Rezonans magnetyczny oczodołów - jak przebiega, jak się przygotować

Jednym z najnowocześniejszych badań, które potrafią ukazać przyczynę zaburzeń wzroku, wytrzeszczu czy bólu w obrębie oczodołów, jest rezonans magnetyczny.

Rezonans magnetyczny oczodołów wykonuje się z reguły jako droższe, ale też bardziej dokładne uzupełnienie USG i tomografii komputerowej. W niektórych sytuacjach jednak bywa on badaniem pierwszego wyboru. W poniższym artykule zebraliśmy najważniejsze informacje na temat tej procedury.

Z tekstu dowiesz się m. in.:

• jak zbudowane są oczodoły – i jak się je bada,
• kiedy wykonuje się rezonans magnetyczny oczodołów – a kiedy nie można tego zrobić,
• czy rezonans oczodołów jest bezpieczny dla zdrowia,
• co widać podczas MRI oczodołów,
• na czym polega rezonans oczodołów z kontrastem,
• ile kosztuje rezonans magnetyczny oczodołów – i gdzie można go zrobić,
• jak się przygotować do MRI oczodołów,
• jak przebiega rezonans magnetyczny oczodołów – jak długo trwa i czy jest bolesny,
• jak długo czeka się na wyniki MRI oczodołów.

Budowa oczodołów

Oczodół to zbudowana z tkanki kostnej wklęsła struktura, która otacza i chroni gałkę oczną. Biegną przezeń m. in. nerwy wzrokowe, te odpowiedzialne za czucie oraz za poruszanie mięśni – nie tylko oczu i powiek, ale też innych części twarzy – a także naczynia krwionośne zaopatrujące komórki w tlen i substancje odżywcze. W pobliżu znajdują się zaś jeszcze choćby gruczoły łzowe i zatoki przynosowe.

Diagnostyka schorzeń oczodołów

Gdy w tak złożonym układzie zaczyna szwankować któryś z jego elementów, pojawić się mogą np. problemy z widzeniem, ból, obrzęk lub wytrzeszcz oczu. Symptomy takie powinny skłonić do odwiedzenia okulisty bądź laryngologa. Wstępne badanie oka albo wziernikowanie zatok oraz szczegółowy wywiad z pacjentem mogą skutkować powzięciem przez specjalistę pewnych podejrzeń w kwestii tego, co stanowi przyczynę zgłaszanych dolegliwości. Jeśli lekarz przypuszcza, że ich źródło leży po stronie tkanek miękkich, prawdopodobnie zleci USG gałki ocznej. W kontekście domniemanej obecności ciała obcego bądź urazu elementów kostnych natomiast wykonuje się raczej RTG oczodołów tudzież tomografię komputerową tego obszaru.

Wskazania do rezonansu magnetycznego oczodołów

W razie gdyby wymienione badania nie przyniosły odpowiedzi na pytanie o naturę schorzenia, pozostaje jeszcze rezonans magnetyczny, zwany też skrótowo RM lub MRI (od angielskich słów „Magnetic Resonance Imaging” oznaczających obrazowanie tą metodą). Jest to procedura bardziej kosztowna, zabiera też więcej czasu, pozwala jednak zobaczyć wszystkie rodzaje tkanek naraz – w tym również połączenia nerwowe, czego nie potrafi tak dobrze żadne inne badanie – i to w wysokiej rozdzielczości.

W ocenie ścian kostnych czy zwapnień rezonans okazuje się nieco mniej przydatny niż tomografia komputerowa oczodołów, ale w przeciwieństwie do niej nie wymaga użycia szkodliwego promieniowania jonizującego. Zamiast niego stosuje się tu zasadniczo obojętne dla zdrowia fale radiowe i pole magnetyczne (o tym, jak pozwalają one uzyskać obraz z wnętrza ciała, pisaliśmy w artykule „Rezonans magnetyczny – na czym polega badanie”). W związku z tym MRI można bezpiecznie powtarzać z praktycznie dowolną częstotliwością, nawet u osób starszych i dzieci, a kiedy badaniu oczodołów trzeba poddać kobietę w ciąży, staje się procedurą pierwszego wyboru. Zdarza się również, że pacjenci wolą od razu wykonać droższy, lecz bezkontaktowy rezonans niż ultrasonografię, w której głowica aparatu musi być przesuwana po gałce ocznej.

