Tomografia komputerowa kręgosłupa lędźwiowego - jak przebiega, jak się przygotować

Tomografia kręgosłupa w odcinku lędźwiowym to kompleksowe badanie, które umożliwia postawienie bardzo precyzyjnej diagnozy. Ma jednak swoje ograniczenia.

Odcinek lędźwiowy kręgosłupa (nazywany też potocznie kręgosłupem lędźwiowym) z racji położenia między miednicą a żebrami jest wyjątkowo narażony na różnego rodzaju przeciążenia, urazy i kontuzje, zwłaszcza gdy nie znajduje podparcia w silnych mięśniach brzucha. Zaawansowane dolegliwości bólowe w tym obszarze, nasilające się podczas siedzenia czy chodzenia, potrafią zaś mocno utrudnić codzienne funkcjonowanie. W odnalezieniu ich dokładnej przyczyny – a więc też w zaplanowaniu odpowiedniej terapii – pomocna może okazać się tomografia komputerowa kręgosłupa lędźwiowego. Poznaj najważniejsze informacje na temat tego badania.

Z tekstu dowiesz się m. in.:

• kiedy i po co robi się tomografię kręgosłupa w odcinku lędźwiowym,
• jakie korzyści płyną z tego badania,
• kto nie może się mu poddać,
• jaki jest przebieg TK kręgosłupa lędźwiowego,
• na czym polega tomografia komputerowa odcinka lędźwiowego z kontrastem,
• jak się przygotować do TK kręgosłupa w odcinku lędźwiowym,
• czy badanie jest groźne dla zdrowia – i jakie środki bezpieczeństwa się podejmuje, aby zminimalizować ewentualne ryzyko,
• ile kosztuje tomografia komputerowa kręgosłupa w odcinku lędźwiowym i gdzie można ją wykonać,
• jak długo czeka się na wyniki tego badania.

Wskazania do tomografii kręgosłupa w odcinku lędźwiowym

Tomografia komputerowa (skrótowo TK, KT lub CT – od angielskich słów „computed tomography”), podobnie jak RTG kręgosłupa w odcinku lędźwiowym, do obrazowania znajdujących się wewnątrz ciała struktur wykorzystuje promieniowanie rentgenowskie, ale w znacznie większym, niestety, natężeniu. Jest też jednak badaniem o wiele bardziej precyzyjnym, dlatego jeśli klasyczne prześwietlenie nie pozwala zlokalizować źródła problemu, zwykle zleca się właśnie tomografię.

Poddaje się także jej pacjentów, u których na zdjęciu rentgenowskim stwierdzono np. skomplikowane złamanie, aby przed leczeniem operacyjnym dokładniej ocenić rozległość i stopień zaawansowania uszkodzeń czy przemieszczeń, sprawdzić poziom uwapnienia kości, a także zlokalizować ich ewentualne odłamki. Tomografia pozwala bowiem odwzorować badane elementy z dokładnością do 0,5-1 mm! Procedura ta świetnie sprawdza się również jako narzędzie kontroli po zabiegach chirurgicznych i w planowaniu rekonwalescencji.

Pozostałe wskazania do TK kręgosłupa w odcinku lędźwiowym to m. in.:

• podejrzenie nacieków nowotworowych na ów odcinek;
• kompleksowa ocena po urazach i wypadkach;
• podejrzenie przepukliny krążka międzykręgowego (pot. wypadający dysk);
• osteoporoza, zmiany zwyrodnieniowe i wady rozwojowe;
• podejrzenie nieprawidłowej budowy naczyń krwionośnych w danym obszarze;
• biopsja – zabieg, podczas którego lekarz wkłuwa się w wykrytą wcześniej zmianę, aby zassać do strzykawki fragment tkanki, a następnie przeanalizować go pod mikroskopem i w ten sposób stwierdzić, czy komórki wykazują cechy zezłośliwienia; tomograf (urządzenie do TK) pozwala wykonać tzw. biopsję celowaną, precyzyjnie obrazując drogę igły i już za pierwszym razem „naprowadzając” specjalistę wprost na podejrzany element;
• poszukiwanie przyczyn uciążliwego bólu pleców i trudności w poruszaniu się, gdy zawiodą inne metody diagnostyczne – dzięki tomografii da się odróżnić, czy taką przyczyną jest np. złośliwy guz, torbiel, stan zapalny czy ucisk na rdzeń kręgowy.

