje się angiografię głowy metodą tomografii komputerowej, a także w jaki sposób przygotować się do tego badania.

Tomografia komputerowa angio głowy bywa określana czasem skrótowo jako angio-TK, angio-CT (od angielskich słów „computed tomography”) lub angio-KT głowy. Sam człon „angio” to również skrót, a jego rozwinięciem jest wyraz „angiografia”, pochodzący z kolei z greki, gdzie „graphein” oznacza „narysować, wykreślić”, a „angeion” – naczynie. Wszystko zatem się zgadza, bo omawiana tutaj procedura medyczna służy właśnie obrazowaniu naczyń krwionośnych wewnątrz czaszki metodą tomografii komputerowej. Poniżej zebraliśmy najważniejsze informacje na ten temat.

Z artykułu dowiesz się m. in.:

• na czym polega klasyczna angiografia głowy – i dlaczego tomografia angio jest od niej lepsza,
• jak przebiega badanie angio-TK głowy,
• jakie ryzyko niesie ze sobą tomografia komputerowa angio głowy – i kiedy jest niewskazana,
• na czym polegają przygotowania do angio-TK głowy,
• jakie dokumenty trzeba ze sobą wziąć na badanie,
• gdzie zrobić angio-TK głowy i jaka jest cena badania,
• w jakim celu wykonuje się tomografię komputerową angio głowy.

Znaczenie angiografii

Zasadniczą rolą naczyń krwionośnych jest dostarczanie do komórek wraz z krwią tlenu i substancji odżywczych niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania tkanek – a także odbieranie stamtąd zbędnych produktów przemiany materii, które powinny zostać usunięte z organizmu. Zaburzenie tego mechanizmu może okazać się szczególnie dotkliwe w przypadku żył i tętnic znajdujących się w głowie, a więc „obsługujących” mózg, oczy i inne kluczowe narządy umiejscowione w tym obszarze.

Gdy zachodzi podejrzenie, że za zgłaszane przez pacjenta dolegliwości odpowiadać może np. zakrzep, miażdżycowe przewężenie naczynia czy jego niewłaściwy rozwój, zwykle trzeba nie tylko potwierdzić podobne przypuszczenia, ale też precyzyjnie zlokalizować daną nieprawidłowość w celu podjęcia skutecznej terapii. Proste, tanie i powszechnie dostępne badanie obrazowe naczyń, jakim jest USG Doppler, niestety nie znajduje zastosowania, gdy problem zachodzi wewnątrz czaszki, bo fale ultradźwiękowe wykorzystywane w tej procedurze nie są w stanie przebić się przez struktury kostne. Na szczęście jest jeszcze właśnie angiografia.

Tradycyjna angiografia głowy

W podstawowym wariancie polega ona na dostarczeniu do wybranego naczynia krwionośnego specjalnej substancji zwanej kontrastem i wykonaniu prześwietlenia RTG. Kontrast mocno pochłania promieniowanie rentgenowskie, wypełnione nim tętnice i żyły stają się więc na owym prześwietleniu wyraźnie widoczne. Środek kontrastowy (inaczej: cieniujący) dostarcza się w konkretne miejsce przez długi cewnik, umieszczony w krwiobiegu przez niewielkie, wykonane w znieczuleniu nacięcie. W przypadku obrazowania naczyń głowy biegnie on często aż z tętnicy udowej do tętnic szyjnych, gdzie następuje uwolnienie transportowanego w ten sposób kontrastu. Nie jest to zbyt przyjemne, niesie też ze sobą spore ryzyko powikłań w wyniku zakażenia – dlatego też obecnie odchodzi się już od tej metody.

Na czym polega badanie angio-TK głowy

Jej miejsce zajmuje nowoczesna technologia, jaką jest spiralna tomografia komputerowa. Tutaj również wykorzystuje się promieniowanie rentgenowskie, ale zamiast zaledwie jednego czy kilku prześwietleń powstaje cała seria zdjęć RTG, wykonanych w wielu różnych płaszczyznach i pod różnymi kątami. Zdjęcia te następnie są nakładane na siebie i obrabiane cyfrowo, aby utworzyć bardzo szczegółowe, dwu- i trójwymiarowe modele skanowanych obszarów. Zaawansowane oprogramowanie pozwala w tej chwili obrazować struktury naczyniowe z dokładnością do 1 mm. To jemu zresztą właśnie badanie zawdzięcza przymiotnik „komputerowa” w nazwie.

