Rezonans artrografia stawu kolanowego - jak przebiega, jak się przygotować

Artrografia MR stawu kolanowego, czyli rezonans kolan z wykorzystaniem tzw. kontrastu, pozwala dojrzeć struktury niedostępne w innych badaniach obrazowych.

Wyraz „artrografia” pochodzi od greckich słów „arthtron” i „graphein” oznaczających odpowiednio „staw” oraz „rysować, kreślić”. Jest to więc całkiem niezła nazwa dla badania, które ma na celu uzyskanie obrazu wewnętrznych struktur stawu. Najwięcej szczegółów można zaobserwować na takim obrazie wówczas, gdy artrografię przeprowadza się metodą rezonansu magnetycznego (ang. Magnetic Resonance, MR). Okazuje się to wyjątkowo przydatne w diagnostyce schorzeń stawu kolanowego, więcej zaś na ten temat przeczytasz w poniższym artykule.
Dowiesz się z niego m. in.:

• czym się różni zwykły rezonans magnetyczny kolan od artrografii MR,
• kiedy i po co robi się rezonans artrografię stawu kolanowego,
• co można zobaczyć dzięki badaniu artro-MR kolan,
• czy artrografia kolan metodą rezonansu magnetycznego jest bezpieczna dla zdrowia,
• jakie są przeciwwskazania do artrografii MR stawu kolanowego,
• jak się przygotować do rezonansu artrografii kolan,
• jak przebiega artrografia MR stawu kolanowego - krok po kroku,
• ile kosztuje rezonans artrografia kolan - i gdzie można wykonać to badanie,
• jak długo czeka się na wyniki artro-MR stawu kolanowego,
• czy artrografia kolan metodą rezonansu magnetycznego boli.

Rezonans magnetyczny kolan a artrografia MR

Na wstępie warto zaznaczyć, że rezonans kolan nie zawsze można określić mianem artrografii. Robi się to jedynie wtedy, gdy podczas badania pacjentowi podany zostaje tzw. kontrast, czyli substancja dodatkowo poprawiająca widoczność obrazowanych struktur, zwłaszcza tych najdrobniejszych. Środki kontrastowe – inaczej: cieniujące – aplikowane są zwykle do stawu kolanowego przy użyciu strzykawki. To tzw. artrografia bezpośrednia. Rzadziej stosowaną alternatywą jest ich podanie dożylne, przez założony osobie badanej wenflon (artrografia pośrednia).

Wskazania do rezonansu artrografii kolan

Użycie kontrastu pozwala zmniejszyć odsetek wyników fałszywie ujemnych – a więc takich, gdzie nieprawidłowości się nie stwierdza, pomimo iż występują – z 30% do zaledwie 8% w porównaniu z klasycznym rezonansem kolana. Artrografia MR jest co najmniej tak dokładna, jak o wiele bardziej inwazyjna artroskopia, polegająca na wprowadzeniu do stawu specjalnego wziernika (tzw. artroskopu) przez wykonane uprzednio nacięcie w skórze. To ostatnie badanie, obarczone znacznie większym ryzykiem powikłań, przeprowadza się obecnie w celach nie tyle diagnostycznych, ile terapeutycznych, czyli aby od razu wykonać zabieg leczniczy w obrębie kolana – np. usunąć przerost błony maziowej lub zrekonstruować przednie więzadło krzyżowe.

Rezonans artrografię stawu kolanowego natomiast zleca się wówczas, gdy trzeba tylko potwierdzić bądź wykluczyć podejrzewany problem, którym mogą być w szczególności:

• zmiany patologiczne więzadeł, ścięgien lub chrząstki stawowej;
• zmiany zwyrodnieniowe;
• kostno-chrzęstna martwica oddzielająca (łac. osteochondrosis dissecans, OCD) – czyli obumarcie fragmentu tkanki wskutek jej niedokrwienia;
• wspomniany przerost błony maziowej;
• obecność śródstawowych wolnych ciał chrzęstnych i kostno-chrzęstnych – czyli luźnych fragmentów tkanki oderwanych np. wskutek urazu;
• cysta Bakera – wypełniona wodą torbiel w dole podkolanowym, która może świadczyć o reumatoidalnym zapaleniu stawów;
• pęknięcie łąkotki tudzież inne jej uszkodzenia;
• złamania kostno-chrzęstne.