Schorzenia w obrębie samego rdzenia kręgowego lepiej badać, wykonując rezonans magnetyczny kręgosłupa w odcinku lędźwiowym, jako że dzięki promieniom rentgenowskim zobaczyć można przede wszystkim otaczające rdzeń kości, ale już niekoniecznie to, co się znajduje pod nimi. Rezonans – będący procedurą o tyle mniej popularną, że droższą i słabiej dostępną – jest zaś w stanie odpowiedzieć na pytania, z którymi nie radzi sobie tomografia komputerowa, a nawet całkiem ją zastąpić, gdy z jakiegoś powodu jej przeprowadzenie nie wchodzi w grę.

Przeczytaj: Ból kręgosłupa lędźwiowego - przyczyny, objawy, badania obrazowe

Przeciwwskazania do tomografii odcinka lędźwiowego kręgosłupa

Dzieje się tak chociażby w przypadku konieczności powtórzenia badania w krótkim czasie, zwłaszcza u małych dzieci czy pacjentów w podeszłym wieku. Osoby z tych grup nie powinny być eksponowane na działanie wspomnianych promieni rentgenowskich zbyt często, a kobiety w ciąży – w ogóle. Promieniowanie uszkadza bowiem DNA komórek, co prowadzić może do rozwoju nowotworów czy powstania poważnych wad wrodzonych u mającego narodzić się dziecka. Z tego względu tomografię odcinka lędźwiowego kręgosłupa u pań w wieku rozrodczym zaleca się wykonywać w pierwszej połowie cyklu miesięcznego (krwawienie nie stanowi przeszkody), tak aby wykluczyć ryzyko, iż pacjentka zaszła w międzyczasie w niepotwierdzoną jeszcze ciążę.

Względnymi przeciwwskazaniami do TK kręgosłupa w odcinku lędźwiowym bywają trudności z utrzymaniem ciała w bezruchu (np. z powodu tików nerwowych czy choroby Parkinsona), ponieważ każde poruszenie może przyczynić się do zamazania uzyskiwanych obrazów, obniżając wartość diagnostyczną badania. Osobom nadpobudliwym lub dzieciom przed procedurą podać można natomiast środki uspokajające, które stosuje się też niekiedy wówczas, gdy badany cierpi na klaustrofobię, czyli lęk przed ograniczonymi pomieszczeniami.

Czekasz na badanie w ramach NFZ?
Zobacz, gdzie można zrobić je szybciej! Porównaj ceny placówek w Twojej okolicy i poznaj opinie pacjentów. Przekonaj się, ile to tak naprawdę kosztuje.
Sprawdź terminy: Tomografia kręgosłupa lędźwiowego
Nie trać zdrowia na kolejki!
Im szybciej wdrożone leczenie, tym większe szanse na sukces!

Jak przebiega TK kręgosłupa w odcinku lędźwiowym

Tomografia kręgosłupa lędźwiowego wymaga bowiem znalezienia się w oświetlonym i dobrze wentylowanym, ale jednak dość wąskim tunelu tomografu. Pacjent kładzie się na specjalnym stole, który automatycznie wsuwa się powoli do sporych rozmiarów maszyny o kolistym kształcie. Wokół niego, zainstalowane w obudowie urządzenia, krążą lampy rentgenowskie oraz umiejscowione naprzeciw nich detektory zbierające promieniowanie, które przeszło przez ciało osoby badanej, i przekazujące odpowiednie informacje do komputera. Aparat wykonuje dziesiątki prześwietleń, z różnych stron i pod różnymi kątami, a zaawansowane oprogramowanie nakłada je na siebie, aby utworzyć dwu- i trójwymiarowe, bardzo precyzyjne modele wnętrza ludzkiego organizmu.

