Rezonans magnetyczny nadnerczy - jak przebiega, jak się przygotować

Rezonans magnetyczny nadnerczy to badanie, które nie wymaga skierowania. Dowiedz się, kiedy warto je zrobić, i poznaj najważniejsze informacje na jego temat.

Jak podpowiada nazwa, nadnercza umiejscowione są tuż nad nerkami. Co ciekawe, jedno z nich kształtem przypomina piramidę, a drugie półksiężyc. Choć niewielkie (każde z nadnerczy waży zaledwie 10-18 g), odgrywają one niezwykle istotną rolę w funkcjonowaniu całego organizmu. Produkują bowiem liczne hormony, zawiadujące rozmaitymi procesami życiowymi. Problemy z nadnerczami objawiać się więc mogą w bardzo różny, często nieoczywisty sposób. W postawieniu odpowiedniej diagnozy – oraz zaplanowaniu właściwego leczenia – pomocny bywa zaś rezonans magnetyczny nadnerczy, któremu poświęciliśmy niniejszy artykuł.

W tekście przeczytasz m. in.:

• jak się rozpoznaje i leczy choroby nadnerczy,
• dlaczego tak rzadko przeprowadza się biopsję nadnerczy,
• kiedy wykonuje się rezonans magnetyczny nadnerczy – a kiedy lepiej tego nie robić,
• co można zobaczyć dzięki MRI nadnerczy,
• na czym polega rezonans nadnerczy z kontrastem,
• gdzie zgłosić się na RM nadnerczy – i ile to kosztuje,
• jak się przygotować do rezonansu magnetycznego nadnerczy – w tym jak się ubrać i co zabrać ze sobą,
• jak przebiega MRI nadnerczy – ile trwa i czy boli,
• jak długo czeka się na wyniki rezonansu nadnerczy.

Wybrane schorzenia nadnerczy

Aby pełniej uświadomić sobie znaczenie rezonansu magnetycznego w diagnostyce chorób nadnerczy, warto zacząć od przyjrzenia się, na czym polegają niektóre z tych przypadłości. Jedną z nich jest chociażby obustronny przerost nadnerczy, inną – gruczolak, czyli łagodny guz gruczołu. Dla przypomnienia: „gruczoły” to określenie narządów wydzielniczych, do których z racji wydzielania hormonów zaliczają się również nadnercza. Przy czym gruczolak nadnerczy może, ale wcale nie musi być hormonalnie aktywny.

Jeżeli nie jest, potrafi zacząć dawać o sobie znać dopiero wtedy, gdy osiągnie tak duży rozmiar, że uciska sąsiednie struktury (np. duże naczynia krwionośne, co skutkuje wodobrzuszem czy obrzękami kończyn dolnych). Gruczolaki często też wykrywa się przypadkowo, przy okazji badań obrazowych wykonywanych w zupełnie innym celu. Wówczas natomiast ustalić trzeba, czy guz, którego obecność w taki sposób stwierdzono, produkuje hormony, a także czy wykazuje cechy zezłośliwienia.

Diagnostyka i leczenie chorób nadnerczy

Rak nadnerczy może objawiać się podobnie jak ich nienowotworowy rozrost lub jak czynny hormonalnie gruczolak. Konkretne symptomy zależą zaś od tego, które hormony są wytwarzane w zbyt dużej ilości. Ujęliśmy to zagadnienie w formie poniższej tabeli.

*Warto wiedzieć
Wymienione objawy są typowe dla tzw. zespołu Cushinga. Gdy ich przyczyna tkwi w zawiadującej pracą nadnerczy przysadce mózgowej – a nie w samych nadnerczach – mówi się natomiast o chorobie Cushinga (zob. „Rezonans magnetyczny przysadki mózgowej – jak przebiega, jak się przygotować”).

Czasami to z wywiadu lekarskiego i badania poziomu hormonów rodzi się podejrzenie, że warto „zajrzeć” do nadnerczy w poszukiwaniu guza. Często zleca się w tym celu ultrasonografię*, która jest badaniem tanim i szeroko dostępnym, ale też niestety mniej dokładnym niż chociażby tomografia komputerowa nadnerczy bądź rezonans magnetyczny. Dwie ostatnie procedury wykorzystuje się więc do potwierdzenia wstępnej diagnozy lub rozwiania ewentualnych wątpliwości co do wyniku USG.

