Tomografia komputerowa kręgosłupa szyjnego - jak przebiega, jak się przygotować

Tomografia komputerowa odcinka szyjnego kręgosłupa ukazuje zmiany patologiczne w tym obszarze z dokładnością do 0,5-1 mm! Ma też niestety pewne ograniczenia.

W sytuacji urazu, poważnego przeciążenia lub kontuzji kręgosłupa w odcinku szyjnym badaniem obrazowym pierwszego wyboru jest prześwietlenie RTG. Nie zawsze jednak wystarcza ono do postawienia jednoznacznej diagnozy. Wówczas najczęściej pacjenta kieruje się na tomografię komputerową, określaną czasem skrótowo jako TK lub CT, od angielskich słów „computed tomography”. W poniższym artykule zebraliśmy najważniejsze informacje na temat tego badania.

Z tekstu dowiesz się m. in.:

• na czym polega TK kręgosłupa szyjnego,
• kiedy wykonuje się tomografię odcinka szyjnego kręgosłupa – a kiedy nie można tego zrobić,
• co to jest tomogram,
• jakie patologie potrafi wykryć tomografia kręgosłupa w odcinku szyjnym,
• kiedy lepiej zrobić rezonans, a kiedy tomografię kręgosłupa szyjnego,
• na czym polega TK odcinka szyjnego kręgosłupa z kontrastem,
• ile kosztuje tomografia komputerowa kręgosłupa szyjnego – i gdzie można ją wykonać,
• jak się przygotować do tomografii kręgosłupa w odcinku szyjnym,
• jak przebiega TK kręgosłupa szyjnego – ile trwa badanie i czy jest bolesne,
• jak długo czeka się na wyniki tomografii odcinka szyjnego kręgosłupa.

Na czym polega tomografia komputerowa kręgosłupa w odcinku szyjnym

Tomografia, podobnie jak RTG, do obrazowania struktur znajdujących się wewnątrz ciała wykorzystuje promieniowanie rentgenowskie. Emitują je specjalne lampy umieszczone w obudowie sporego urządzenia o kolistym kształcie. Naprzeciw nich znajdują się detektory, które zbierają to promieniowanie, gdy przeniknie ono przez organizm pacjenta ułożonego w środku maszyny, pomiędzy lampami i detektorami. I jedne, i drugie wykonują obrót, podczas gdy stół z leżącym na nim pacjentem automatycznie przesuwa się w głąb maszyny. Pozwala to zrobić nie jedno, lecz całą serię zdjęć rentgenowskich, wykonywanych z różnych stron i pod różnymi kątami.

Sygnał z detektorów przekazywany jest do komputera (stąd właśnie przymiotnik „komputerowa” w nazwie tej procedury), gdzie zaawansowane oprogramowanie nakłada na siebie poszczególne obrazy, tworząc tomogramy, czyli dwu- lub trójwymiarowe modele skanowanych elementów anatomicznych. Elementy te da się wyraźnie dostrzec, ponieważ promieniowanie przenika przez różne rodzaje tkanek z różną intensywnością.

Co można zobaczyć dzięki TK kręgosłupa szyjnego

Najlepiej widoczne na tomogramach są kości i chrząstki, dlatego tomografia tak świetnie sprawdza się w diagnozowaniu schorzeń odcinka szyjnego kręgosłupa (zwanego też niekiedy dla uproszczenia „kręgosłupem szyjnym”). Pozwala zresztą zobaczyć nie tylko wzajemne położenie m. in. kręgów i dysków, ale też nieprawidłowości takie jak:

• uszkodzenia tych struktur – w tym tzw. złamania kompresyjne, które towarzyszą zazwyczaj osteoporozie;
• wady rozwojowe;
• zmiany zwyrodnieniowe;
• guzy, przerzuty i nacieki nowotworowe;
• ciała obce.