Artrografię MR kolan wykonuje się najczęściej po to, by określić, które dokładnie struktury (i w jakim stopniu) uległy ewentualnym uszkodzeniom po urazach – zwłaszcza jeżeli inne, wykorzystane wcześniej techniki obrazowania okazały się niewystarczające. Badanie służy ponadto choćby ocenie skuteczności leczenia łąkotek, a także pozwala lepiej przygotować się do operacji chirurgicznych kolana, z dużą precyzją ukazując wzajemne położenie poszczególnych elementów, które się nań składają.

Przeczytaj: Ból kolana - przyczyny, objawy, badania obrazowe

Zalety artrografii MR stawu kolanowego

Tak naprawdę żadna inna procedura nie jest w stanie równie dobrze przedstawić stawu kolanowego w całej jego złożoności. USG kolan chociażby uwidacznia jedynie tkanki miękkie (jak więzadła czy ścięgna), podczas gdy RTG kolan skupia się głównie na kościach. Wszystkie rodzaje struktur – w tym obrąbek stawowy, przyczepy mięśni czy zachyłki jamy stawowej, a nawet szpik kostny – dostrzec można tylko właśnie podczas artrografii MR. Warto również wspomnieć, że badanie to jest o wiele bezpieczniejsze niż artrografia metodą tomografii komputerowej, gdzie wykorzystuje się nie tylko środki kontrastowe (i to mocniej obciążające organizm niż te stosowane przy rezonansie), ale też szkodliwe promieniowanie jonizujące.

Czekasz na badanie w ramach NFZ?
Zobacz, gdzie można zrobić je szybciej! Porównaj ceny placówek w Twojej okolicy i poznaj opinie pacjentów. Przekonaj się, ile to tak naprawdę kosztuje.
Sprawdź terminy - Rezonans artrografia stawu kolanowego
Nie trać zdrowia na kolejki!
Im szybciej wdrożone leczenie, tym większe szanse na sukces!

Przeciwwskazania do artrografii kolan metodą rezonansu magnetycznego

Co więcej, tomografia ustępuje nieco dokładnością artrografii MR. Czasem jednak, jako badanie wciąż pozwalające dostrzec bardzo wiele szczegółów, zastępuje rezonans. Dzieje się tak choćby w przypadku osób, które nie mogą długo pozostawać w bezruchu, np. z powodu tików nerwowych albo choroby Parkinsona. Każde poruszenie może bowiem sprawić, że obraz ulegnie zamazaniu – tomografia przebiega zaś znacznie szybciej. Stosuje się ją także wtedy, gdy pacjent ma w ciele:

• rozrusznik serca,
• neurostymulator,
• pompę insulinową,
• implanty, protezy, płytki lub śruby ortopedyczne,
• wewnątrzmaciczną wkładkę antykoncepcyjną,
• sztuczne zastawki, stenty lub klipsy naczyniowe,
• odłamki pocisków, śrut, opiłki metali itp.

O ile wykorzystywane w rezonansie silne pole magnetyczne jest zasadniczo obojętne dla zdrowia, o tyle wymienione wyżej obiekty mogą pod jego wpływem zacząć się przemieszczać lub rozgrzewać, prowadząc do uszkodzenia okolicznych tkanek. Z podobnych względów problematyczna bywa obecność makijażu permanentnego lub tatuaży wykonanych przy użyciu metalicznych barwników. Co więcej, wszczepiane na stałe urządzenia (takie jak np. rozrusznik) potrafią się rozmagnesować i przestać działać poprawnie, stanowiąc jeszcze poważniejsze zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia pacjenta.

Uwaga: współcześnie coraz częściej stosuje się w medycynie implanty wyprodukowane w taki sposób i z takich materiałów, aby nie stanowiły one przeszkody do wykonania rezonansu magnetycznego. Przeprowadzający go specjalista nie może mieć jednak co do tego żadnych wątpliwości, dlatego na badanie zawsze trzeba zabrać dotyczącą takich obiektów dokumentację.

