Tomografia komputerowa szyi - jak przebiega, jak się przygotować

Tomografia komputerowa szyi to bezbolesne, szybkie i bardzo dokładne badanie. Ma też jednak pewne ograniczenia. Przeczytaj, jak, kiedy i po co się ją wykonuje.

Z tekstu dowiesz się ponadto m. in.:

• na czym polega tomografia komputerowa szyi z kontrastem,
• kiedy lepiej nie robić TK szyi,
• jak się przygotować do tomografii szyi,
• jak przebiega TK szyi,
• ile kosztuje tomografia komputerowa szyi i gdzie można ją wykonać,
• jakie objawy mogą świadczyć o nowotworze rozwijającym się w obrębie szyi.

Tomografia wyjątkowo dobrze sprawdza się w obrazowaniu kośćca i naczyń krwionośnych tudzież w wykrywaniu i ocenie procesów nowotworowych. To właśnie z tego względu wykorzystywana bywa do diagnozowania poważniejszych schorzeń w obrębie szyi, gdzie usytuowane są zarówno arterie zaopatrujące mózg w tlen oraz substancje odżywcze, jak i ważne kręgi czy węzły chłonne. Jeśli lekarz podejrzewa problem w konkretnym obszarze, zlecić może np. TK krtani, TK gardła, TK odcinka szyjnego kręgosłupa albo badanie angio-TK tętnic szyjnych. Czasem wykonuje się też jednak nieco bardziej ogólną tomografię komputerową szyi.

Wskazania do TK szyi

Tomografia wyjątkowo dobrze sprawdza się w obrazowaniu kośćca i naczyń krwionośnych tudzież w wykrywaniu i ocenie procesów nowotworowych. To właśnie z tego względu wykorzystywana bywa do diagnozowania poważniejszych schorzeń w obrębie szyi, gdzie usytuowane są zarówno artwerie zaopatrujące mózg w tlen oraz substancje odżywcze, jak i ważne kręgi czy węzły chłonne. Jeśli lekarz podejrzewa problem w konkretnym obszarze, zlecić może np. TK krtani, TK gardła, TK odcinka szyjnego kręgosłupa albo badanie angio-TK tętnic szyjnych. Czasem wykonuje się też jednak nieco bardziej ogólną tomografię komputerową szyi.

Stanowi ona najczęściej instancję rozstrzygającą, gdy inne, prostsze badania (jak USG, RTG) nie przyniosą jednoznacznych odpowiedzi na pytanie o źródło uporczywych dolegliwości takich jak:

• ból i pieczenie gardła, kaszel, chrypka,
• nawracające infekcje dróg oddechowych,
• zaburzenia połykania.

TK szyi stosuje się także w kontekście przypuszczalnie rozwijającego się raka jako uzupełnienie wywiadu i badania fizykalnego (inaczej: przedmiotowego, polegającego m. in. na umiejętnym uciskaniu oraz dokładnych oględzinach danego fragmentu ciała przez specjalistę). Tomografia może ponadto służyć do precyzyjnego planowania zabiegów chirurgicznych, jak również do kontroli postępów leczenia.

Przeciwwskazania do tomografii szyi

Należy jednak pamiętać, że nie wolno jej powtarzać zbyt często, zwłaszcza u małych dzieci i osób starszych. Pacjenci z tych grup są bowiem bardziej podatni na negatywne skutki promieniowania rentgenowskiego, które wykorzystuje się w TK, i to w znacznie większych dawkach niż w przypadku zwykłego rentgena. Ciężarne zaś w ogóle nie powinny poddawać się tomografii, jako że promieniowanie to może poważnie zaburzyć rozwój płodu. Na wszelki wypadek zaleca się więc, by kobiety w wieku rozrodczym zgłaszały się na nią w pierwszej połowie cyklu (nawet w trakcie krwawienia miesięcznego, które nie stanowi przeszkody do badania), tak by wykluczyć ryzyko zajścia w międzyczasie w niepotwierdzoną jeszcze ciążę.

Uwaga: w sytuacjach, w których użycie promieniowania jonizującego nie wchodzi w grę, wykonać można jeszcze ewentualnie rezonans magnetyczny szyi.

Tomografia komputerowa szyi z kontrastem

Osobną grupę przeciwwskazań stanowią te dotyczące tzw. kontrastu, czyli substancji dodatkowo poprawiającej widoczność obrazowanych struktur, którą nierzadko stosuje się podczas tomografii komputerowej szyi. Środki kontrastowe – inaczej: cieniujące – aplikuje się dożylnie, przez założony pacjentowi na początku badania wenflon. Są zaś one usuwane z organizmu wraz z moczem, przez nerki. Jeśli narząd ten nie działa prawidłowo, celowość przeprowadzenia TK może stanąć pod znakiem zapytania.

Decyzję w tej sprawie podejmuje każdorazowo specjalista nadzorujący przebieg całej procedury, opierając się na aktualnych wynikach pomiaru stężenia kreatyniny we krwi pacjenta. To właśnie poziom kreatyniny pozwala bowiem ocenić funkcjonowanie nerek. Więcej informacji znajdziesz w naszym artykule „Tomografia komputerowa z kontrastem – na czym polega, jak się przygotować”. Dowiesz się z niego również, dlaczego przyjęcie jodowych środków kontrastowych używanych w tomografii nie jest wskazane ponadto u osób cierpiących na pewne schorzenia tarczycy.