Wskazania do tomografii kręgosłupa w odcinku szyjnym

Dzięki tomografii da się precyzyjnie określić lokalizację elementów patologicznych, a także zakres powstałych zmian. W związku z tym badanie to zleca się chociażby:

• po urazach w obrębie kręgosłupa szyjnego – często też w trybie pilnym, jako że TK kręgosłupa szyjnego umożliwia bardzo szybkie ustalenie charakteru i rozległości domniemanych uszkodzeń;
• przed planowaną operacją chirurgiczną – oraz po niej, aby ocenić skuteczność przeprowadzonego zabiegu;
• w ramach tzw. biopsji celowanej – gdy lekarz, chcąc pobrać materiał do analizy pod mikroskopem, wprowadza do podejrzanej zmiany igłę strzykawki pod kontrolą tomografu (co ogranicza ryzyko nietrafienia w tę zmianę i uzyskania fałszywych wyników badania);
• aby odnaleźć przyczynę bólu lub ograniczenia ruchomości w odcinku szyjnym kręgosłupa – np. przy podejrzeniu chorób zwyrodnieniowych, kręgozmyku, przepukliny lub wypadnięcia krążka międzykręgowego (czyli potocznie: dysku);
• przy podejrzeniu tzw. stenozy (zwężenia) kanału kręgowego – gdy w celu podjęcia właściwego leczenia trzeba najpierw ustalić jej przyczynę i stopień, a z różnych przyczyn rezonans magnetyczny kręgosłupa szyjnego nie wchodzi w grę.

W tym ostatnim przypadku rdzeń kręgowy i korzenie nerwowe biegnące przez ów kanał są uciskane, co może objawiać się nie tylko bólem lub sztywnością karku, ale też osłabieniem czucia i siły w rękach i dłoniach, mrowieniem lub niedowładem kończyn, jak również zaburzeniami równowagi, koordynacji, kontroli przy oddawaniu moczu i stolca czy zaburzeniami czynności seksualnych. Do obrazowania naruszonej tu tkanki nerwowej lepiej niż tomografia nadaje się wspomniany rezonans magnetyczny. Nie wszyscy jednak mogą się mu poddać – dotyczy to choćby osób posiadających w ciele wszczepione na stałe metalowe implanty lub urządzenia takie jak neurostymulator albo rozrusznik serca.

Warto wiedzieć
Przy stenozie kanału kręgowego w odcinku szyjnym kręgosłupa uciskane bywają także znajdujące się tam naczynia krwionośne, które zaopatrują mózg w tlen i substancje odżywcze. Efektem może być wówczas niedotlenienie tego organu, objawiające się np. szumami usznymi, zawrotami głowy czy problemami ze wzrokiem.

Przeczytaj: Ból kręgosłupa szyjnego – przyczyny, objawy, badania obrazowe

Przeciwwskazania do tomografii komputerowej odcinka szyjnego kręgosłupa

Z drugiej strony istnieją także sytuacje, w których zamiast tomografii wykonuje się właśnie rezonans magnetyczny, jako cechujący się większym bezpieczeństwem dla zdrowia. Z uwagi bowiem na wykorzystanie szkodliwego promieniowania jonizującego – i to w dodatku w znacznie większej dawce niż podczas zwykłego RTG – TK kręgosłupa szyjnego nie można zbyt często powtarzać, szczególnie u dzieci i osób w podeszłym wieku. Ciężarnych zaś w ogóle nie należy badać w ten sposób, bo promieniowanie zdolne jest uszkodzić płód rozwijający się w łonie matki. Z tego też względu kobiety w wieku rozrodczym powinny zgłaszać się na tomografię w pierwszej połowie cyklu (nawet podczas menstruacji, która nie stanowi tutaj żadnej przeszkody), tak by wykluczyć ryzyko zajścia w międzyczasie w niepotwierdzoną jeszcze ciążę.

Wykonanie CT kręgosłupa w odcinku szyjnym bywa ponadto niemożliwe lub co najmniej utrudnione, gdy pacjent:

• nie jest w stanie utrzymać przez dłuższy czas ciała w bezruchu – np. z powodu tików nerwowych lub schorzeń neurologicznych (jak choroba Parkinsona), jako że poruszenie uzyskiwanego w trakcie badania obrazu potrafi obniżyć jego wartość diagnostyczną;
• cierpi na klaustrofobię, czyli lęk przed ograniczonymi przestrzeniami – tomografia wymaga wszak znalezienia się wewnątrz urządzenia (p. wyżej). Warto natomiast odnotować, że często wystarczy na czas badania zamknąć oczy lub przyjąć wcześniej środki uspokajające, aby badanie to dało się przeprowadzić.