*Warto wiedzieć
Z uwagi na umiejscowienie nadnerczy ich obrazowanie metodą ultrasonografii najlepiej sprawdza się w przypadku małych dzieci i osób bardzo szczupłych.

Bywa również, jak już nadmieniono, że guz nadnerczy zostaje wykryty przypadkowo (stąd wtedy jego nazwa: incydentaloma), np. podczas tomografii klatki piersiowej czy USG jamy brzusznej. Wtedy sprawdza się jego aktywność hormonalną, wykonując wybrane na podstawie wywiadu badania moczu i krwi, a także określa charakter oraz dokładne rozmiary, przeprowadzając wspomniane badania obrazowe. Zmiany różnego typu wymagają bowiem różnego podejścia, np.:

• gruczolaki nieaktywne hormonalnie należy obserwować i ewentualnie usunąć, gdy się nazbyt rozrosną (powyżej 4 cm);
• gruczolaki wydzielające hormony trzeba usunąć, często wraz z całym nadnerczem – leczy się tak choćby zespół Cushinga czy hiperaldosteronizm;
• obustronny przerost nadnerczy, który również potrafi odpowiadać za hiperaldosteronizm, czyli nadprodukcję aldosteronu, leczy się z kolei farmakologicznie oraz przez zmianę trybu życia;
• tzw. guz chromochłonny trzeba wyciąć, a przed operacją przejść na specjalną dietę i przyjmować konkretne leki, bo choć w ponad 90 proc. przypadków jest łagodny, to jego obecność doprowadzić może do zawału, udaru lub przełomu nadciśnieniowego (wzrost ciśnienia krwi tak nagły i duży, że uszkadzający narządy wewnętrzne).
• guz złośliwy najlepiej usunąć wraz z całym nadnerczem – a jeżeli to niemożliwe, stosuje się chemio- lub radioterapię.

Biopsja, czyli pobranie fragmentu podejrzanej tkanki w celu stwierdzenia pod mikroskopem, czy to zmiana rakowa, niestety nie jest najlepszym rozwiązaniem w kontekście nadnerczy ze względu na duże ryzyko powikłań i umiarkowaną wiarygodność wyników (wykonuje się ją głównie przy podejrzeniu przerzutów rakowych do gruczołu, gdy pierwotne ognisko choroby zostało opanowane). Na szczęście zarówno tomografia komputerowa, jak i rezonans magnetyczny świetnie nadają się do różnicowania nowotworów łagodnych i złośliwych na podstawie obecności bądź braku komórek tłuszczowych w guzach lub w oparciu o tempo wypłukiwania z tych ostatnich tzw. kontrastu (p. niżej).

Wskazania do rezonansu nadnerczy

Jeśli chodzi o dokładne obrazowanie nadnerczy, badaniem z wyboru jest tu zasadniczo tomografia komputerowa, jako procedura nieco tańsza i szerzej dostępna niż rezonans magnetyczny, który zwykle zleca się dopiero wówczas, kiedy w drodze TK nie udaje się określić charakteru zmiany. W pewnych okolicznościach jednak rezonans wykonuje się jako pierwszy. Dotyczy to kobiet w ciąży, małych dzieci, osób w podeszłym wieku i tych, których lepiej nie narażać na wykorzystywane w TK szkodliwe promieniowanie jonizujące, bo np. w ciągu życia przyjęły już dość dużą jego dawkę.

Rezonans magnetyczny – zwany też skrótowo RM albo MRI, od angielskich słów „magnetic resonance imaging” oznaczających obrazowanie tą metodą – zamiast promieniowania wykorzystuje obojętne dla zdrowia fale radiowe i silne pole magnetyczne (zob. „Rezonans magnetyczny – na czym polega badanie”). Należy ponadto zaznaczyć, że lepiej niż tomografia radzi sobie z diagnozowaniem guza chromochłonnego, a podawane ewentualnie podczas rezonansu środki kontrastowe mniej obciążają organizm niż te stosowane w TK.

Warto wiedzieć
Dzięki rezonansowi można nie tylko wykryć raka lub odróżnić go od przerostu nadnerczy, ale też zaobserwować przerzuty nowotworowe czy krwawienie do tego gruczołu.

