Tomografia komputerowa krtani - jak przebiega, jak się przygotować

Podstawowym - ale nie jedynym - wskazaniem do tomografii komputerowej krtani jest nowotwór tego narządu. Dzięki badaniu można zaplanować właściwe leczenie.

Krtań to umiejscowiona pod gardłem struktura anatomiczna o bardzo skomplikowanej budowie i co najmniej kilku istotnych funkcjach. Dotykające ją schorzenia najczęściej diagnozowane są na podstawie wywiadu z pacjentem i laryngoskopii (od łacińskiego słowa „larynx” oznaczającego właśnie krtań i greckiego wyrazu „skopeo”, czyli „oglądać”). Czasem jednak konieczne staje się przeprowadzenie tomografii komputerowej krtani. Co warto wiedzieć o tym badaniu?

W artykule piszemy m. in.:

• kiedy wykonuje się tomografię komputerową krtani,
• co można zobaczyć dzięki temu badaniu,
• jakie są zalety tomografii komputerowej krtani,
• na czym polega TK krtani z kontrastem,
• czy tomografia krtani jest bezpieczna dla zdrowia,
• jak należy przygotować się do badania,
• gdzie zrobić tomografię krtani - i ile to kosztuje,
• jak przebiega TK krtani - krok po kroku,
• czy tomografia komputerowa krtani boli,
• jak długo trwa badanie - i jak długo czeka się na jego wyniki.

Istota badania

Tomografia komputerowa - w skrócie TK albo CT, bo angielska nazwa badania to „computed tomography” - polega, najprościej rzecz ujmując, na zrobieniu pacjentowi serii zdjęć rentgenowskich, z różnych stron i pod różnymi kątami. Owe zdjęcia są następnie nakładane na siebie i analizowane przez specjalistyczne oprogramowanie, dzięki czemu powstają dwu-, a nawet trójwymiarowe obrazy wnętrza ludzkiego ciała (zob. też: „Tomografia komputerowa – na czym polega badanie”).

Technologię tę wykorzystuje się do diagnozowania najróżniejszych problemów zdrowotnych. Przy czym akurat tomografia komputerowa krtani pozwala nie tyle wykryć schorzenia tego narządu, ile wnikliwiej je ocenić, a czasem też wskazać przyczyny dolegliwości. Lekarz może bowiem stosunkowo łatwo obejrzeć krtań przez usta i gardło, pomagając sobie np. lusterkiem lub laryngoskopem, czyli specjalnym podświetlanym wziernikiem. Niektóre zmiany, podobnie jak położone głębiej struktury pozostają jednak przy tych metodach niewidoczne.

Tomografia komputerowa krtani a nowotwory

Podstawowym wskazaniem do przeprowadzenia CT krtani jest rozpoznanie nowotworu w tej okolicy. Następuje ono zazwyczaj w oparciu o szczegółowy wywiad z pacjentem i wspomnianą laryngoskopię. Potwierdzone zaś zostaje w badaniu histopatologicznym, czyli mikroskopowej analizie pobranego fragmentu chorej tkanki. Po co więc jeszcze tomografia, skoro już jest jasne, że pacjent ma raka?

Otóż trzeba wiedzieć, że krtań dotknięta może zostać nowotworami bardzo różnego typu. Od ich charakteru, lokalizacji i stopnia zaawansowania - które można określić właśnie dzięki tomografii - zależą zaś ogólne rokowania oraz dobór właściwego sposobu leczenia. Wyróżnia się przede wszystkim trzy główne rodzaje raka krtani, opisane poniżej.

Rak nagłośni. Umiejscowiony w górnej części krtani, nad strunami głosowymi. Stanowi mniej więcej 1/3 wszystkich nowotworów krtani. Rozwija się stosunkowo szybko, a z uwagi na bliskość węzłów chłonnych dość wcześnie daje przerzuty. Szanse wyleczenia wynoszą ok. 60%.

Rak głośni. Umiejscowiony w środkowej części krtani, nieco powyżej strun głosowych. Występuje u ponad połowy wszystkich chorych na nowotwory krtani. Cechuje się małą dynamiką wzrostu, a przerzuty są późne. Szanse na wyleczenie wynoszą ok. 80%.

Rak podgłośni. Umiejscowiony w dolnej części krtani, poniżej strun głosowych. Choroba rozwija się w średnim tempie, długo przebiega bez objawów. Występuje najrzadziej, ale szanse na wyleczenie wynoszą zaledwie ok. 15%.