Osobną grupę względnych przeciwwskazań do tomografii kręgosłupa szyjnego stanowią te związane z podaniem tzw. kontrastu. Obejmują one stwierdzoną alergię na jod lub oparte na nim środki kontrastowe, niektóre schorzenia tarczycy (zwłaszcza wole toksyczne), niedawno przebyty krwotok do mózgu, niewydolność oddechową, niewydolność krążenia lub niewydolność nerek, astmę, szpiczaka mnogiego, a także niemożność czasowego odstawienia metforminy (lek stosowany w cukrzycy). Jeśli zaś pacjent przeszedł ostatnio badanie z użyciem papki barytowej tudzież stosował preparaty zawierające bizmut, tomografię należy przełożyć na późniejszy termin, tak by zwiększyć szanse na uzyskanie wiarygodnych wyników.

Tomografia komputerowa kręgosłupa szyjnego z kontrastem

Jodowe środki kontrastowe, zwane też niekiedy cieniującymi, to substancje dodatkowo poprawiające widoczność struktur obrazowanych przy użyciu promieniowania rentgenowskiego (zob. Tomografia komputerowa z kontrastem – na czym polega, jak się przygotować). W przypadku tomografii kręgosłupa w odcinku szyjnym aplikuje się je dożylnie, przez wenflon założony na początku badania. Ponieważ kontrast nie zawsze jest dobrze tolerowany przez organizm, jego podanie wymaga zachowania pewnych środków ostrożności, takich jak:

• odczekanie 30-60 minut po badaniu na terenie danej placówki medycznej – tak by jej personel mógł podjąć szybką, a tym samym skuteczną interwencję na wypadek rzadkiej, lecz potencjalnie groźnej reakcji alergicznej;
• odciąganie i wylewanie pokarmu przez 1-2 doby po zastosowaniu środka cieniującego – w przypadku pacjentek karmiących piersią;
• przyjmowanie przez kolejne 24-48 godzin zwiększonej ilości płynów – tak aby przyspieszyć wydalanie kontrastu z ciała wraz z moczem;
• oznaczenie przed badaniem poziomu kreatyniny we krwi – wskaźnik ten pozwala ocenić, czy nerki, przez które odfiltrowywany jest kontrast, działają prawidłowo;
• pomiar stężenia hormonów tarczycy – w przypadku osób cierpiących na schorzenia tego narządu;
• przybycie na tomografię na czczo – tj. co najmniej 6-8 godzin po spożyciu ostatniego posiłku (za to nawodniwszy dobrze organizm).

Szczegółowych informacji na temat przygotowań do badania powinien udzielić lekarz, który na nie kieruje.

Czekasz na badanie w ramach NFZ?
Zobacz, gdzie można zrobić je szybciej! Porównaj ceny placówek w Twojej okolicy i poznaj opinie pacjentów. Przekonaj się, ile to tak naprawdę kosztuje.
Sprawdź terminy: Tomografia kręgosłupa szyjnego
Nie trać zdrowia na kolejki!
Im szybciej wdrożone leczenie, tym większe szanse na sukces!

Gdzie zrobić TK kręgosłupa w odcinku szyjnym i ile to kosztuje

Bo trzeba wiedzieć, że z uwagi na użycie szkodliwego promieniowania tomografię wykonuje się wyłącznie na podstawie skierowania lekarskiego – nawet jeśli jej koszt ma zostać pokryty z kieszeni pacjenta, a nie np. ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia. Za TK kręgosłupa szyjnego zapłacić trzeba wówczas od 150 zł do nawet 700 zł, zależnie od placówki i tego, czy planowane jest podanie kontrastu. Ceny porównasz pod adresem: Tomografia kręgosłupa szyjnego, gdzie znajduje się lista oferujących to badanie ośrodków diagnostycznych, wraz z podziałem na poszczególne miejscowości. Za pośrednictwem strony możesz też od razu zarezerwować dogodny termin tomografii.