Osobna kwestia to środki cieniujące, o których użyciu zawsze decyduje lekarz. Z uwagi na nie też rezonans artrografię kolan wykonuje się na podstawie skierowania, którego „zwykły” rezonans wykonywany prywatnie z formalnego punktu widzenia nie wymaga. Podanie kontrastu może być niewskazane, np. jeśli osoba badana:

• jest w ciąży;
• karmi piersią;
• jest uczulona na gadolinowe środki kontrastowe – choć w tym przypadku ryzyko wystąpienia silnej reakcji alergicznej da się istotnie ograniczyć, stosując właściwe leki;
• ma niesprawne nerki – to przez nie bowiem, wraz z moczem, substancja cieniująca jest usuwana z organizmu.

Przeczytaj więcej w artykule „Rezonans magnetyczny z kontrastem – na czym polega, jak się przygotować”.

Przygotowanie do artrografii MR stawu kolanowego

Specjalista zezwalający na wykonanie artrografii kolan metodą rezonansu i nadzorujący jej przebieg posiłkuje się ankietą na temat stanu zdrowia, którą pacjent wypełnia tuż przed badaniem (trzeba się więc stawić na nie z pewnym wyprzedzeniem), a także wynikami pomiaru stężenia kreatyniny we krwi osoby badanej. To właśnie ten wskaźnik informuje o poprawnym bądź upośledzonym działaniu nerek. Badanie kreatyniny jest zatem jednym z ważniejszych punktów etapu przygotowań do artro-MR stawu kolanowego, jak czasem skrótowo określa się tę procedurę.

Inna istotna sprawa to odpowiedni strój. Powinien on umożliwiać swobodne odsłonięcie badanego kolana oraz być pozbawiony metalowych elementów, takich jak guziki, suwaki czy sprzączki, a nawet cekiny lub metaliczne nadruki, które w polu magnetycznym mogą zacząć się gwałtownie przemieszczać, niszcząc ubrania, stanowiąc zagrożenie dla pacjenta i znajdującego się w pomieszczeniu sprzętu oraz zaburzając uzyskiwany obraz. Z podobnych względów przed pracownią rezonansu zostawić trzeba będzie biżuterię, okulary, klucze i inne obiekty częściowo lub w całości wykonane z metalu – jak również karty płatnicze, które mogłyby ulec rozmagnesowaniu. Niewskazane jest ponadto stosowanie w dniu artrografii MR balsamów rozświetlających, lakierów do włosów czy innych kosmetyków zawierających metaliczne drobiny.

Przygotowując się do artro-MR kolan, należy również zgromadzić niezbędne dokumenty, a mianowicie:

• skierowanie,
• dokument potwierdzający tożsamość wskazanej na tymże skierowaniu osoby,
• książeczkę zdrowia dziecka – w przypadku pacjentów nieletnich,
• wspomniane wyniki pomiaru kreatyniny,
• wyniki innych badań, zwłaszcza obrazowych, o ile zostały zrobione – np. RTG stawu kolanowego lub poprzedniego rezonansu.

Jeśli kontrast ma zostać podany dożylnie, bardzo ważne jest też stawienie się na badaniu na czczo, tj. po upływie 6-8 godzin od ostatniego posiłku. Artrografia bezpośrednia tego zasadniczo nie wymaga – aczkolwiek ostatnie zdanie w tej sprawie należy oczywiście do lekarza kierującego na artrografię lub do personelu placówki medycznej, w której ma się ona odbyć.

Przebieg artrografii kolan metodą rezonansu magnetycznego

W przypadku artrografii MR stawu kolanowego substancję cieniującą podaje się najczęściej właśnie do niego, jako że staw ten ulega wówczas rozdęciu, co ułatwia obrazowanie. Wcześniej jednak w celu dokonania oceny wstępnej przeprowadza się klasyczny rezonans – w zależności od wskazań obejmuje on tylko kilka standardowych sekwencji (co trwa ok. 15 minut) albo też polega na przeprowadzeniu pełnego skanu (co wydłuża czas całego badania o mniej więcej pół godziny).