Przeczytaj więcej w artykule „Tomografia komputerowa – na czym polega badanie”

Cały proces jest bezbolesny i trwa od 10 minut do pół godziny. W tym czasie nadzorujący badanie radiolog ze względów bezpieczeństwa przebywa w oddzielnym pomieszczeniu (inaczej każdego dnia narażony byłby na przyjęcie ogromnych dawek promieniowania!), pozostaje jednak w stałym kontakcie z pacjentem przez szybę lub przez interkom, czyli system głośników i mikrofonów. Tą drogą może wydawać chociażby polecenia dotyczące przyjęcia konkretnej pozycji czy chwilowego wstrzymania oddechu, tak aby dodatkowo zminimalizować ryzyko zamazania obrazu. Sygnałem do wstrzymania oddechu bywa też zapalenie się specjalnych lampek na obudowie tomografu. Nawet wtedy jednak pacjent ma możliwość zgłaszania ewentualnych niepokojących odczuć, które mogą się pojawić po podaniu tzw. kontrastu, aplikowanego dożylnie przez wenflon założony na początku badania.

Tomografia kręgosłupa lędźwiowego z kontrastem

Środki kontrastowe (inaczej: cieniujące) to substancje dodatkowo poprawiające widoczność obrazowanych struktur, w przypadku TK odcinka lędźwiowego kręgosłupa najczęściej stosowane przy podejrzeniu zmian nowotworowych. Kontrast jest usuwany z organizmu wraz z moczem, przez nerki, dlatego można go podać tylko osobom, u których narząd ten funkcjonuje poprawnie. Niewydolność nerek poszerza więc listę przeciwwskazań do badania, o ile ma ono zostać przeprowadzone właśnie z użyciem substancji cieniujących – podobnie jak niektóre choroby tarczycy, niedawno przebyty wylew lub stwierdzone w przeszłości uczulenie na jod bądź jodowe środki kontrastowe.

Szczególną ostrożność należy zachować ponadto w przypadku, gdy pacjent cierpi na:

• problemy z wątrobą lub układem krążenia,
• skłonność do krwawień (skazę krwotoczną),
• astmę lub inne problemy z układem oddechowym,
• cukrzycę (przed podaniem kontrastu może okazać się konieczne odstawienie niektórych leków),
• szpiczaka mnogiego.

Jeśli natomiast w ostatnim czasie poddawany był badaniu z użyciem papki barytowej lub stosował środki zawierające bizmut, osiągnięcie wysokiej jakości obrazu w TK może być utrudnione.

Przygotowanie do tomografii kręgosłupa w odcinku lędźwiowym

Przed tomografią trzeba koniecznie więc poinformować o wymienionych wyżej okolicznościach (o ile zachodzą). Najczęściej odbywa się to poprzez wypełnienie ankiety na temat bieżącego stanu zdrowia, chorób przewlekłych, zażywanych leków, uczuleń, urazów czy przebytych operacji. Aby spokojnie odpowiedzieć na wszystkie zawarte w formularzu pytania, warto stawić się na badanie z wyprzedzeniem wynoszącym 15-20 minut.

Do tomografii kręgosłupa lędźwiowego nie trzeba się rozbierać, jeżeli tylko ubranie w tej okolicy nie zawiera metalowych elementów, takich jak guziki, suwaki, sprzączki, cekiny czy metaliczne nadruki, które mogłyby przysłonić skanowane struktury lub przyczynić się do zniekształcenia obrazu tych ostatnich. Warto mieć to na względzie, wybierając wygodny strój w dniu badania. Przynieść ze sobą na nie trzeba ponadto:

• dotychczasową dokumentację medyczną dotyczącą diagnozowanego obszaru – szczególnie wyniki poprzednich badań obrazowych, takich jak choćby RTG odcinka lędźwiowego czy wspomniany rezonans;
• skierowanie na tomografię – w związku z użyciem szkodliwego promieniowania jest ono wymagane nawet wówczas, gdy koszt TK pokryty ma być z kieszeni pacjenta, a nie np. ze środków NFZ;
• dokument tożsamości – aby upewnić się, że procedurze poddana zostanie osoba wskazana na skierowaniu;
• książeczkę zdrowia dziecka – w przypadku pacjentów niepełnoletnich; zgodnie z prawem należy w niej odnotować każde badanie z wykorzystaniem promieniowania rentgenowskiego.