Przygotowania do TK kręgosłupa w odcinku szyjnym

Jeśli kontrastu nie trzeba podawać, jej koszt jest niższy o jakieś 100-200 zł, a co więcej, pacjent nie musi się do niej jakoś wyjątkowo przygotowywać. Powinien tylko pamiętać o zabraniu ze sobą następujących dokumentów:

• skierowanie – podane na nim wskazania będą stanowiły dodatkową podpowiedź, na co należy zwrócić szczególną uwagę:
• dowód osobisty – albo inny dokument potwierdzający tożsamość osoby, dla której wypisano to skierowanie;
• książeczka zdrowia dziecka – gdy zbadana ma zostać osoba niepełnoletnia (prawo wymaga, aby w książeczce odnotować każdą procedurę z wykorzystaniem promieniowania jonizującego);
• wyniki dotychczasowych badań obrazowych kręgosłupa w odcinku szyjnym – o ile je wykonano (w celach porównawczych oraz aby ułatwić interpretację wyników bieżącego badania).

Na tomografię warto przybyć kilkanaście minut przed umówioną godziną, aby na spokojnie wypełnić ankietę dotyczącą stanu zdrowia i przyjmowanych leków, a także podpisać zgodę na użycie promieniowania. Tuż przed badaniem pacjent musi usunąć z okolic głowy i szyi biżuterię, okulary, wyjmowane protezy i inne przedmioty zawierające elementy z metalu. Choć nie stanowią one zagrożenia jak przy rezonansie magnetycznym, to mogą przesłaniać uwidaczniane struktury, obniżając czytelność tomogramów. Ubrania nie trzeba zdejmować, przy czym strój powinien być na tyle wygodny, by pozwolił wystarczająco długo pozostać w nieruchomej pozycji.

Badanie w Twojej okolicy już jutro? To możliwe!
Porównaj ceny i opinie. Znajdź najlepszą dla siebie ofertę i zarezerwuj termin.
Pokaż: Tomografia kręgosłupa szyjnego
Uzyskaj diagnozę i rozpocznij leczenie jak najszybciej!

Przebieg tomografii kręgosłupa szyjnego

W jej utrzymaniu pomagają specjalne wałki i gąbki, na których układa się pacjenta. Całe badanie trwa od 10 minut od pół godziny, zależnie od wskazań. Promieniowanie emitowane jest jednak łącznie najwyżej przez kilkadziesiąt sekund. W wybranych momentach osoba obsługująca tomograf może poprosić o wstrzymanie oddechu – głosowo, za pośrednictwem systemu głośników i mikrofonów (tzw. interkom), lub zapalając diody umieszczone w obudowie maszyny. Sama przebywa zaś w oddzielnym pomieszczeniu. W przeciwnym razie każdy kolejny skan narażałby ją na przyjęcie nowych dawek promieniowania.

TK odcinka szyjnego kręgosłupa przebiega bezboleśnie. Ewentualny dyskomfort towarzyszy niekiedy tylko aplikacji kontrastu, wszelkie niepokojące sygnały można jednak (a nawet trzeba!) zgłaszać personelowi nadzorującemu przebieg badania. Po zakończeniu tego ostatniego pacjent może niemal natychmiast powrócić do codziennych czynności, normalnie jeść, prowadzić samochód etc. – chyba że właśnie podano mu środek cieniujący, więc musi odczekać dłuższą chwilę przed opuszczeniem placówki (p. wyżej). Z kolei po zażyciu środków uspokajających, które na kilka godzin potrafią zaburzać koncentrację i refleks, lepiej zaś nie kierować pojazdami.

Wyniki TK kręgosłupa szyjnego

Na wyniki tomografii kręgosłupa w odcinku szyjnym składają się uzyskane w jej trakcie obrazy oraz ich fachowy opis. Jego sporządzenie wymagać może nieco czasu, w związku z czym całość gotowa jest do odbioru często dopiero po kilku dniach. Opisane tomogramy rejestruje się na zwykle na płycie CD/DVD lub na innym nośniku pamięci. Coraz więcej ośrodków diagnostycznych umożliwia też zapoznanie się z nimi online, dzięki czemu pacjent nie musi wracać do placówki tylko po to, by odebrać wyniki. Ich interpretacji zawsze jednak powinien dokonać specjalista, najlepiej ten, który zlecił wykonanie badania.