Zespół suchego oka

W ostatnich latach liczba pacjentów zgłaszających dolegliwości związane z suchością oczu systematycznie wzrasta. W związku z tym bardzo ważna jest ochrona swoich oczu, dbanie o nie i prawidłowe zabezpieczanie przez czynnikami uszkadzającymi film łzowy.

Substancja pokrywająca nasze oczy to warstwa filmu łzowego potocznie nazwana łzami. Funkcje filmu łzowego są następujące: stałe nawilżanie rogówki i spojówki, ochrona przed wysychaniem, dostarczanie rogówce tlenu z powietrza atmosferycznego, odżywianie i oczyszczanie oraz ochrona przed infekcjami i ciałami obcymi. Film łzowy zapewnia również idealną gładkość rogówce i jest pierwszą powierzchnią optyczną oka załamującą światło. Zdrowy film łzowy zapewnia komfort i prawidłowe widzenie.

Film łzowy składa się z trzech warstw:

1. Pierwsza, najbardziej zewnętrzna, to warstwa lipidowa, zabezpieczająca przed parowaniem i zapewniająca optyczną gładkość powierzchni rogówki. Pełni ona także funkcję natłuszczającą, zmniejszającą tarcie. Aby spełniać dobrze swoją funkcję, łzy powinny być w ciągłym ruchu, czyli obmywać najbardziej zewnętrzne części gałki ocznej: spojówkę i rogówkę. Ponieważ mrugamy mniej na przykład podczas jazdy samochodem czy pracy przy komputerze, powierzchnia gałki ocznej może ulegać przesuszeniu. Pierwsza warstwa powstaje w gruczołach Meiboma znajdujących się w powiekach. Prawidłowa pielęgnacja powiek i leczenie przewlekłych stanów zapalnych są kluczowe dla utrzymania odpowiedniego nawilżenia oka.

2. Druga, najgrubsza, to warstwa wodna, która nawilża oko. Zawarte w niej przeciwciała chronią przed infekcjami i drobnoustrojami. Warstwa wodna jest wydzielana przez gruczoły łzowe.

3. Wewnętrzna warstwa to warstwa mucynowa, która leży najbliżej rogówki i spojówki i zapewnia ścisłe przyleganie do warstwy ocznej, a co za tym idzie trzymanie się pionowej powierzchni oka. Powstaje w komórkach kubkowych spojówki.

Pacjenci, którzy zgłaszają pieczenie, swędzenie, łzawienie, światłowstręt, uczucie ciała obcego, zaczerwienienie, piasek pod powiekami to osoby mające zaburzenia filmu łzowego. Najczęściej jest to spowodowane przez zespół suchego oka. U takich osób objawy nasilają się pod koniec dnia w związku z wielogodzinną pracą wzrokową lub w czasie ekspozycji na niekorzystne czynniki środowiskowe: wiatr, zimne powietrze. Przyczyną takiego stanu mogą być: zmiany spowodowane zbyt szybkim odparowaniem łez z powodu dysfunkcji gruczołów powiekowych i niepełnowartościową warstwą lipidową filmu łzowego. Upośledzenie wydzielania wodnej warstwy przez gruczoły łzowe na skutek przyjmowanych leków, chorób ogólnoustrojowych, cukrzycy, ciąży, w wieku powyżej 40 lat i również u kobiet w okresie menopauzy. Może też występować uszkodzenie warstwy mucynowej z powodu niedoboru witaminy A i przewlekłych stanów zapalnych spojówki (wirusowych, bakteryjnych, alergicznych).

Czynnikami nasilającymi dolegliwości w zespole suchego oka są: rzadkie mruganie podczas pracy przy komputerze, czytania, oglądania telewizji oraz noszenie soczewek kontaktowych, zanieczyszczone powietrze, palenie tytoniu.

Leczenie można podzielić na przyczynowe i objawowe. Leczenie objawowe polega na zmniejszeniu dolegliwości odczuwanych przez pacjenta. Objawową formą terapii jest stosowanie preparatów nawilżających, tzw. sztucznych łez. Na rynku farmaceutycznym jest w tej chwili wiele preparatów do oczu, ale ważne jest, by pacjenci wybierali dla siebie sztuczne łzy bez konserwantów. Preparaty nowej generacji nie zawierają konserwantów, które powodują rozpad warstwy lipidowej, a tym samym pogłębiają zespół suchego oka. Sztuczne łzy bez konserwantów są bezpieczne dla osób z alergią, ponieważ nie powodują uczuleń. Proszę pamiętać, że krople należy aplikować tak, aby nie dotykać brzegu powieki. Jednak same krople to za mało – należy też dbać o dobry stan brzegu powieki, żeby gruczoły powiekowe pracowały odpowiednio. Obejmuje to ciepłe okłady, masaże i przemywanie brzegów powiek. Przy dolegliwościach związanych z czynnikami środowiskowymi zalecane jest unikanie suchych, wentylowanych pomieszczeń, ograniczenie nawiewów i klimatyzacji, częste mruganie podczas pracy przy komputerze, przerwy w pracy, ochronę oczu okularami ze specjalnymi filtrami do komputera, a na zewnątrz ochronę oczu okularami przeciwsłonecznymi z filarami UV, lub soczewkami fotochromowymi. Trzeba też pić odpowiednią ilości płynów i dbać o właściwą dietę.

Bez wątpienia nowoczesne środowisko pracy i coraz większe wymagania stawiane naszym oczom powodują, że coraz częściej odczuwają zmęczenie i dyskomfort. Prowadzi to do rozlicznych stanów chorobowych, w tym wzrostu zachorowań na zespół suchego oka. Jako leczenie przyczynowe w ostatnich latach dobrze sprawdzają się zabiegi akupunktury, które potrafią poprawić jakość filmu łzowego. Proszę dbać o swoje oczy i pamiętać: oko jest małe, a widzi cały świat.