Rezonans magnetyczny zatok - jak przebiega, jak się przygotować

Rezonans magnetyczny zatok nie jest podstawową metodą badania tego obszaru, ale istnieją sytuacje, w których okazuje się nieodzowny. Co warto wówczas wiedzieć?

Na co dzień mało kto pamięta o istnieniu zatok – tych wyścielonych błoną śluzową przestrzeni w przedniej części czaszki, w których nieustannie krąży powietrze. Dolegliwości z nimi związane potrafią jednak dać się dość mocno we znaki. Wiele schorzeń dotykających zatoki da się załagodzić dostępnymi bez recepty specyfikami z apteki. Ale jeśli po kilku dniach takiej kuracji problem nie ustąpi, trzeba zgłosić się do specjalisty, który zlecić może wykonanie rezonansu magnetycznego. Poznaj najważniejsze informacje na temat tego badania.

W poniższym artykule piszemy m. in.:

• jak diagnozuje się choroby zatok,
• jakie są zalety rezonansu magnetycznego zatok,
• kiedy i po co robi się rezonans zatok – a kiedy nie można go wykonać,
• jak się przygotować do MRI zatok,
• gdzie zrobić rezonans magnetyczny zatok i ile to kosztuje,
• jak przebiega MRI zatok,
• czym się różni rezonans zatok z kontrastem od klasycznego badania,
• jak długo czeka się na jego wyniki.

Funkcje zatok

Naukowcy wciąż nie są jednomyślni w kwestii tego, po co właściwie człowiekowi zatoki. Najprawdopodobniej pełnią one jednocześnie kilka funkcji: chronią mózg przed potencjalnymi urazami (jako swoiste „poduszki powietrzne”), wzmacniają głos i jednocześnie wytłumiają go wewnątrz głowy, dzięki czemu nie da się ogłuchnąć od własnego krzyku, a także wyrównują różnicę ciśnień przy oddechu, ogrzewając i nawilżając zarazem wciągane nosem powietrze.

Objawy problemów z zatokami

To ostatnie z roku na rok jest coraz bardziej zanieczyszczone – i tu najpewniej należy upatrywać przyczyn, dla których na schorzenia zatok skarży się coraz więcej osób. W samej Polsce to już ok. 15% populacji, czyli niemal 4 mln ludzi! O przynależności do tej grupy świadczyć mogą przewlekłe lub nawracające sygnały takie jak:

• trudności w oddychaniu przez nos, uczucie jego zapchania, uporczywy katar, upośledzony węch,
• obrzęk okolic nosa, oczu, policzków, a także tkliwość w tych rejonach,
• spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła,
• nieprzyjemny zapach z ust i nosa,
• częste krwawienia z nosa,
• bóle głowy, zwłaszcza w obrębie czoła, uczucie ucisku, rozpierania lub napuchnięcia – często nasilające się przy zmianie pozycji, przechodzeniu z zimna do ciepła lub okresowo, np. w sezonie alergicznym.

Tego typu objawy warto skonsultować z lekarzem pierwszego kontaktu – lub od razu ze specjalistą, czyli w tym przypadku z laryngologiem. Ich ignorowanie może bowiem sprawić, że problem przybierze znacznie trudniejszą w leczeniu formę przewlekłą, a nawet doprowadzić do nieodwracalnych zniszczeń w wyściełającej zatoki śluzówce.

Przeczytaj: Ból zatok – przyczyny, objawy, badania obrazowe

Diagnostyka chorób zatok

Aby jednak dobrać odpowiednią formę terapii, trzeba przede wszystkim znaleźć przyczynę dolegliwości, którą mogą być:

• wady rozwojowe – np. zwężone ujścia zatok czy skrzywienia przegrody nosowej;
• infekcje – bakteryjne, wirusowe, rzadziej grzybicze;
• fragmenty kości lub chrząstek przemieszczone do zatok wskutek urazu twarzoczaszki;
• zgrubienia błony śluzowej, polipy, torbiele, ropnie czy ciała obce;
• zmiany nowotworowe – na szczęście bardzo rzadkie (mniej niż 1% wszystkich zachorowań na raka).

W celu postawienia diagnozy lekarz przede wszystkim przeprowadza wywiad z pacjentem i ogląda zatoki przez nos, używając specjalnego wziernika: rynoskopu lub endoskopu. W wielu przypadkach to w zupełności wystarcza, niekiedy jednak konieczne jest wykonanie badania obrazowego. Jeszcze do całkiem niedawna procedurą z wyboru było tu RTG zatok, a jeśli ono nie przyniosło odpowiedzi na pytanie o źródło problemu, chorego kierowano na bardziej dokładną tomografię. Obecnie wypiera ona jednak klasyczne prześwietlenie i jest zlecana od razu, w pierwszej kolejności – w dużej mierze za sprawą rozwoju technologii CBCT, o której pisaliśmy obszerniej w tekście „Tomografia komputerowa zatok”).