Słówko „spiralna” pochodzi z kolei od trajektorii lamp emitujących promieniowanie oraz znajdujących się naprzeciw nich detektorów, które zbierają owo promieniowanie po jego przejściu przez tkanki. Lampy i detektory poruszają się po okręgu wewnątrz kolistej obudowy tomografu (czyli aparatu służącego do przeprowadzania tomografii), podczas gdy specjalny stół z leżącym na nim pacjentem wsuwa się powoli do otworu maszyny. W efekcie wspomniane zdjęcia RTG robione są właśnie po spirali.

Moment, w którym następuje prześwietlenie wybranej części ciała, musi być precyzyjnie zgrany z momentem, w którym do tego rejonu dociera substancja cieniująca. To dlatego w klasycznej angiografii kontrast wprowadza się przez cewnik. Tomografia pozwala natomiast podać go przez założony na początku badania wenflon, przy użyciu automatycznej strzykawki, co jest o wiele wygodniejsze i znacząco obniża ryzyko powikłań. Skanowanie rozpoczyna się po kilku lub kilkunastu sekundach i trwa mniej więcej tak samo długo. Cała procedura natomiast, wraz z przygotowaniem pacjenta i udzieleniem mu stosownych instrukcji, zajmuje w przypadku angio-TK głowy od kilkunastu minut do maksymalnie pół godziny.

W tym czasie radiolog nadzorujący badanie przebywa w oddzielnym pomieszczeniu, pozostaje jednak z pacjentem w stałym kontakcie – głosowym przez interkom i wizualnym przez szybę – dając np. sygnał do chwilowego wstrzymania oddechu. Podobnie bowiem jak w przypadku tradycyjnego prześwietlenia RTG każde poruszenie może prowadzić do zamazania uzyskiwanego w tomografii obrazu i obniżenia tym samym jego wartości diagnostycznej.

Czekasz na badanie w ramach NFZ?
Zobacz, gdzie można zrobić je szybciej! Porównaj ceny placówek w Twojej okolicy i poznaj opinie pacjentów. Przekonaj się, ile to tak naprawdę kosztuje.
Sprawdź terminy: Tomografia angio głowy
Nie trać zdrowia na kolejki!
Im szybciej wdrożone leczenie, tym większe szanse na sukces!

Przeczytaj: Angio-TK, czyli tomografia komputerowa naczyń krwionośnych

Czy tomografia komputerowa angio głowy jest bezpieczna

Z drugiej strony pacjent jest w stanie (a nawet powinien!) zgłaszać radiologowi wszelkie niepokojące zjawiska, jakie mogą wystąpić podczas badania. Samo skanowanie nie jest w żaden sposób odczuwalne, ale podanie kontrastu – pomijając już nawet dyskomfort związany z wkłuciem wenflonu – potrafi wywołać dość nieprzyjemne reakcje alergiczne. W skrajnych, niezwykle rzadkich przypadkach nawet zagrażające życiu, dlatego po tomografii angio głowy należy jeszcze przez kilkadziesiąt minut pozostać na terenie danej placówki medycznej, tak aby jej personel mógł podjąć natychmiastową interwencję, gdy zajdzie taka potrzeba.

Co gorsza, jodowe środki cieniujące wykorzystywane w angio-TK głowy stanowią dodatkowo pewne obciążenie dla nerek, czasem też ich przyjęcie skutkuje pogorszeniem stanu pacjentów cierpiących na choroby tarczycy. Więcej szczegółów na ten temat znajdziesz w naszym artykule „Tomografia komputerowa z kontrastem”.