Czekasz na badanie w ramach NFZ?
Zobacz, gdzie można zrobić je szybciej! Porównaj ceny placówek w Twojej okolicy i poznaj opinie pacjentów. Przekonaj się, ile to tak naprawdę kosztuje.
Sprawdź terminy: Tomografia krtani
Nie trać zdrowia na kolejki!
Im szybciej wdrożone leczenie, tym większe szanse na sukces!

Znaczenie TK krtani w onkologii

Na wczesnym etapie raka głośni do oceny stopnia zaawansowania choroby wystarczy laryngoskopia. W przypadku bardziej rozwiniętych nowotworów tej części krtani - a także raka nagłośni i podgłośni - konieczne staje się wykonanie tomografii komputerowej. Czasem zakres badania się poszerza, przeprowadzając TK szyi, co pozwala uwidocznić więcej węzłów chłonnych (obrazowanych również dzięki USG szyi).

Uwaga: pacjenci chorzy na nowotwory krtani zazwyczaj kierowani są także na tomografię klatki piersiowej albo rentgen klatki piersiowej w celu sprawdzenia, czy nie doszło do przerzutów lub rozwoju raka płuc (ze względu na podobne czynniki ryzyka, którymi są m. in. dym papierosowy i regularna ekspozycja na opary chemiczne).

Tomografia krtani w większym stopniu niż inne metody umożliwia:

• prawidłowe oszacowanie wielkości guza w przestrzeni przednagłośniowej,
• obserwację pozakrtaniowego rozprzestrzeniania guza - w tym ocenę zajęcia okolicznych tkanek miękkich i naczyń krwionośnych,
• obserwację i różnicowanie przerzutów do węzłów chłonnych,
• rozpoznanie i ocenę zakresu naciekania chrząstek krtani i nasady języka,
• ocenę tzw. chrząstki tarczowatej krtani (jej rozległe zajęcie i zniszczenie sprawia, że nie można wdrożyć oszczędzającego krtań leczenia, które bazuje na napromienianiu).

Nie bez znaczenia jest także fakt, że następujące po sobie w serii prześwietlenia podczas tomografii komputerowej trwają na tyle krótko, by pacjent bez wysiłku wstrzymał chwilowo oddech, przełykanie czy często towarzyszący chorobom krtani kaszel. To ważne, bo ruch generowany przez te czynności stwarza ryzyko rozmazania uzyskiwanego obrazu, obniżając wartość diagnostyczną badania (co więcej, nowoczesne tomografy wyposażone są w funkcję, która dodatkowo takie ryzyko obniża).

Jeśli ze względu na umiejscowienie i stopień rozwoju nowotworu niemożliwe jest przeprowadzenie wyłącznie radio- lub chemioterapii, stosuje się leczenie operacyjne, polegające na częściowym bądź całkowitym wycięciu krtani (tzw. laryngektomia). Tomografia komputerowa pozwala wówczas chirurgowi lepiej przygotować się do zabiegu. Badanie wykonuje się ponadto po zakończeniu terapii - przebiegającej w takiej czy innej formie - aby ocenić jej efekty tudzież zaobserwować ewentualne przerzuty do węzłów chłonnych lub miejscową wznowę guza.

Tomografia krtani a porażenie fałdów głosowych

Choć tomografię krtani zleca się najczęściej w kontekście nowotworów tego narządu, to pomocniczo wykorzystać ją można też choćby w sytuacji porażenia fałdów głosowych, które skutkuje m. in. częstym zachłystywaniem się, zaburzeniami oddychania lub zmianą barwy głosu. Podobnie jak przy raku krtani, rozpoznanie choroby następuje w wyniku wywiadu z pacjentem i przedmiotowych badań laryngologicznych z użyciem wziernika. Tomografia komputerowa pomaga natomiast ustalić przyczynę schorzenia i dzięki temu zaplanować odpowiednie leczenie. Inne bowiem kroki należy podjąć, jeśli porażenie jest skutkiem urazu mechanicznego, a inne, gdy problem polega raczej na nieprawidłowym funkcjonowaniu ośrodkowego układu nerwowego.

Tomografia krtani z kontrastem

Czasami TK krtani przeprowadza się przy użyciu specjalnej substancji poprawiającej widoczność obrazowanych struktur. Nazywa się ją środkiem cieniującym, środkiem kontrastowym lub - skrótowo - kontrastem. Ułatwia ona odróżnienie tkanek zdrowych od chorych, a także węzłów chłonnych od naczyń krwionośnych. Pozwala ponadto lepiej ocenić drożność tych ostatnich, jak również zaobserwować naciekanie ich ścian przez umiejscowiony w krtani guz pierwotny.