Wskazania do rezonansu zatok

Obydwa te badania wykorzystują szkodliwe promieniowanie rentgenowskie, nie wolno więc ich zbyt często powtarzać, szczególnie u małych dzieci i osób mających więcej niż 65 lat, natomiast u ciężarnych – wykonywać w ogóle. RTG ani tomografii nie da się niestety zastąpić całkowicie bezpieczną ultrasonografią, ponieważ fale ultradźwiękowe nie przenikają przez otaczające zatoki kości czaszki. Na szczęście istnieje jeszcze rezonans magnetyczny, zwany też skrótowo RM lub MRI, od angielskich słów „Magnetic Resonance Imaging” oznaczających obrazowanie tą metodą.

Zamiast promieniowania mamy w niej do czynienia z obojętnymi dla zdrowia falami radiowymi i polem magnetycznym. Rezonansowi zatok można się więc poddawać z teoretycznie dowolną częstotliwością, i to nawet będąc w ciąży (przy czym należy zaznaczyć, że o ile nie wykazano szkodliwego wpływu pola magnetycznego na rozwój płodu w łonie matki, o tyle jednak unika się przeprowadzania MRI w pierwszym trymestrze).

Badanie to nie ustępuje precyzją tomografii, a pod pewnymi względami potrafi nawet bić ją na głowę. Bywa więc nie tylko alternatywą dla niej, kiedy z różnych względów nie można jej wykonać, ale też „ostatnią instancją”, gdy sama tomografia nie pozwala rozwiać wątpliwości co do natury schorzenia dotykającego zatoki.

Warto wiedzieć: rezonans, podobnie jak tomografia, służy nie tylko do diagnozowania chorób, ale też do monitorowania postępów leczenia, w tym operacyjnego – jak również ułatwia szczegółowe planowanie zabiegów chirurgicznych w obrębie zatok.

Ile kosztuje rezonans magnetyczny zatok i gdzie można go zrobić

Można by zapytać, dlaczego właściwie rezonans całkiem nie wyparł innych technik obrazowania tego obszaru. Przyczyn istnieje otóż kilka. Jedną z nich jest nieco niższa dostępność aparatury do MRI oraz idący z nią w parze wyższy koszt badania. Ceny tomografii zatok zaczynają się już w okolicach 150 zł, podczas gdy za rezonans zapłacić trzeba co najmniej 300 zł. Górna granica to mniej więcej 600 zł, przy czym podanie tzw. kontrastu, czyli substancji dodatkowo poprawiającej widoczność struktur anatomicznych, kosztuje kolejne 150-200 zł. Aktualne informacje na temat cen w poszczególnych placówkach dostępne są pod adresem Rezonans zatok. Na stronie znajduje się lista ośrodków diagnostycznych oferujących MRI zatok, wraz z podziałem na miejscowości i możliwością umówienia się na badanie w wybranym terminie.

Czekasz na badanie w ramach NFZ?
Zobacz, gdzie można zrobić je szybciej! Porównaj ceny placówek w Twojej okolicy i poznaj opinie pacjentów. Przekonaj się, ile to tak naprawdę kosztuje.
Sprawdź terminy: Rezonans zatok
Nie trać zdrowia na kolejki!
Im szybciej wdrożone leczenie, tym większe szanse na sukces!

Przeciwwskazania do rezonansu zatok

Innym powodem, dla którego tomografia „wciąż ma się dobrze”, jest fakt, że choć rezonans jest zasadniczo bardzo bezpieczny, to jednak nie wszyscy mogą się mu poddać. Nie powinien być mianowicie wykonywany u osób, w których ciele znajdują się obiekty takie jak:

• rozrusznik serca,
• neurostymulator,
• pompa insulinowa,
• implant ślimakowy,
• wewnątrzmaciczna wkładka antykoncepcyjna,
• stenty lub klipsy naczyniowe, sztuczne zastawki,
• implanty ortopedyczne – np. endoprotezy, śruby, płytki, stabilizatory,
• implanty stomatologiczne, niektóre rodzaje wypełnień,
• śrut, odłamki pocisków, opiłki żelaza.

Przeciwwskazaniem bywa także makijaż permanentny lub tatuaże wykonane przy użyciu metalicznych barwników. Wytwarzane podczas rezonansu silne pole magnetyczne może bowiem sprawić, że metal zacznie zmieniać swoje położenie lub się rozgrzewać, prowadząc do uszkodzenia okolicznych tkanek – potrafi również rozregulować pracę wszczepianych na stałe elektronicznych urządzeń.

Przygotowania do MRI zatok

To samo zresztą tyczy się wykonanych z metalu obiektów znajdujących się poza ciałem pacjenta. Ich gwałtowne przemieszczanie się stanowiłoby zagrożenie nie tylko dla osoby badanej, ale też dla znajdującego się w pomieszczeniu sprzętu. Przed wejściem do pracowni rezonansu trzeba więc pozostawić np. okulary, klucze, telefon, biżuterię, zegarek czy spinki do włosów – oraz karty płatnicze, mogące ulec rozmagnesowaniu. Co więcej, w dniu badania należy zrezygnować z makijażu, lakieru do włosów i balsamów czy kremów rozświetlających, jako że tego rodzaju kosmetyki często zawierają w swym składzie pyłki metali, których ruch w polu magnetycznym zafałszowałby uzyskany obraz.