Po zakończeniu tej fazy pacjent przechodzi do gabinetu zabiegowego, gdzie specjalista najpierw miejscowo znieczula staw kolanowy np. lidokainą (inaczej: lignokainą), a następnie wstrzykuje weń 10-20 ml roztworu środka cieniującego i soli fizjologicznej. Proces ten odbywa się najczęściej pod kontrolą ultrasonografu, tak aby podanie kontrastu było możliwie bezpieczne i precyzyjne. Towarzyszy mu niezbyt komfortowe uczucie rozpierania. Mimo to osoba badana powinna poruszać nogą w określony sposób, tak aby substancja równomiernie rozprowadziła się po strukturach stawu. Wszystko zabiera jakieś 30-40 minut. Po tym czasie pacjent wraca do pracowni MR, tam zaś następuje kolejny skan w polu magnetycznym.

Wymaga on od pacjenta jedynie ułożenia się i pozostania w bezruchu na specjalnym, automatycznie przesuwającym się stole. Badaną nogę często dodatkowo stabilizuje się na podpórce lub szynie, aby ograniczyć ryzyko poruszeń i zatarcia szczegółów powstającego obrazu. Rezonans artrografię stawu kolanowego wykonać można w systemie zarówno zamkniętym, jak i otwartym. Pierwszy wykorzystuje dużych rozmiarów koliste urządzenie z umieszczonym na środku otworem, do którego wsuwa się stół z leżącym na nim pacjentem. W drugim przypadku aparatura przypomina nieco ogromną maszynę do szycia, a osoba badana ma znacznie więcej przestrzeni – jeśli więc cierpi na klaustrofobię, artro-MR przeprowadza się znacznie łatwiej. Dobór sprzętu zależy przede wszystkim od tego, czym dysponuje dany ośrodek diagnostyczny.

Badanie w Twojej okolicy już jutro? To możliwe!
Porównaj ceny i opinie. Znajdź najlepszą dla siebie ofertę i zarezerwuj termin.
Pokaż - Rezonans artrografia stawu kolanowego
Uzyskaj diagnozę i rozpocznij leczenie jak najszybciej!

Gdzie można wykonać artrografię MR kolan i ile to kosztuje

Placówek, które oferują rezonans artrografię stawu kolanowego, nie ma w Polsce wiele. Ich listę znajdziesz pod adresem: Rezonans artrografia stawu kolanowego. Za pośrednictwem tej strony możesz też od razu umówić się na badanie w wybranej miejscowości, porównawszy uprzednio ceny. Te zaczynają się zaś w okolicach 530 zł, sięgać potrafią natomiast nawet aż 1200 zł.

Rezonans artrografia stawu kolanowego – po badaniu

Wróćmy jednak jeszcze na chwilę do samej artrografii. Podawany podczas niej dostawowo kontrast wchłania się przez 20-30 godzin, aby wraz z krwią trafić następnie do nerek i opuścić organizm (p. wyżej). Po tym czasie jama stawowa wraca do swych pierwotnych rozmiarów. Wcześniej niestety poruszanie badaną nogą – jeśli lekarz w ogóle nań pozwoli – potrafi być bolesne, jako że działanie środków przeciwbólowych ustępuje znacznie szybciej niż uczucie rozpierania stawu. Na artro-MR kolan warto więc przybyć w towarzystwie osoby, która pomoże pacjentowi przemieścić się do domu.

Uzyskane w toku badania obrazy gotowe są praktycznie od ręki, ale trzeba jeszcze do nich sporządzić specjalistyczny opis, w związku z czym wyniki artrografii MR stawu kolanowego odebrać można zazwyczaj dopiero po kilku dniach. Wydawane są najczęściej na płycie DVD lub innym nośniku pamięci. Na koniec warto wspomnieć, że coraz więcej ośrodków diagnostycznych umożliwia uzyskanie części opisowej online, bez konieczności odwiedzania placówki ponownie.