Bezpieczeństwo badania

Podanie środka cieniującego stwarza ryzyko wystąpienia silnej reakcji alergicznej, dlatego przez mniej więcej godzinę po tomografii pacjent powinien pozostać na terenie placówki medycznej, tak aby jej personel mógł w razie potrzeby niezwłocznie interweniować. Kontrast usuwany jest z organizmu wraz z moczem, toteż aby nie doszło do przeciążenia odfiltrowujących go nerek, jeszcze przed badaniem należy ocenić ich funkcjonowanie, mierząc stężenie kreatyniny we krwi.

Tomografia komputerowa krtani bez kontrastu znoszona jest przez badanych znacznie lepiej. Ze względu jednak na wykorzystanie szkodliwego promieniowania jonizującego - i to w znacznie większych ilościach niż przy klasycznym RTG - nie należy jej powtarzać zbyt często, zwłaszcza u osób starszych i małych dzieci. Z założenia nie przeprowadza się jej u kobiet w ciąży, jako że promieniowanie mogłoby mieć negatywny wpływ na rozwój płodu (najlepszy też więc moment na TK to pierwsza faza cyklu, co wyklucza ryzyko niepotwierdzonego jeszcze zapłodnienia).

Ile kosztuje tomografia komputerowa krtani - i gdzie można ją zrobić

Użycie promieniowania sprawia, że tomografię zgodnie z polskim prawem wykonuje się tylko na zlecenie lekarza. Skierowania wymagają zatem również prywatne ośrodki diagnostyczne. Listę placówek oferujących TK krtani (z podziałem na poszczególne miejscowości) znajdziesz pod adresem: Tomografia krtani. Na stronie można od razu umówić się na badanie, porównawszy uprzednio ceny. Wahają się one średnio od 200 zł do 500 zł, przy czym podanie kontrastu podnosi koszt procedury o co najmniej 100 zł.

Badanie w Twojej okolicy już jutro? To możliwe!
Porównaj ceny i opinie. Znajdź najlepszą dla siebie ofertę i zarezerwuj termin.
Pokaż: Tomografia krtani
Uzyskaj diagnozę i rozpocznij leczenie jak najszybciej!

TK krtani - przygotowanie do badania i jego przebieg

Aplikacja środka cieniującego zakłada ponadto spożycie ostatniego posiłku nie później niż 6 godzin przed tomografią (przyjmowane na stałe leki można popić niewielką ilością niegazowanej wody o zwykłej porze). Jeśli TK krtani ma się odbyć bez kontrastu, pacjent nie musi się do badania w żaden szczególny sposób przygotowywać. W okolicy szyi nie powinny się znajdować tylko metalowe obiekty mogące przesłaniać obrazowane tkanki - tuż przed tomografią należy więc zdjąć biżuterię i ewentualnie rozpiąć koszulę. Nie trzeba się rozbierać.

Osoba badana kładzie się na specjalnym stole, który automatycznie wsuwa się do okrągłego otworu dużej maszyny. Wewnątrz jej obudowy krążą lampy rentgenowskie emitujące promieniowanie oraz umiejscowione naprzeciw nich (po drugiej stronie pacjenta) detektory, które przekazują zebrany obraz do komputera, gdzie podlega on dalszej obróbce. Radiolog nadzorujący badanie przebywa w oddzielnym pomieszczeniu, komunikując się z pacjentem za pośrednictwem interkomu lub specjalnych diod, które zapalają się w momencie, gdy trzeba wstrzymać oddech.

Ponieważ w tomografie znajduje się przede wszystkim szyja i część głowy pacjenta, osoby cierpiące na klaustrofobię (lęk przed zamkniętymi pomieszczeniami) mogą przed badaniem przyjąć środki uspokajające. Ewentualna aplikacja środka cieniującego następuje z reguły dożylnie, przez założony przed procedurą wenflon. Rzadziej kontrast przyjmuje postać płynu, który należy wypić.

Po badaniu

Jeśli natomiast kontrastu nie podano, tuż po badaniu - bezbolesnym i trwającym najczęściej kilkanaście minut - pacjent może podjąć codzienne czynności, czyli np. normalnie jeść lub prowadzić auto. Kierowanie pojazdami jest za to niewskazane po przyjęciu środków uspokajających, które mogą tymczasowo zaburzać koncentrację i refleks. Wyniki tomografii krtani można odebrać zazwyczaj po kilku dniach. O ile bowiem same obrazy zwane tomogramami są przeważnie gotowe od ręki, o tyle sporządzenie ich opisu zajmuje nieco czasu.