USG Doppler żył kończyn dolnych - jak przebiega, jak się przygotować

Przeczytaj, na czym dokładnie polega USG Doppler żył kończyn dolnych i jakie schorzenia pozwala zdiagnozować, a także kiedy warto poddać się temu badaniu.

Naczynia krwionośne oplatają cały ludzki organizm gęstą siecią, podzielić je zaś można na tętnice i żyły. Te pierwsze, najprościej rzecz ujmując, zajmują się transportem bogatej w tlen krwi pompowanej przez serce do praktycznie wszystkich komórek ciała. Te drugie natomiast powracają do serca, a płynąca nimi krew zamiast tlenu niesie ze sobą najczęściej dwutlenek węgla (wyjątek stanowią tu tylko żyły płucne i pępowinowe). Ciśnienie w żyłach jest znacznie niższe niż w tętnicach, co może być problematyczne zwłaszcza w przypadku nóg, czyli kończyn dolnych. Krew ma stamtąd bowiem do serca najdalej, a musi jeszcze pokonać siłę grawitacji. Na szczęście jeśli w obrębie owych naczyń pojawią się jakieś nieprawidłowości, zdiagnozować je można dzięki USG Doppler żył kończyn dolnych. W poniższym artykule zgromadziliśmy najważniejsze informacje na temat tego badania.

Z tekstu dowiesz się m. in.:

• czy ultrasonografia dopplerowska kończyn dolnych jest bezpieczna dla zdrowia,
• czy USG Doppler żył kończyn dolnych boli,
• jak przebiega badanie,
• jak się przygotować do USG Doppler kończyn dolnych,
• gdzie można zrobić badanie dopplerowskie żył kończyn dolnych,
• jakie są ceny USG Doppler żył kończyn dolnych,
• jak działa ultrasonograf z funkcją Doppler,
• jakie schorzenia można wykryć dzięki ultrasonografii dopplerowskiej żył kończyn dolnych,
• kiedy warto wykonać USG Doppler żył kończyn dolnych – a kiedy robi się USG Doppler tętnic,
• jakie są przeciwwskazania do ultrasonografii dopplerowskiej kończyn dolnych.

Przebieg USG Doppler kończyn dolnych

Podczas USG Doppler kończyn dolnych pacjent przyjmuje pozycję leżącą, siedzącą lub stojącą, stosując się w tym zakresie do poleceń lekarza przeprowadzającego badanie. Poddawany mu obszar – czyli jedna bądź obie nogi, zależnie od wskazań – musi zostać odsłonięty, jako że procedura polega na wodzeniu po skórze głowicą ultrasonografu, czyli aparatu do USG.

Głowicę smaruje się najpierw specjalnym żelem, który ułatwia poślizg, a także poprawia przewodnictwo ultradźwięków (p. niżej). Żel może być nieco chłodny i przez to wzbudzać we wrażliwszych osobach pewien dyskomfort, poza tym jednak badanie przebiega zupełnie bezboleśnie. Całość trwa z reguły od kilku do kilkunastu minut. W tym czasie na ekranie ultrasonografu wyświetlany jest obraz naczyń oraz płynącej nimi krwi, słychać też odgłosy owego przepływu, wzmocnione przez maszynę.

Lekarz jest w stanie wychwycić ewentualne nieprawidłowości, zarówno patrząc na ekran, jak i na podstawie rzeczonych odgłosów. Swoimi spostrzeżeniami może od razu podzielić się z pacjentem. Spisuje je też i dołącza do wydruku wybranych obrazów. Wyniki USG Doppler żył kończyn dolnych w takiej formie są gotowe niemalże od ręki. Specjalista przygotowuje je, gdy pacjent usuwa resztki żelu ze skóry papierowym ręcznikiem i wkłada ubranie. Bywa też jednak, że prosi badanego o zaczekanie chwilę przed gabinetem, aby lepiej się skupić. Opis ocenianych struktur wewnętrznych uzupełniany jest często zaleceniami dotyczącymi np. pilnej konsultacji z chirurgiem naczyniowym czy terminu kolejnego, kontrolnego badania.

Przygotowanie do USG Doppler żył kończyn dolnych

Natychmiast po zakończeniu ultrasonografii pacjent może powrócić do codziennych czynności, normalnie jeść czy prowadzić auto. Wcześniej nie musi się zaś do niej w żaden szczególny sposób przygotowywać. Warto tylko ubrać się tak, by w miarę sprawnie dało się odsłonić nogi do badania, oraz pamiętać o przyniesieniu ze sobą na nie dokumentów takich jak:

• dokument potwierdzający tożsamość osoby badanej;
• wyniki poprzednich badań naczyń krwionośnych kończyn dolnych, o ile je wykonano – w celach porównawczych;
• karty informacyjne z przebiegu leczenia, wypisy ze szpitala lub innego typu dokumentacja dotycząca zdiagnozowanych już u pacjenta schorzeń;
• skierowanie – o ile zostało wystawione.