Czekasz na badanie w ramach NFZ?
Zobacz, gdzie można zrobić je szybciej! Porównaj ceny placówek w Twojej okolicy i poznaj opinie pacjentów. Przekonaj się, ile to tak naprawdę kosztuje.
Sprawdź terminy: Tomografia szyi
Nie trać zdrowia na kolejki!
Im szybciej wdrożone leczenie, tym większe szanse na sukces!

Przygotowanie do TK szyi

W związku z obciążającym działaniem działaniem tych środków na organizm przed badaniem tomograficznym szyi należy poczynić odpowiednie przygotowania, które obejmują np.:

• przybycie na tomografię na czczo – czyli minimum 6 godzin po spożyciu ostatniego posiłku;
• odpowiednie nawodnienie – tak aby substancja cieniująca została po TK możliwie szybko wypłukana (w tym celu również przez kolejne 24-48 godzin zaleca się przyjmowanie zwiększonej ilości płynów);
• wspomniany pomiar poziomu kreatyniny – a czasem też stężenia hormonów tarczycy;
• przyjęcie leków przeciwalergicznych lub odstawienie innych, np. rozrzedzających krew preparatów przeciwzapalnych czy stosowanej w cukrzycy metforminy.

Niezbędne dokumenty

Szczegółowych instrukcji udziela każdorazowo lekarz kierujący na tomografię szyi. Bo też wykonuje się ją wyłącznie na podstawie skierowania, i to nawet wówczas, gdy jej koszt ma zostać pokryty z kieszeni pacjenta, a nie np. ze środków NFZ. Wynika to z wymogów prawa – podobnie jak konieczność odnotowania każdej procedury z użyciem promieniowania jonizującego w książeczce zdrowia dziecka. Dokument ten trzeba mieć zatem przy sobie, jeśli badany jest nieletni. Dorośli muszą natomiast okazać dowód osobisty lub inny dokument pozwalający zweryfikować tożsamość osoby wskazanej na skierowaniu.

Uwaga: na TK szyi warto zabrać całą dokumentację medyczną dotyczącą diagnozowanego problemu, szczególnie wyniki poprzednich badań obrazowych, o ile je wykonano.

Przeczytaj również: Badania laboratoryjne przed podaniem kontrastu

Tomografia komputerowa szyi – przebieg

Dobrym pomysłem jest stawienie się na tomografię z wynoszącym 15-20 minut wyprzedzeniem. Pozwoli to na spokojnie załatwić wszystkie formalności, w tym wypełnić ankietę na temat stanu zdrowia oraz podpisać zgodę na zastosowanie promieniowania i środków kontrastowych. Do badania nie trzeba się rozbierać, należy tylko odsłonić okolice szyi, usuwając z niej zwłaszcza biżuterię, okulary i inne przedmioty mogące zawierać metalowe elementy. Przysłoniłyby one bowiem skanowane tkanki.

Wkłucie wenflonu, przez który podany zostaje kontrast, to bodaj największy dyskomfort towarzyszący tomografii komputerowej szyi. Badanie jest bowiem bezbolesne, polega zaś na tym, że pacjent leży nieruchomo na wznak na specjalnym stole, który automatycznie wsuwa się do wnętrza sporych rozmiarów maszyny o kolistym kształcie. U osób cierpiących na klaustrofobię, czyli lęk przed ograniczonymi przestrzeniami, potrafi to budzić pewien dyskomfort – mogą one jednak w trakcie procedury zamknąć oczy, a przed nią przyjąć dodatkowo środki uspokajające. Te ostatnie stosuje się także w przypadku osób nadpobudliwych, którym trudno wytrzymać w bezruchu, jako że każde poruszenie stwarza ryzyko zamazania tomogramów, czyli uzyskiwanych obrazów.

Podczas TK szyi należy powstrzymać się od przełykania śliny, a nawet oddychania. Samo skanowanie trwa na szczęście zaledwie około kilkunastu sekund (całe badanie – kilka minut), nie jest to więc szczególnie trudne. Polecenia dotyczące wstrzymania oddechu lub np. przyjęcia optymalnej pozycji wydaje nadzorujący przebieg tomografii radiolog, który ze względów bezpieczeństwa przebywa w oddzielnym pomieszczeniu. Pozostaje on jednak w kontakcie z pacjentem przez system głośników i mikrofonów (tzw. interkom), jak również wizualnie, przez szybę. Można więc – a wręcz trzeba! – zgłaszać mu wszelkie niepokojące objawy, które występują niekiedy po aplikacji kontrastu.