Nie wolno także zapomnieć o szkodliwym wpływie promieniowania rentgenowskiego na DNA komórek. Z uwagi na to badania nie należy wykonywać zbyt często, zwłaszcza u dzieci i osób starszych, ciężarne zaś w ogóle nie powinny się mu poddawać. Pacjentów z tych grup w razie konieczności zobrazowania naczyń w obrębie czaszki kieruje się raczej na angiografię głowy metodą rezonansu magnetycznego. Jest to procedura zdecydowanie bardziej bezpieczna, ale zarazem obwarowana większą liczbą przeciwwskazań i zabierająca znacznie więcej czasu, przez co nie tak przydatna chociażby w kontekście udaru mózgu, kiedy diagnozę trzeba postawić jak najszybciej.

Jak się przygotować do angio-KT głowy

Przy podejrzeniu udaru tomografię angio głowy wykonuje się w trybie pilnym, a więc raczej bez uprzednich przygotowań. Jeśli jednak o mającym nastąpić badaniu wiadomo z pewnym wyprzedzeniem, to przygotowania takie należy poczynić. Mają one na celu minimalizację ryzyka związanego z podaniem jodowych środków kontrastowych, obejmują zaś:

• przybycie na tomografię na czczo – tj. spożywszy ostatni posiłek nie później niż 3-4 godziny przed badaniem (a najlepiej 6-8 godzin przed nim);
• odpowiednie nawodnienie organizmu – w ciągu 2-4 godzin przed tomografią angio głowy należy wypić co najmniej pół litra niegazowanej wody lub słabej herbaty bez cukru; również w ciągu kolejnych 24-48 godzin warto przyjmować zwiększone ilości płynów, aby przyspieszyć wydalanie kontrastu z organizmu wraz z moczem;
• pomiar stężenia kreatyniny we krwi – badanie pozwala to ocenić, czy nerki pacjenta działają prawidłowo, a więc czy substancja cieniująca nie stanie się dla nich zbyt dużym obciążeniem;
• pomiar stężenia hormonów tarczycowych (najczęściej TSH) – w przypadku osób cierpiących na schorzenia tarczycy.

Przeczytaj również: „Badania laboratoryjne przed podaniem kontrastu”.

Szczegółowych informacji na temat przygotowań do angio-TK głowy powinien udzielić lekarz kierujący konkretnego pacjenta na badanie lub personel placówki, w której ma się ono odbyć. Procedura nie wymaga rozebrania się ani założenia żadnego specjalnego stroju, aczkolwiek tuż przed nią trzeba zdjąć biżuterię, spinki, okulary, aparat słuchowy lub ortodontyczny (o ile to możliwe) i inne przedmioty zawierające elementy z metalu – na prześwietleniu przesłoniłyby one bowiem obrazowane struktury.

Wypełnić należy ponadto ankietę dotyczącą stanu zdrowia, chorób przewlekłych, alergii i przyjmowanych na stałe leków (zazwyczaj nie trzeba ich odstawiać). Pacjent – lub jego prawny opiekun – podpisuje też zgodę na podanie kontrastu i użycie promieniowania jonizującego. Bez takiej zgody angiografia TK głowy nie może zostać wykonana.

Przeciwwskazania do angio-TK głowy

Decyzję o tym, że badanie nie nastąpi, podjąć może także mający je nadzorować radiolog. Powodami bywają zaś:

• stwierdzone uczulenia, szczególnie na jod lub jodowe środki kontrastowe – przy czym niektórym pacjentom podać można odpowiednie leki hamujące reakcję alergiczną;
• ciąża – jako że promieniowanie potrafi poważnie zaburzyć rozwój płodu w łonie matki (tomografię angio głowy dopuszcza się tylko w wyjątkowych przypadkach zagrożenia życia kobiety ciężarnej, jeśli zastosowanie innych, mniej inwazyjnych metod diagnostycznych nie wchodzi w grę);
• niemożność utrzymania ciała w bezruchu, np. z powodu tików nerwowych lub choroby Parkinsona – wartość diagnostyczna badania może być wówczas mocno ograniczona, pacjent zostałby więc narażony na promieniowanie niepotrzebnie;
• niewydolność nerek, wole toksyczne lub nadczynność tarczycy;
• planowane lub przebyte leczenie jodem promieniotwórczym;
• klaustrofobia, czyli lęk przed zamkniętymi przestrzeniami – stres mogący przekładać się np. na drżenie można też jednak zredukować chociażby poprzez zamknięcie przez pacjenta oczu na czas przebywania we wnętrzu tomografu lub uprzednie podanie mu środków uspokajających.