Należy bowiem podkreślić, że USG Doppler kończyn dolnych jest procedurą tak bezpieczną, iż można ją nie tylko powtarzać z dowolną częstotliwością, i to nawet u kobiet w ciąży (p. niżej), ale także wykonywać bez skierowania. Oczywiście tylko jeżeli koszt badania ma zostać pokryty z kieszeni własnej pacjenta, a nie ze środków NFZ.

Ile kosztuje ultrasonografia dopplerowska żył kończyn dolnych – i gdzie można ją zrobić

W takiej sytuacji trzeba się liczyć z wydatkiem rzędu 100-215 zł w przypadku jednej kończyny albo 120-330 zł, gdy USG Doppler żył ma obejmować obie nogi. Ceny w poszczególnych placówkach porównasz, klikając w poniższe linki:

• jedna kończyna & dwie kończyny – Usg doppler żył kończyn dolnych/górnych;

Za pośrednictwem wskazanych stron można też od razu zarezerwować termin badania w wybranej miejscowości.

Na czym polega USG Doppler żył kończyn dolnych

Jego istotą jest zjawisko rozchodzenia się i odbicia ultradźwięków, czyli dźwięków o tak wysokiej częstotliwości, że niesłyszalnych dla ludzkiego ucha. Częstotliwość tę dobiera się również tak, by docierały one na odpowiednią głębokość. Głowica ultrasonografu emituje ultradźwięki o właściwie zadanych parametrach, a następnie zbiera je, gdy odbiją się od obecnych wewnątrz ciała elementów i do niej powrócą. Podobnie jak choćby echo ludzkiego głosu inaczej brzmi np. w wyłożonej kafelkami łazience, a inaczej w długim pustym tunelu, tak samo ultradźwięki odbite od różnego rodzaju struktur „brzmią” różnie dla aparatury USG. Informacje na ten temat zostają przełożone przez urządzenie na wyświetlane w czasie rzeczywistym obrazy.

W taki sposób ocenić można m. in. położenie, średnicę czy przebieg naczyń krwionośnych, a także grubość ich ścian. Aby jednak zaobserwować przepływ krwi przez nie, sprzęt wyposażony być musi dodatkowo w funkcję Doppler. Jej nazwa pochodzi od nazwiska niemieckiego uczonego, który jako pierwszy w historii opisał następującą właściwość dźwięku. Otóż jeżeli jego źródło się przemieszcza, to dźwięk ów zdaje zmieniać zależnie od odległości odbiorcy do tego źródła. Świetnym przykładem jest tu odgłos pędzącej karetki – gdy się do ciebie zbliża, brzmi wszak nieco inaczej, niż kiedy cię mija. Co więcej, właściwość tę mają nie tylko dźwięki emitowane przez poruszające się obiekty, ale także dźwięki od nich odbite.

Wykorzystuje się to np. w sonarach wojskowych czy właśnie w badaniach dopplerowskich: ultradźwięki emitowane przez głowicę aparatu do USG odbijają się od zmieniających swe położenie czerwonych krwinek, zaś informacje na temat ich „brzmienia” po powrocie do głowicy są przetwarzane na obraz. Dzięki temu określić można prędkość i kierunek przepływu krwi w naczyniach krwionośnych, tudzież wskazać miejsca, w których przepływ ten zwalnia (np. z powodu patologicznego zwężenia) lub w których krew wręcz zawraca.

Przeczytaj: USG Doppler – na czym polega badanie

Znaczenie USG Doppler w diagnostyce schorzeń żył kończyn dolnych

Ultrasonografia dopplerowska żył kończyn dolnych pozwala wykryć bardzo niewielkie zmiany (rzędu 0,1 mm), a w związku z tym diagnozować rozmaite schorzenia na wczesnych etapach, zanim zaczną stanowić poważniejsze zagrożenie dla zdrowia czy nawet życia. Chodzi tu zwłaszcza o problemy takie jak:

• zakrzepica żylna – podstępna, bo potrafiąca długo się rozwijać w ukryciu choroba, w której przebiegu w żyłach tworzą się skrzepliny; może to grozić zwężeniem lub całkowitą niedrożnością naczynia, jak również zatorowością płucną, gdy fragment skrzepu oderwie się i trafi wraz z krwią do płuc;
• żylaki i prowadzące do nich niedomykanie się zastawek – czyli obecnych w żyłach mechanizmów wspomagających przepływ krwi do serca;
• przewlekła niewydolność żylna – będąca zwykle następstwem nieleczonych lub źle leczonych żylaków, zakrzepicy (wskutek tzw. refluksu żylnego, czyli cofania się krwi w żyłach) lub niedrożności naczyń;
• niedrożność i zwężenia żył – mogące prowadzić także np. do niedokrwienia stóp;
• malformacje naczyniowe – czyli wrodzone wady w budowie naczyń krwionośnych.