Czekasz na badanie w ramach NFZ?
Zobacz, gdzie można zrobić je szybciej! Porównaj ceny placówek w Twojej okolicy i poznaj opinie pacjentów. Przekonaj się, ile to tak naprawdę kosztuje.
Sprawdź terminy: Rezonans oczodołów
Nie trać zdrowia na kolejki!
Im szybciej wdrożone leczenie, tym większe szanse na sukces!

Przeciwwskazania do rezonansu oczodołów

MRI ma też niestety pewne ograniczenia. Z uwagi na konieczność pozostania przez dłuższy czas w bezruchu przeprowadzenie badania może okazać się niemożliwe u osób cierpiących np. na tiki nerwowe lub chorobę Parkinsona. Z kolei użycie pola magnetycznego – w którym większość metali przesuwa się lub rozgrzewa, a urządzenia elektroniczne „wariują” – sprawia, że do rezonansu nie kwalifikują się pacjencji z umieszczonymi w ciele na stałe obiektami takimi jak:

• pompa insulinowa,
• implant ślimakowy,
• neurostymulator,
• rozrusznik serca,
• sztuczne zastawki, klipsy naczyniowe i stenty,
• implanty, endoprotezy, stabilizatory, płytki i śruby ortopedyczne,
• starsze rodzaje implantów i wypełnień stomatologicznych,
• wewnątrzmaciczna wkładka antykoncepcyjna,
• aparat ortodontyczny,
• śrut, odłamki pocisków.

Metalowe elementy, przesuwając się lub rozgrzewając, mogłyby bowiem uszkodzić tkanki osoby badanej. Problematyczny bywa czasem nawet makijaż permanentny czy tatuaże wykonane barwnikami zawierającymi metaliczne drobiny.

Uwaga
Wiele wytwarzanych współcześnie implantów medycznych produkuje się w taki sposób i z takich materiałów, że nie stanowią one przeciwwskazania do rezonansu magnetycznego. Aby jednak nadzorujący badanie specjalista miał co do tego absolutną pewność, na MRI trzeba przynieść stosowną dokumentację, która rozwieje ewentualne wątpliwości.

Co można zobaczyć dzięki MRI oczodołów

Rezonansu oczodołów nie można więc wykonać np. u skarżącego się na ból w tym rejonie ślusarza czy tokarza, który z racji wykonywanego zawodu może mieć w oku opiłki żelaza. Powinien on udać się na tomografię. Ale już np. odłamki szkła, plastiku czy drewna – trudniejsze do zlokalizowania w tomografii komputerowej niż metal – rezonans magnetyczny potrafi nie tylko wykryć, ale też precyzyjnie określić ich rozmiar i położenie względem sąsiednich struktur anatomicznych, co ułatwia zaplanowanie interwencji chirurgicznej. Podobnie rzecz ma się z guzami i naciekami nowotworowymi.

MRI oczodołów jest w stanie ukazać również uszkodzenia tzw. mieliny, czyli ochronnej otoczki nerwów (w tym nerwu wzrokowego) niezbędnej do ich prawidłowego funkcjonowania, w przebiegu takich schorzeń jak stwardnienie rozsiane czy choroba Devica. Rezonans pozwala stwierdzić, czy przyczyną zaburzeń widzenia są nieprawidłowości tego typu, zmiany zapalne różnego pochodzenia (np. wynikłe z rozprzestrzeniającego się zapalenia zatok), czy chociażby ucisk wspomnianych guzów na połączenia nerwowe.

Badanie jest przydatne ponadto w diagnostyce i ocenie:

• niektórych, niskociśnieniowych postaci jaskry,
• przerzutów rakowych,
• zakrzepów w naczyniach krwionośnych,
• podwyższonego ciśnienia śródczaszkowego,
• orbitopatii tarczycowej – czyli wytrzeszczu związanego z nadczynnością tarczycy w chorobie Gravesa-Basedowa (polegającego zaś na zwiększeniu objętości tkanek w oczodole, co wypycha oko na zewnątrz i staje się przyczyną bólu, szczególnie przy patrzeniu w górę).