Pozostałe przygotowania do tomografii odcinka lędźwiowego kręgosłupa dotyczą sytuacji, gdy ma zostać podany kontrast. Trzeba jednak wiedzieć, że o jego użyciu lekarz może zdecydować dopiero w trakcie badania, np. gdy zauważy podejrzaną zmianę i będzie chciał uzyskać bardziej szczegółowy jej obraz. Często więc na wszelki wypadek pacjenci proszeni są dodatkowo o:

• przybycie na tomografię na czczo – tj. spożycie ostatniego posiłku minimum 6-8 godzin wcześniej;
• zmierzenie poziomu kreatyniny we krwi – wynik tego badania laboratoryjnego pozwala ocenić funkcjonowanie nerek (p. wyżej);
• zmierzenie poziomu hormonów tarczycy – w przypadku osób cierpiących na schorzenia tego narządu (zob. „Badania laboratoryjne przed podaniem kontrastu”);
• nawodnienie organizmu – zarówno w dniu poprzedzającym tomografię, jak i na kilka godzin przed nią zaleca się wypicie kilku nadprogramowych litrów wody niegazowanej.

Badanie w Twojej okolicy już jutro? To możliwe!
Porównaj ceny i opinie. Znajdź najlepszą dla siebie ofertę i zarezerwuj termin.
Pokaż: Tomografia kręgosłupa lędźwiowego
Uzyskaj diagnozę i rozpocznij leczenie jak najszybciej!

Czego spodziewać się po badaniu

Również w ciągu kolejnych 1-2 dni dobrze jest przyjmować zwiększone ilości płynów, tak aby przyspieszyć wydalanie środka cieniującego z organizmu. Matki karmiące piersią powinny w tym czasie powstrzymać się od karmienia i wylewać ściągnięte mleko. Tuż po tomografii z kontrastem natomiast od wszystkich pacjentów oczekuje się pozostania jeszcze przez kilkadziesiąt minut na terenie danej placówki medycznej, tak aby jej personel mógł podjąć natychmiastową interwencję w razie wystąpienia rzadkiej, lecz dosyć groźnej reakcji alergicznej. Jeśli zaś nie podano kontrastu (ani środków uspokajających, które czasowo zaburzają koncentrację i refleks), pacjent może praktycznie od razu wrócić do codziennych czynności, prowadzić samochód, normalnie jeść etc.

Gdzie zrobić TK odcinka lędźwiowego kręgosłupa i ile to kosztuje

Wyniki tomografii kręgosłupa w odcinku lędźwiowym można odebrać najczęściej po 5-7 dniach. Setki zdjęć i skonstruowane na ich podstawie trójwymiarowe modele – gotowe praktycznie od ręki – wymagają bowiem jeszcze sporządzenia specjalistycznego opisu, co wymaga nieco czasu. Ile dokładnie? To zależy od placówki. Informacje na ten temat można znaleźć chociażby pod adresem: Tomografia kręgosłupa lędźwiowego. Na stronie widnieje lista ośrodków diagnostycznych, które mają TK kręgosłupa lędźwiowego w swojej ofercie – wraz z podziałem na poszczególne miejscowości, możliwością umówienia się na badanie w wybranym terminie i cenami do wcześniejszego porównania. Zaczynają się one już w okolicach 130 zł, sięgają za to nawet 600 zł, przy czym podanie kontrastu podnosi koszt procedury o co najmniej 100 zł.

Tomografia kręgosłupa lędźwiowego | Tomografia kręgosłupa lędźwiowego w Warszawie | Tomografia kręgosłupa lędźwiowego w Krakowie | Tomografia kręgosłupa lędźwiowego w Łodzi | Tomografia kręgosłupa lędźwiowego w Wrocławiu