Podczas badania ocenie podlega wydolność żył zarówno powierzchownych, jak i głębokich. Jest to o tyle istotne, że zaburzenia w obrębie tych ostatnich mają z reguły groźniejsze konsekwencje.

W razie pojawienia się nieprawidłowości USG Doppler pomaga ustalić ich przyczynę oraz stopień zaawansowania. W oparciu o wyniki ultrasonografii lekarz może zaś podjąć decyzję o wdrożeniu farmakoterapii lub podjęciu mniej lub bardziej inwazyjnego leczenia operacyjnego. Może też zalecić korzystne dla układu naczyniowego zmiany w trybie życia pacjenta, takie jak zwiększenie aktywności fizycznej, ograniczenie spożycia tłuszczów i cukru czy rzucenie papierosów.

Warto wiedzieć
Zakrzepicę żył głębokich da się zdiagnozować dzięki USG Doppler nie tylko poprzez zobrazowanie skrzeplin obecnych wewnątrz naczynia, ale też wykonując tzw. test uciskowy, w którym głowicą ultrasonografu w odpowiedni sposób wywiera się nacisk na żyłę (żyła ze skrzepliną się pod nim nie zapadnie).

Wskazania do USG Doppler kończyn dolnych

Ultrasonografia dopplerowska żył kończyn dolnych bywa wykonywana kontrolnie w celu monitorowania przebiegu i efektów leczenia m. in. zakrzepicy czy przewlekłej niewydolności żylnej, a także jako procedura kwalifikacyjna do zabiegów z zakresu chirurgii naczyniowej tudzież narzędzie kontroli pooperacyjnej.

Pierwsze badanie USG Doppler kończyn dolnych należy rozważyć natomiast w kontekście wystąpienia objawów takich jak:

• niewyjaśnionego pochodzenia bóle, tkliwość, obrzęki nóg – np. w trakcie wysiłku, ale też po długim staniu;
• uczucie ciężkości nóg, wrażenie opuchlizny;
• bolesne skurcze łydek – szczególnie w nocy;
• mrowienie, drętwienie nóg bądź ich fragmentów, ewentualnie zaburzenia czucia (tzw. parestezje) innego typu – zwłaszcza gdy nasilają się w godzinach wieczornych;
• owrzodzenia skóry podudzi, żylaki, „pajączki” (fachowo: teleangiektazje) na nogach;
• zmiany skórne w rodzaju przebarwień czy zasinień;
• relatywnie nagła zmiana długości obwodu jednej lub obu kończyn dolnych;
• problemy z gojeniem się ran na nogach;
• nadmierne wyziębienie stóp;
• wzrost ciepłoty kończyny, zwłaszcza wraz z bolesnością i zaczerwienieniem – w tym wypadku konsultacja lekarska powinna mieć charakter pilny.

USG Doppler kończyn dolnych zleca się ponadto po poważnych urazach w ich obrębie, przy podejrzeniu malformacji naczyniowych, zatorów żylnych, zakrzepicy lub zatorowości płucnej, a niekiedy też w przypadku omdleń, zawrotów głowy i profilaktycznie w ciąży, kiedy to wskutek zmian hormonalnych pacjentki bardziej narażone są na problemy żylne.

Przeciwwskazania do USG Doppler kończyn dolnych

Ultrasonografii dopplerowskiej kończyn dolnych mogą się poddać osoby w każdym wieku i stanie zdrowia. W związku z koniecznością przesuwania głowicy ultrasonografu po skórze USG należy tylko przesunąć w czasie, jeśli w badanym obszarze występują świeże rany lub oparzenia. Jest to jednak praktycznie jedyne ograniczenie dotyczące tej procedury.

USG Doppler tętnic kończyn dolnych

Na koniec warto wspomnieć, że w zależności od wstępnego rozpoznania lekarz może skierować pacjenta również na USG Doppler tętnic kończyn dolnych. Ma to miejsce chociażby w diagnostyce schorzeń takich jak:

• miażdżyca kończyn dolnych;
• tętniaki;
• niedrożność lub zwężenia tętnic;
• zespoły uciskowe – gdy kończyna ulega niedokrwieniu, bo na tętnice wywierany jest nacisk przez sąsiednie struktury;
• malformacje naczyniowe;
• przetoki tętniczo-żylne – czyli nieprawidłowe połączenia naczyń obu rodzajów;
• choroba Bürgera – czyli zakrzepowo-zrostowe zapalenie naczyń, które dotyka najczęściej młodych mężczyzn palących papierosy i grozi nawet amputacją kończyny.

Z punktu widzenia pacjenta badanie przebiega identycznie jak USG Doppler żył kończyn dolnych.