MRI nadnerczy z kontrastem

Środek kontrastowy (inaczej: cieniujący) to specjalna substancja dodatkowo poprawiająca widoczność badanych struktur. W przypadku MRI nadnerczy aplikuje się ją dożylnie, przez założony pacjentowi na początku badania wenflon. Kontrast wydalany jest wraz z moczem, a wcześniej odfiltrowywany z krwi przez nerki, dlatego wcześniej należy się upewnić, że narząd ten funkcjonuje prawidłowo, wykonując pomiar stężenia kreatyniny we krwi, najlepiej w ciągu 7 dni przed rezonansem.

Czekasz na badanie w ramach NFZ?
Zobacz, gdzie można zrobić je szybciej! Porównaj ceny placówek w Twojej okolicy i poznaj opinie pacjentów. Przekonaj się, ile to tak naprawdę kosztuje.
Sprawdź terminy: Rezonans Nadnerczy
Nie trać zdrowia na kolejki!
Im szybciej wdrożone leczenie, tym większe szanse na sukces!

Ile kosztuje rezonans magnetyczny nadnerczy i gdzie można go zrobić

Problematyczna jest też obecność śrutu, odłamków pocisków czy opiłków żelaza. Przemieszczanie się i nagrzewanie metalu mogłoby bowiem doprowadzić do uszkodzenia okolicznych tkanek, natomiast zaburzenia pracy elektroniki – nawet bardziej zagrażać zdrowiu pacjenta. Posiadanie w ciele wymienionych przedmiotów (a czasem również makijażu permanentnego czy tatuaży wykonanych przy użyciu metalicznych barwników) teoretycznie wyklucza więc możliwość przeprowadzenia rezonansu magnetycznego. Istnieją od tej reguły jednak wyjątki, które szerzej opisaliśmy w artykule „Rezonans magnetyczny a urządzenia elektroniczne, implanty i inne obiekty obecne w ciele”.

Przygotowanie do rezonansu nadnerczy

Na MRI nadnerczy należy się stawić na czczo, tj. spożywszy ostatni, lekkostrawny posiłek co najmniej 6 godzin wcześniej. Płyny można przyjmować do 4 godzin przed badaniem, przy czym zażywane na stałe leki – o ile nie trzeba ich chwilowo odstawić, o czym poinformuje lekarz – wolno popić niewielką ilością wody o zwykłej porze. Najczęściej też pacjentom zaleca się przyjęcie preparatu na wzdęcia w wieczór poprzedzający rezonans oraz rano w dniu procedury. Niekiedy pacjent proszony jest także o zastosowanie doodbytniczo czopka glicerynowego. Wszystko to ma na celu oczyszczenie dróg pokarmowych z resztek pokarmu i gazów, które mogłyby przesłonić obrazowany obszar.

Warto przynieść ze sobą wyniki dotychczasowych badań dotyczących nadnerczy, o ile je wykonano. Skierowanie jest niezbędne tylko wtedy, gdy koszt rezonansu ma zostać pokryty ze środków NFZ. Może je wówczas wystawić wyłącznie specjalista – lekarz pierwszego kontaktu nie ma takich uprawnień. Prywatnie badanie da się zrobić bez skierowania, jednak jeżeli zostało ono wystawione, dobrze jest je okazać osobie mającej nadzorować MRI. Podpowie bowiem, na co należałoby zwrócić szczególną uwagę.

Strój pacjenta powinien być wygodny i pozbawiony metalowych elementów, takich jak guziki, suwaki i sprzączki, fiszbiny i haftki biustonosza, a nawet cekiny czy metaliczne nadruki. Lepiej też nie nakładać makijażu ani nie stosować balsamów rozświetlających czy lakieru do włosów. Metaliczne drobiny zawarte w kosmetykach mogłyby się bowiem w polu magnetycznym przesuwać, zaburzając uzyskiwany obraz, a także rozgrzewać, prowadząc do podrażnienia skóry. Przed wejściem do pracowni rezonansu zostawić też trzeba będzie przedmioty zawierające metal, a więc np. klucze, które gwałtownie się przemieszczając, stanowiłyby zagrożenie zarówno dla osoby badanej, jak i dla znajdującego się w pomieszczeniu sprzętu. Telefon komórkowy, karty płatnicze czy nośniki pamięci mogłyby zaś ulec rozmagnesowaniu i przestać działać.

Przeciwwskazania do MRI nadnerczy

Jeszcze poważniej sprawa wygląda w przypadku metalowych implantów i wszczepianych urządzeń, takich jak:

• rozrusznik serca,
• neurostymulator,
• implant ślimakowy,
• pompa insulinowa,
• śruby, endoprotezy czy płytki ortopedyczne,
• sztuczne zastawki i klipsy naczyniowe.