Najczęściej ograniczają się one do uczucia ciepła, zimna albo mrowienia w miejscu podania lub metalicznego smaku w ustach. W rzadkich, lecz groźnych przypadkach wystąpić potrafi też niestety silna reakcja alergiczna. Z tego względu przez kilkadziesiąt minut po badaniu trzeba pozostać na obserwacji na terenie danej placówki medycznej, tak aby jej personel był w stanie podjąć natychmiastową, skuteczną interwencję, gdyby zaszła taka potrzeba. Dopiero po tym czasie pacjentowi usuwa się wenflon, on sam zaś może powrócić do codziennych czynności (chyba że przyjął środki uspokajające – wtedy przez parę godzin powinien powstrzymać się np. od prowadzenia auta lub innych działań angażujących refleks i koncentrację).

Gdzie zrobić TK szyi i ile to kosztuje

Choć tomogramy gotowe są praktycznie od ręki, to wymagają jeszcze sporządzenia specjalistycznego opisu, dlatego wyniki TK szyi odebrać można zwykle nie wcześniej niż po kilku dniach. Dokładny czas oczekiwania jest różny dla różnych placówek, w przypadku niektórych z nich sprawdzić go zaś można na stronie: Tomografia szyi. Znajdziesz tam wykaz ośrodków diagnostycznych wykonujących tomografię szyi, wraz z podziałem na poszczególne miejscowości i możliwością umówienia się na badanie, a także wcześniejszego porównania cen, które zaczynają się w okolicach 170 zł, sięgają natomiast nawet 600-800 zł.

Badanie w Twojej okolicy już jutro? To możliwe!
Porównaj ceny i opinie. Znajdź najlepszą dla siebie ofertę i zarezerwuj termin.
Pokaż: Tomografia szyi
Uzyskaj diagnozę i rozpocznij leczenie jak najszybciej!

Nowotwory szyi (i głowy)

Tomografia komputerowa szyi to procedura zlecana najczęściej po to, aby potwierdzić lub wykluczyć raka w tym właśnie obszarze ciała, tudzież aby określić m. in. jego lokalizację czy stopień zaawansowania i na tej podstawie dobrać odpowiednią formę leczenia. W początkowych stadiach rozwoju choroby metody chirurgiczne sprawdzają się zasadniczo równie dobrze co radioterapia, na dalszych etapach natomiast – zwłaszcza jeśli doszło do naciekania zmian nowotworowych na kości żuchwy i szczęki lub chrząstki krtani – lepsze wyniki przyniesie operacja, podczas gdy naświetlania stanowić będą już tylko jej uzupełnienie.

Im jednak późniejsza diagnoza, tym terapia jest bardziej inwazyjna, rzutować więc może na tak ważne funkcje życiowe, jak połykanie, oddychanie czy mowę. Niższe są też zarazem ogólne szanse na przeżycie pacjenta i jego powrót do zdrowia. Szacuje się, że mniej więcej co druga osoba z rakiem w okolicy szyi lub głowy (nowotwory te, z wyjątkiem nowotworów mózgu i oczu, zalicza się do jednej grupy) trafia do lekarza zbyt późno. Wynika to przede wszystkim stąd, że sygnały mogące świadczyć o problemie przypominają często objawy przeziębienia, alergii lub refluksu żołądkowego. Powodem do niepokoju powinny tymczasem być utrzymujące się dłużej niż 3 tygodnie (zwłaszcza pomimo konwencjonalnego leczenia) dolegliwości takie jak:

• chrypka,
• ból gardła,
• ból lub trudności podczas przełykania,
• ból lub pieczenie języka,
• czerwone bądź białe wykwity lub niegojące się owrzodzenia w jamie ustnej,
• powiększenie węzłów chłonnych,
• krwawienia z nosa lub jego zatkanie, szczególnie jednostronne.

Już jeden z wymienionych wyżej symptomów wystarczy, aby odwiedzić specjalistę. Nie ma co czekać, aż pojawią się silne bóle gardła promieniujące do ucha i doskwierające głównie nocą, duszności, krwawienia z jamy ustnej, gardła lub nosa, nieprzyjemny zapach z ust, zaburzenia mowy, szczękościsk albo wyczuwalny guzek na szyi – czyli objawy sugerujące zaawansowany postęp schorzenia. Czujność muszą zachować zwłaszcza osoby z grup podwyższonego ryzyka, a więc:

• palące papierosy,
• często spożywające alkohol,
• regularnie narażone (np. w miejscu pracy) na wdychanie pyłów lub wyziewów chemicznych,
• zwlekające z leczeniem chorób zębów i dziąseł,
• mające wielu partnerów seksualnych, co sprzyja zakażeniu wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV), który odpowiada za nawet 70 proc. nowotworów jamy ustnej i gardła.

To zapewne ów ostatni czynnik wpływa na fakt, że w ostatnich latach odnotowuje się nie tylko wzrost liczby zachorowań na raka okolic szyi i głowy, ale też coraz częstsze jego występowanie u osób stosunkowo młodych, bo mających zaledwie 30-40 lat. Nie musi się to jednak koniecznie przekładać na wzrost liczby wywołanych nim zgonów, bo też chorobę tę zwykle da się wyleczyć, o ile tylko zostanie w porę wykryta. Tu zaś kluczem do sukcesu jest odpowiednio wcześnie wdrożona diagnostyka – obejmująca m. in. właśnie tomografię komputerową szyi.