Również strój powinien być pozbawiony metalowych elementów, takich jak suwaki, sprzączki, fiszbiny i haftki biustonosza, a nawet cekiny i metaliczne nadruki. Jeśli ubranie spełnia ten wymóg, nie trzeba go będzie zdejmować. Dobrze, by było też wygodne – tak by nie generowało dyskomfortu przy dłuższym pozostawaniu w bezruchu – oraz przewiewne, jako że w trakcie rezonansu temperatura powietrza wzrasta do przeszło 25 st. C.

Niezbędne dokumenty

Na badanie warto zabrać dotychczasową dokumentację medyczną dotyczącą problemów z zatokami, a zwłaszcza wyniki poprzednich badań obrazowych, o ile zostały zrobione. Porównując je z wynikami bieżącego MRI, łatwiej będzie zinterpretować te ostatnie. Trzeba także przedstawić dokumentację na temat umieszczonych ewentualnie w ciele metalowych implantów – wiele z nich jest bowiem produkowanych współcześnie w taki sposób, że pomimo ich obecności rezonans nadal można wykonać. Przeprowadzający go radiolog musi natomiast mieć co do tego absolutną pewność.

Badanie opłacane z kieszeni pacjenta (a nie np. przez NFZ) nie wymaga skierowania.

Uwaga: nieco inaczej to wygląda, jeśli chodzi o rezonans magnetyczny zatok z kontrastem. W tym przypadku niezbędne jest nie tylko skierowanie, ale też przyniesienie aktualnych wyników pomiaru stężenia kreatyniny we krwi. Na ich podstawie ocenić można funkcjonowanie nerek, przez które środek kontrastowy jest usuwany z organizmu. Na badanie z jego wykorzystaniem trzeba również stawić się na czczo, tj. minimum 4 godziny po spożyciu ostatniego posiłku. Szczegółowych wskazówek w zakresie przygotowań do badania z kontrastem powinien udzielić lekarz, który na nie kieruje.

Rzeczonego radiologa należy poinformować o tym, że cierpi się na klaustrofobię, czyli lęk przed ograniczonymi przestrzeniami, lub niemożność pozostawania przez dłuższy czas w bezruchu, np. z powodu tików nerwowych czy choroby Parkinsona. W przypadku takich osób pomocne może bowiem okazać się podanie przed procedurą środków uspokajających.

Badanie w Twojej okolicy już jutro? To możliwe!
Porównaj ceny i opinie. Znajdź najlepszą dla siebie ofertę i zarezerwuj termin.
Pokaż: Rezonans zatok
Uzyskaj diagnozę i rozpocznij leczenie jak najszybciej!

Przebieg rezonansu magnetycznego zatok

MRI zatok wymaga bowiem po pierwsze znalezienia się w dobrze wentylowanym i oświetlonym, lecz dosyć wąskim tunelu ogromnej maszyny do rezonansu – oraz utrzymywania nieruchomej pozycji przez mniej więcej pół godziny. Każde poruszenie mogłoby niestety doprowadzić do zamazania uzyskiwanych obrazów, obniżając wartość diagnostyczną badania. Głowę pacjenta w związku z tym często też umieszcza się na specjalnej podpórce.

Stół, na którym leży ów pacjent, automatycznie wsuwa się do wspomnianego tunelu. Towarzyszyć temu mogą głośne i dość nieprzyjemne dźwięki. Da się je na szczęście wytłumić, wkładając zatyczki do uszu lub słuchawki, przez które radiolog – znajdujący się w oddzielnym pomieszczeniu – komunikuje się z osobą badaną. Sam rezonans zatok jest całkowicie bezbolesny, a natychmiast po jego zakończeniu można podjąć codzienne czynności.

Pewien wyjątek stanowi MRI z kontrastem, aplikowanym dożylnie przez wenflon przed rozpoczęciem badania. Z uwagi na możliwość wystąpienia rzadkiej, lecz groźnej reakcji alergicznej pacjent przez pewien czas (ok. 20 minut) po takim badaniu powinien pozostać na terenie danej placówki, tak aby jej personel był w stanie podjąć natychmiastową interwencję medyczną, gdyby okazało się to potrzebne.

Wyniki badania – w postaci setek obrazów oraz dołączonego do nich opisu – wydaje się zwykle na płycie DVD lub innym nośniku pamięci. O ile obrazy są gotowe niemal od ręki, o tyle sporządzenie opisu potrafi zająć nieco czasu, dlatego całość może być gotowa do odbioru dopiero po 5-7 dniach. Niektóre ośrodki udostępniają ją natomiast już w dniu rezonansu, inne z kolei dosyłają sam opis już drogą mailową, tak aby pacjent nie musiał osobiście znów zjawiać się w placówce.