Problematyczna jest też obecność śrutu, odłamków pocisków czy opiłków żelaza. Przemieszczanie się i nagrzewanie metalu mogłoby bowiem doprowadzić do uszkodzenia okolicznych tkanek, natomiast zaburzenia pracy elektroniki – nawet bardziej zagrażać zdrowiu pacjenta. Posiadanie w ciele wymienionych przedmiotów (a czasem również makijażu permanentnego czy tatuaży wykonanych przy użyciu metalicznych barwników) teoretycznie wyklucza więc możliwość przeprowadzenia rezonansu magnetycznego. Istnieją od tej reguły jednak wyjątki, które szerzej opisaliśmy w artykule „Rezonans magnetyczny a urządzenia elektroniczne, implanty i inne obiekty obecne w ciele”.

Inne możliwe przeciwwskazania do MRI nadnerczy to np.:

• niedawno wykonana biopsja – krwiaki i procesy gojenia mogą się przyczyniać do błędów w interpretacji wyników badania;
• niemożność utrzymania ciała przez dłuższy czas w bezruchu – np. z powodu choroby Parkinsona lub tików nerwowych (p. niżej);
• zbyt duża masa pacjenta – ponieważ maszyna do rezonansu ma ograniczone obciążenie.

Warto w tym miejscu zaznaczyć, że w relatywnie wąskim tunelu aparatu, który przypomina ogromną tubę, mogą się nie zmieścić nie tylko osoby otyłe, ale też te o mocno rozbudowanej muskulaturze. Specyficzna budowa urządzenia potrafi też stanowić przeszkodę w badaniu pacjentów odczuwających lęk przed zamkniętymi pomieszczeniami (zob. „Klaustrofobia a rezonans magnetyczny i tomografia komputerowa”).

Badanie w Twojej okolicy już jutro? To możliwe!
Porównaj ceny i opinie. Znajdź najlepszą dla siebie ofertę i zarezerwuj termin.
Pokaż: Rezonans Nadnerczy
Uzyskaj diagnozę i rozpocznij leczenie jak najszybciej!

Przebieg rezonansu nadnerczy

Do MRI nadnerczy nie trzeba się rozbierać. Podstawowym „zadaniem” badanego jest ułożenie się na specjalnym stole, który wsuwa się automatycznie do wnętrza maszyny, i pozostanie w bezruchu. Każde poruszenie mogłoby bowiem doprowadzić do rozmycia uzyskiwanego obrazu i zaburzyć tym samym jego czytelność. Badanie trwa zwykle od kilkunastu minut do pół godziny i jest bezbolesne. Towarzyszą mu jednak głośne i dość nieprzyjemne dźwięki, które da się nieco wytłumić, wkładając słuchawki lub zatyczki do uszu. Osoba nadzorująca przebieg rezonansu nadnerczy przebywa w oddzielnym pomieszczeniu, cały czas jednak ma możliwość kontaktowania się głosowo z pacjentem.

Tuż po zakończeniu badania można podjąć codzienne czynności, normalnie jeść czy prowadzić auto. Inaczej jest tylko po podaniu kontrastu lub środków uspokajających (np. z powodu wspomnianej klaustrofobii). W tym drugim przypadku na kilka godzin zaburzeniu ulegają koncentracja i refleks, nie należy więc kierować pojazdami czy podejmować wiążących decyzji. Środek cieniujący natomiast może wywołać rzadką, lecz potencjalnie groźną dla zdrowia reakcję alergiczną, dlatego po rezonansie z jego wykorzystaniem trzeba pozostać na obserwacji przez mniej więcej 30 minut. Dopiero po tym czasie wyjmuje się wenflon. W ciągu paru kolejnych dni po badaniu warto przyjmować zwiększone ilości płynów, co przyspieszy wypłukiwanie kontrastu z organizmu. Kobiety karmiące piersią powinny zaś wtedy dodatkowo odciągać i wylewać pokarm.

Wyniki rezonansu nadnerczy można odebrać po kilku dniach. O ile bowiem uzyskane w drodze rezonansu obrazy są gotowe praktycznie od ręki, o tyle wymagają jeszcze sporządzenia fachowego opisu, a często także porównania z obrazami dostępnymi w bazie danych referencyjnych.