Uwaga: karmienie piersią nie stanowi przeciwwskazania do tomografii angio głowy, ale konieczne bywa w takim przypadku zachowanie szczególnej ostrożności, czyli np. wylanie pokarmu ściągniętego w ciągu 24-48 godzin po badaniu.

Jakie dokumenty zabrać na tomografię angio głowy

Niektóre z powyższych czynników mogą również stanowić powód, dla którego pacjent nie otrzyma po prostu skierowania na angio-KT głowy. Zgodnie zaś z prawem w przypadku badań z użyciem kontrastu i szkodliwego promieniowania jest ono zawsze wymagane – także wówczas, gdy koszt takiego badania ma zostać pokryty przez pacjenta, a nie np. ze środków NFZ.

Ile kosztuje tomografia angio głowy i gdzie można ją zrobić

Za tomografię angio głowy trzeba zapłacić od niecałych 400 zł do nawet 900 zł, zależnie od placówki. Listę mających tę procedurę w ofercie ośrodków diagnostycznych, wraz z podziałem na poszczególne miejscowości, znajdziesz pod adresem: Tomografia angio głowy. Za pośrednictwem strony można nie tylko porównać ceny, ale też od razu umówić się na badanie.

Oprócz skierowania trzeba mieć ze sobą także dokument potwierdzający tożsamość (dla pewności, że badaniu poddana zostanie osoba wskazana na tymże skierowaniu), a gdy pacjent jest nieletni – książeczkę zdrowia dziecka, w której wedle przepisów należy odnotować każdą wykorzystującą promieniowanie procedurę, jakiej poddane zostaje dziecko.

Dobrym pomysłem jest też przyniesienie dotychczasowej dokumentacji medycznej dotyczącej problemu, z którym pacjent zgłasza się na tomografię, a zwłaszcza wyników poprzednich badań obrazowych, o ile zostały wykonane. Ułatwią one interpretację wyników bieżącego badania, wcześniej zaś podpowiedzą radiologowi, na co powinien zwrócić podczas niego szczególną uwagę.

Badanie w Twojej okolicy już jutro? To możliwe!
Porównaj ceny i opinie. Znajdź najlepszą dla siebie ofertę i zarezerwuj termin.
Pokaż: Tomografia angio głowy
Uzyskaj diagnozę i rozpocznij leczenie jak najszybciej!

Wskazania do angio-TK głowy

Tomografię komputerową angio głowy przeprowadza się najczęściej w celu zdiagnozowania i opracowania planu leczenia nieprawidłowości takich jak:

• miażdżyca mózgu – w której odkładające się na ścianach tętnic złogi ograniczają drożność naczyń, a tym samym dopływ krwi do niektórych rejonów mózgu (w efekcie wystąpić mogą rozmaite objawy neurologiczne, od zaburzeń pamięci i mowy po chociażby niedowład niektórych części ciała);
• innego typu przewężenia i zatory naczyń, rozwarstwienia ich ścian, zakrzepica żylna;
• przetoka tętniczo-żylna – czyli powstające zwykle wskutek urazu patologiczne połączenie tętnicy i żyły;
• tętniak mózgu – czyli workowate poszerzenie tętnicy, której osłabiona ściana pod wpływem ciśnienia tętniczego może ulec przerwaniu skutkującemu wylewem krwi do mózgu;
• innego typu anomalie, wady wrodzone i rozwojowe (tzw. malformacje naczyniowe) czy uszkodzenia naczyń krwionośnych w obrębie głowy.

Angio-TK głowy jest wykorzystywane również w onkologii do obrazowania naczyń zaopatrujących w krew guzy nowotworowe. Badanie wykonuje się ponadto przed operacjami klipsowania tętniaków wewnątrzczaszkowych czy zakładania stentów naczyniowych, aby precyzyjnie zlokalizować punkt założenia implantu – a także już po zabiegach, aby ocenić ich skuteczność.

Przeczytaj: Ból głowy – przyczyny, objawy, badania obrazowe