Ciekawostka
Łacińska nazwa oczodołu to „orbita”. Stąd właśnie wzięło się powiedzenie, że komuś „oczy wyszły z orbit”.

Rezonans magnetyczny oczodołów z kontrastem

MRI to badanie niesamowicie dokładne. Czasami jednak w celu jeszcze wyraźniejszego uwidocznienia obrazowanych struktur – które w przypadku oczodołów nieraz wszak są bardzo drobne – podczas rezonansu stosuje się dodatkowo tzw. kontrast. Aplikowany jest on dożylnie, przez założony pacjentowi na wstępie wenflon. Środki kontrastowe (inaczej: cieniujące) używane w rezonansie magnetycznym stanowią dla organizmu o wiele mniejsze obciążenie niż te wykorzystywane chociażby w tomografii komputerowej. Nie są natomiast w pełni obojętne dla zdrowia, dlatego jeśli zachodzi konieczność ich podania, trzeba zachować pewne środki ostrożności, a mianowicie:

• przed rezonansem zbadać poziom kreatyniny we krwi – służy to sprawdzeniu, czy nerki, przez które kontrast jest usuwany z organizmu, funkcjonują prawidłowo;
• na rezonans magnetyczny stawić się na czczo – tj. co najmniej 6-8 godzin po spożyciu ostatniego posiłku;
• po badaniu pozostać przez mniej więcej pół godziny na terenie placówki medycznej – tak aby jej personel mógł szybko podjąć skuteczne działania w razie rzadkiej, lecz potencjalnie groźnej reakcji uczuleniowej;
• przez 1-2 dni po MRI pić zwiększone ilości wody – co przyspieszy wypłukiwanie kontrastu;
• przez 1-2 dni po MRI odciągać i wylewać pokarm – dotyczy to matek karmiących piersią.

O ile też rezonans magnetyczny oczodołów sam w sobie jest tak bezpieczny, że prywatnie można zgłosić się nań bez skierowania, o tyle badanie z użyciem kontrastu już takiego dokumentu wymaga.

Gdzie zrobić rezonans oczodołów i ile to kosztuje

Warto również zdawać sobie sprawę z tego, iż aplikacja środka cieniującego podnosi koszt MRI oczodołów o średnio o 100-200 zł. Za całość zapłacić trzeba, zależnie od placówki, od ok. 200 zł do nawet 1300 zł. Ceny porównać możesz pod adresem: Rezonans oczodołów, gdzie znajduje się lista ośrodków diagnostycznych mających tę procedurę w ofercie. Za pośrednictwem strony da się też od razu zarezerwować dogodny termin badania w wybranej miejscowości.

Badanie w Twojej okolicy już jutro? To możliwe!
Porównaj ceny i opinie. Znajdź najlepszą dla siebie ofertę i zarezerwuj termin.
Pokaż: Rezonans oczodołów
Uzyskaj diagnozę i rozpocznij leczenie jak najszybciej!

Przygotowania do rezonansu oczodołów

Zdarza się czasem, że lekarz nadzorujący przebieg MRI oczodołów decyduje o podaniu kontrastu dopiero w trakcie badania, bo np. zauważył niepokojącą zmianę i chce się jej lepiej przyjrzeć. Na wszelki wypadek pacjent może więc wcześniej zmierzyć stężenie kreatyniny i nie przychodzić na rezonans z pełnym żołądkiem. Poczynić trzeba także inne przygotowania, i to nawet wtedy, gdy wiadomo na pewno, że środek cieniujący nie zostanie użyty – chociażby z powodu stwierdzonej nań alergii lub ciąży. Przygotowania te obejmują:

• włożenie wygodnego, przewiewnego stroju – w trakcie RM oczodołów robi się ciepło (temperatura powietrza wzrasta do ponad 25 st. C), a nie można się wiercić z powodu gorąca czy uwierającego ubrania, bo każde poruszenie uzyskiwanego obrazu obniża jego wartość diagnostyczną;
• włożenie stroju pozbawionego metalowych elementów – takich jak guziki, suwaki, sprzączki, fiszbiny i haftki biustonosza, jak również cekiny czy metaliczne nadruki, które w polu magnetycznym zaczęłyby się przesuwać, zaburzając wynik badania;
• zmycie przed rezonansem kosmetyków mogących zawierać w swoim składzie pyłki metali – chodzi m. in. o kosmetyki do makijażu, lakiery do włosów, niektóre antyperspiranty i balsamy rozświetlające;
• przyniesienie dokumentu tożsamości i wyników dotychczasowych badań dotyczących diagnozowanego obszaru – szczególnie badań obrazowych (dla porównania), o ile oczywiście je wykonano;
• przyniesienie wspomnianej dokumentacji dotyczącej wszczepionych ewentualnie implantów;
• przyniesienie skierowania, jeżeli pacjent je posiada – zawarte w nim wskazania do MRI oczodołów będą stanowić dla osoby nadzorującej badanie podpowiedź, na co warto zwrócić szczególną uwagę;
• pozostawienie przed wejściem do pracowni rezonansu przedmiotów takich jak okulary, biżuteria, zegarek, pasek, wyjmowana proteza lub aparat ortodontyczny, spinki, klucze, telefon czy portfel – gwałtowne przemieszczanie się ich metalowych elementów w polu magnetycznym stanowiłoby bowiem zagrożenie zarówno dla pacjenta, jak i dla znajdującego się w pomieszczeniu sprzętu (karty płatnicze mogłyby zaś ulec rozmagnesowaniu i przestać działać).

W przypadku niektórych osób zalecane jest też zażycie przed badaniem środków uspokajających, które ułatwią pozostanie w bezruchu. Chodzi tu przede wszystkim o osoby nadpobudliwe i dzieci, a także pacjentów z klaustrofobią, czyli cierpiących na lęk przed ograniczonymi przestrzeniami.

Przeczytaj: Rezonans magnetyczny z kontrastem – na czym polega, jak się przygotować

Rezonans magnetyczny oczodołów – przebieg

MRI oczodołów wymaga bowiem umieszczenia głowy w oświetlonym i wentylowanym, ale jednak dość wąskim tunelu maszyny do rezonansu – a dodatkowo jeszcze w specjalnej plastikowej „klatce” wzmacniającej zbierany sygnał. Sama maszyna przypomina ogromnych rozmiarów pączek amerykański, którego okrągły otwór na środku to właśnie rzeczony tunel. Do jego wnętrza automatycznie wsuwa się specjalny stół z leżącym na nim na wznak pacjentem.

Badanie trwa ok. 20 minut i przebiega zupełnie bezboleśnie. Najmniej przyjemne okazują się zwykle dość głośne dźwięki wydawane przez pracujący sprzęt. Da się je na szczęście wytłumić poprzez włożenie do uszu zatyczek lub słuchawek. Ewentualny dyskomfort towarzyszy też niekiedy aplikacji środka cieniującego. Wszelkie niepokojące objawy można – a nawet należy – zgłaszać specjaliście nadzorującemu rezonans. Przebywa on w oddzielnym pomieszczeniu, gdzie obsługuje połączony z aparaturą komputer (który w polu magnetycznym przecież przestałby funkcjonować), stale natomiast pozostaje w kontakcie głosowym z pacjentem.

Ten ostatni teoretycznie tuż po badaniu może powrócić do codziennych zajęć, normalnie jeść, prowadzić samochód etc. Tylko jeśli zastosowano kontrast, powinien odczekać kilkadziesiąt minut przed opuszczeniem placówki (p. wyżej). Dopiero po tym czasie wyjmuje mu się z żyły wenflon. Po zażyciu leków uspokajających z kolei przez kilka godzin nie wolno podejmować czynności wymagających refleksu czy koncentracji, czyli np. kierować pojazdami.

Wyniki MRI oczodołów

Uzyskane w toku badania obrazy są gotowe praktycznie od ręki. Wymagają jeszcze jednak sporządzenia fachowego opisu, którego przygotowanie potrafi zająć od 3 do 10 dni roboczych. Obejmuje ono bowiem m. in. analizę polegającą na zestawieniu skanów obydwu oczodołów, a także porównaniu ich z obrazami prawidłowych struktur i zmian patologicznych znajdującymi się w bazie danych referencyjnych. Komplet wyników – czyli skany i opis – odebrać można zwykle w postaci zapisu na płycie DVD, a coraz częściej także online, po zalogowaniu się do systemu obsługi pacjenta w danej placówce medycznej.